„MAŁE NIE ZAWSZE JEST PIĘKNE, ZAWSZE POŻYTECZNE” (Hubert Sylwestrzak) Karolina Topolnicka Gimnazjum nr 10 z Oddziałami Dwujęzycznymi w Zespole Szkół nr 1 im. Gustawa Morcinka , ul. Wejchertów 20, 43-100 Tychy

ZEOLITY W 1756r minerolog Axel Fredrick Cronstedt odkrył, że jeśli podgrzeje się naturalny minerał, STILBIT, traci on swoją wodę. Nowo powstałą grupę minerałów nazwał zeolitami, od greckiego słowa „wrzące kamienie”. Oprócz oddawania wody podczas wrzenia, potrafią one przyjmować ją z powrotem podczas chłodzenia. Grupa ta liczy około pięćdziesiąt minerałów (tylko 15 występuje pospolicie). Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

KLASYFIKACJA CHEMIA NIEORGANICZNA SOLE ZEOLITY WĘGLIKI WODORKI TLENKI AZOTKI WODOROTLENKI KWASY GLINOKRZEMIANY KAOLINY DYSTEN ANORTYT ANDALUZYT MINERAŁY ILASTE ZEOLITY Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

BUDOWA I WYGLĄD Dzielą się na 7 grup strukturalnych, w których oznaczają się wszystkie małą gęstością (ok. 2,2-2,3). Oddawanie i przyjmowanie wody jest możliwe dzięki ich budowie. Barwa biała, szara, żółtawa, czerwona; istnieją też zeolity bezbarwne W strukturze zeolitów występują puste przestrzenie kanaliki, wypełnione tzw. wodą zeolitową. To dzięki tym właściwościom służą jako sita molekularne Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

Istnieją zeolity naturalne i syntetyczne. POWSTAWANIE I WYSTĘPOWANIE Istnieją zeolity naturalne i syntetyczne. Zeolity naturalne powstają podczas procesów hydrotermalnych przemian skał oraz w środowiskach osadowych. Występują w pustakach i szczelinach zasadowych skał magmowych (tufy, bazalty, szkło wulkaniczne…). Zeolity syntetyczne powstają, są badane i wykorzystywane w laboratoriach na całym świecie (w tym w Polsce), w których tworzy się coraz to nowsze ich odmiany. Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

PODZIAŁ I PRZYKŁADY ZEOLITY KRYTERIUM: POSTAĆ I BUDOWA WŁÓKNISTE natrolit mezolit skolecyt thomsonit gonnardyt mordenit ferrieryt laumontyt KOSTKOWE gismondyt phillipsyt harmotom yugawaralit gmelinit chabazyt PŁYTKOWE heulandyt klinoptilolit stilbit Nazwy zeolitów mogą pochodzić od miejsca znalezienia lub nazwiska uczonego, który odkrył dany minerał. Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

ZEOLITY WŁÓKNISTE NATROLIT THOMSONIT FERRIERYT SKOLECYT MEZOLIT Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

ZEOLITY PŁYTKOWE STILBIT HEULANDYT Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

ZEOLITY KOSTKOWE GMELINIT CHARMOTOM CHABAZYT Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

ZASTOSOWANIE Zeolity znalazły olbrzymie zastosowanie w różnych dziedzinach nauki. przemysł chemiczny mikroelektronika optyka medycyna budownictwo ochrona środowiska rolnictwo Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

ZASTOSOWANIE: MEDYCYNA Pełnią ważną funkcję w regulacji poziomu mikroelementów w organizmie. Wykazują zdolność do usuwania wielu toksycznych substancji z ustroju takich jak pestycydy, fungicydy, herbicydy, metale ciężkie i inne. Są stosowane w diagnostyce i terapii wielu chorób nowotworowych, w leczeniu problemów gastrycznych, niewydolności wątroby, hemodializie* i hemoperfuzji** w leczeniu osteoporozy i cukrzycy Badana jest również możliwość ich stosowania jako potencjalnych czynników w leczeniu zespołu nadpobudliwości psychoruchowej znanej jako ADHD. *Hemodializa to zabieg leczniczy, w trakcie którego z krwi usuwane są substancje, przede wszystkim produkty przemiany materii oraz nadmiar wody. ** Hemoperfuzja to zabieg polegający na pozaustrojowym filtrowaniu krwi pacjenta  dzięki substancjom absorbującym. Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

Są stosowane w produkcji katalizatorów. ZASTOSOWANIE: OCHRONA ŚRODOWISKA Są stosowane w produkcji katalizatorów. Zeolity stosowane są także jako podsypki do kuwet dla psów lub kotów. Mają swoje zastosowanie w klimatyzacji domów. W dziedzinie energii odnawialnej zeolity mogą służyć jako wymienniki ciepła. Pochłaniają wilgoć oraz nieprzyjemne zapachy ekskrementów. Pochłaniają tetraetyloołów (C2H5)4Pb - trujący związek, składnik gazów spalinowych; klinoptilolit i mordenit zastosowano do usuwania SO2 ze strumieni gazów i dymów z kominów fabrycznych. Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

ZASTOSOWANIE: ROLNICTWO Stanowią dodatek paszowy i nawozowy oraz stosowane są w kondycjonerze gleby*. Wykorzystuje się je w zapobieganiu eutrofizacji wód stawów rybnych, a także do aeracji kultur rybnych tlenem uzyskanym przy separacji z powietrza. Stosowane jako nośniki pestycydów oraz herbicydów. Stanowią składniki odżywcze dla roślin. * Kondycjoner gleby – to nowoczesny preparat stosowany w ogrodnictwie magazynujący wodę, umożliwiający roślinom jej stopniowe pobieranie w niezbędnej ilości Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

Zalety płynące ze stosowania zeolitów w rolnictwie: zapobiegają wypłukiwaniu składników odżywczych z gruntu oraz pozwalają na dłuższe działanie nawozów, magazynują wodę, co pozwala roślinom na dostęp do wody, poprawiają gospodarkę powietrzną i wodną gleby, ułatwia ukorzenienie się roślin w glebie. Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

Stosowane są do osuszania i oczyszczania gazów. ZASTOSOWANIE: PRZEMYSŁ CHEMICZNY Są stosowane do produkcji proszków do prania, zmniejszają twardość wody. Proszki zawierają albo fosforany albo zeolity jako środek zmiękczający wodę. Stosowane częściej fosforany zanieczyszczają wodę, poza tym światowe złoża fosforu są na wyczerpaniu. Za pomocą klinoptilolitu można odwadniać alkohole oraz mieszaniny olejowo-freonowe do urządzeń chłodniczych. ! Są nośnikami katalizatorów w przemyśle petrochemicznym Są środkiem polerującym we fluorkowych pastach do zębów. Stosowane są do osuszania i oczyszczania gazów. Stosuje się je w dezaktywacji odpadów nuklearnych i innych niebezpiecznych odpadów przemysłowych. Wchodzą w skład leku stabilizującego pracę układu trawiennego.  Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

ZASTOSOWANIE: BUDOWNICTWO Można je wykorzystać do wyrobu cementu. Stanowią jeden ze składników produktów wypełniających. Stosuje się je do produkcji betonu towarowego oraz kostki brukowej. Służą do produkcji konstrukcji betonowych, betonów komórkowych oraz żelbetowych. Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

Zalety płynące z zastosowania zeolitów w budownictwie: zwiększenie wytrzymałości betonu, zwiększenie odporności na mróz oraz inne czynniki pogodowe, zwiększenie wytrzymałości na zginanie i ściskanie, zwiększenie odporności na siarczany, zwiększenie właściwości stabilizujących, wprowadzenie oszczędności finansowych, obniżenie nasiąkliwości, łatwe zastosowanie, produkt o długiej dacie przydatności (wg zaleceń producenta). Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Karolina Topolnicka Gimnazjum nr 10 z Oddziałami Dwujęzycznymi w Zespole Szkół nr 1 im. Gustawa Morcinka , ul. Wejchertów 20, 43-100 Tychy

BIBLIOGRAFIA: zdjęcia: http://img1.etsystatic.com/002/0/6556142/il_570xN.469111923_j6mu.jpg http://saltrivercollectables.com/images/Calcite,Stilbite&Heulandite-248g.jpga http://www.laboratoria.xtech.pl/MainLibrary/55x800x600x54841x0/zeolite-png.jpeg http://www.minfind.com/mfthumbs/800_600_1475725532504358bfc2fc3.JPG http://www.bzg.pl/sites/www.bzg.pl.new/files/bzg-2009-03/art_bolkowski_zrownowazone_budownictwo01.jpg http://greene.pl/wp-content/uploads/2010/12/srodowisko_min.jpg http://on4.pl/userfiles/image/20.jpg http://www.arsoptica.pl/img/okulary-tlo.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9a/Natrolit%2C_Gracza_2Polska.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1e/Mesolite-179614.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Scol%C3%A9cite.jpg/800px-Scol%C3%A9cite.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5a/Thomsonit_Burnt_Cabin_Creek%2C_Wheeler_Co.%2C_Oregon%2C_2USA.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Ferrierite-Na-sea74a.jpg/673px-Ferrierite-Na-sea74a.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/36/Heulandite-Ca-228513.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Stilbite.jpg/533px-Stilbite.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/00/Harmotome-187662.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Gmelinite.jpg/778px-Gmelinite.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7a/Chabazite-36869.jpg http://www.focus.pl/tag/medycyna http://budinfor.pl/images/3.jpg http://us.123rf.com/400wm/400/400/donatas1205/donatas12051204/donatas1205120400035/13013043-stolarstwo-budownictwo-kolaz-narzedzia-metalowe.jpg http://www.sitpchemcieszyn.pl/i/logo_SITPChem.jpg http://zstu.tg.edu.pl/images/stories/ekologia.jpg http://rolnictwoprecyzyjne.com.pl/wp-content/uploads/oferta/schemat_uprawa.jpg Informacje: * Wymiana informacji (ustnie i mailowo) z pracownikiem WNoZ UŚ w Sosnowcu 1992, Gormaz G. G., Casanovas J. J., Atlas mineralogii, Wyd. Wiedza i Życie http://zeolites.blog.onet.pl/2004/08/30/zastosowanie-zeolitow/ http://pl.wikipedia.org/wiki/Zeolit http://www.lenntech.pl/zeolity.htm http://sok.riksarkivet.se/sbl/Presentation.aspx?id=15693 http://nefrologia.mp.pl/choroby/chorobyudoroslych/show.html?id=53430