Europejski system ochrony praw człowieka Olga Hałub 20 XII 2014

Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności podpisana 4 XI 1950, weszła w życie 5 VII 1953 ponadto: Protokoły Dodatkowe- każdy z nich jest odrębnym traktatem Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284

PRZEDMIOT KONWENCJI EKPC a Powszechna Deklaracja Praw Człowieka oraz MPPOiP Prawa i wolności osobiste oraz polityczne Protokół nr 1 m.in.: prawo do wolności, prawo do nauki Protokół nr 4 m.in.: zakaz pozbawiania wolności za długi Protokół nr 7 m.in.: prawo do odwołania się w sprawach karnych Protokół nr 13 m.in.: bezwzględny zakaz kary śmierci  Protokół nr 11: kwestie proceduralne + Protokół nr 14

Formy kontroli przestrzegania postanowień Konwencji: skargi państw skargi indywidualne

Europejski Trybunał Praw Człowieka Aby Trybunał mógł zbadać sprawę, musi ona najpierw spełniać kryteria formalne (tzw. kryteria dopuszczalności), które przewiduje art. 34 i 35 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. W przeciwnym razie Trybunał wyda decyzję o niedopuszczalności i odrzuci skargę. Oznacza to, że skarga taka nie zostanie rozpatrzona merytorycznie z powodu niespełnienia kryteriów formalnych. Kryteria formalne decydujące o dopuszczalności skargi: przed ETPC można skarżyć tylko Państwo-Stronę Konwencji (skargi kierowane przeciwko osobom prywatnym, instytucjom państwowym czy fundacjom są uznawane za niedopuszczalne); naruszenie prawa gwarantowanego przez Konwencję musi mieć miejsce po wejściu w życie Konwencji w Państwie-Stronie (dla Polski jest to 1 maja 1993); skarżący ma obowiązek wyczerpania krajowych środków odwoławczych; skargę należy złożyć w ciągu 6 miesięcy od wydania ostatecznego orzeczenia w sprawie; w skardze należy wskazać, jakie prawo gwarantowane przez Konwencję zostało naruszone działaniem (lub zaniechaniem) władz(y) publicznej; ETPC nie rozpatrzy żadnej sprawy, jeżeli została on poddana innej międzynarodowej procedurze dochodzenia czy też rozstrzygnięciu (art. 35 ust. 2 Konwencji); w przypadku skargi na przewlekłość postępowania sądowego na podst. art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji osoby chcące wnieść do Trybunału muszą najpierw zaskarżyć przewlekłość postępowania do sądu polskiego. Protokół nr 14 Konwencji, który wszedł w życie w dniu 1 czerwca 2010 roku wprowadził nowe kryterium dopuszczalności skargi tzw. „znaczący uszczerbek”. Trybunał uzna za niedopuszczalną każdą skargę indywidualną w przypadku, gdy wnioskodawca nie doznał znaczącego uszczerbku, chyba że poszanowanie praw człowieka w rozumieniu Konwencji i jej Protokołów wymaga rozpoznania przedmiotu skargi oraz pod warunkiem, że żadna sprawa, która nie została należycie rozpatrzona przez sąd krajowy, nie może być odrzucona na tej podstawie.

Treść skargi indywidualnej: art. 47 Regulaminu ETPcz

KAZUS I: Mary Williams jest światowej sławy aktorką KAZUS I: Mary Williams jest światowej sławy aktorką. W 2001 roku czasopismo Star News opublikowało serię artykułów w których została ona skrytykowana za występ w swoim ostatnim filmie. Williams pozwała do sądu czasopismo za zniesławienie. Skrytykowała ona zarówno same artykuły jak i opublikowane przez czasopismo zdjęcia, twierdząc, że została naruszona jej prywatność. Sądy w jej kraju (będącym państwem członkowskim Rady Europy) uznały, że artykuły rzeczywiście zawierają oszczercze uwagi na jej temat i nakazały czasopismu zapłacić grzywnę w wysokości 7.000 euro. Te same sądy orzekły jednak również, iż w związku z tym, że pani Williams jest znaną osobistością, więc musi zaakceptować fakt publikacji zdjęć ukazujących jej codzienne życie.

KAZUS II: Ostatni park w mieście ma zostać przekształcony w parking. Dziesięciu okolicznych mieszkańców demonstruje pokojowo w parku, argumentując, że potrzebują oni miejsca, w którym można odpocząć i gdzie ich dzieci mogłyby się bawić. Pojawia się policja, która mówi mieszkańcom, że nie mają pozwolenia na demonstrację i że powinni rozejść się do domów. Demonstrujący siadają na ziemi i odmawiają spełnienia polecenia. Policjanci przenoszą ich siłą, raniąc kilku z nich.

KAZUS III: Po 12 latach małżeństwa Lorenzo składa pozew o rozwód KAZUS III: Po 12 latach małżeństwa Lorenzo składa pozew o rozwód. Jego żona nie zgłasza sprzeciwu, ale sąd potrzebuje kilku lat na wydanie orzeczenia o rozwodzie. Lorenzo chciałby utrzymywać kontakt z dwójką swoich dzieci, ale prawo kraju, w którym mieszka nie pozwala mu na to, dopóki trwa postępowanie rozwodowe.

KAZUS IV: W 1996 roku Roberto został skazany na 20 lat więzienia za rozboje i kradzieże samochodów. Był przetrzymywany w areszcie przez 6 miesięcy zanim przeniesiono go do więzienia, gdzie miał odbyć orzeczoną karę, po jej uprawomocnieniu się. Roberto zarzuca, że jego pobyt w areszcie był bezprawny. Skarży się ponadto na warunki, w jakich był przetrzymywany, a które uważa za poniżające. Twierdzi także, że władze więzienne czytały jego korespondencję zanim była mu ona przekazywana.

EUROPEJSKA KARTA SPOŁECZNA 18 X 1961, weszła w życie 26 II 1965 Polska: Dz. U. 1999 nr 8 poz. 67 Podpisała EKS w 1991 roku, ratyfikowała w 1997 roku.

EKS: -obszar zainteresowania to prawa socjalne i ekonomiczne -umowa będąca uzupełnieniem EKPCz stanowi katalog praw społecznych Załącznik do EKS zawiera wytyczne dotyczące interpretacji przepisów i zakresu stosowania praw zawartych w Karcie

EKS zawiera także Protokoły Dodatkowe 5.05.1988 21.10.1991 9.11.1995 Uwaga! 1999 rok- utworzenie Zrewidowanej EKS

EKS wraz z ZEKS to katalog praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych Przykładowo: Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy Prawo do godziwego wynagrodzenia Prawo do zabezpieczenia społecznego Prawo do szkolenia zawodowego Prawo do ochrony zdrowia Prawo do korzystania z usług opieki społecznej

Dz.U.99.8.67 CZĘŚĆ I „Umawiające się Strony przyjmują za cel swej polityki, która będzie realizowana za pomocą wszelkich odpowiednich środków, zarówno o charakterze krajowym, jak i międzynarodowym, stworzenie warunków, w których (…) prawa i zasady będą mogły być skutecznie realizowane.”

ORGANY POWOŁANE DO NADZORU WYKONYWANIA CIĄŻĄCYCH NA PAŃSTWACH ZOBOWIĄZAŃ Komitet Niezależnych Ekspertów RE Rządowy Komitet Społeczny RE Komitet Ministrów RE Zgromadzenie Parlamentarne RE Sekretarz Generalny RE MOP

European Social Charter http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/socialcharter/default_EN.asp?

zwiększa ilość członków Komitetu Niezależnych Ekspertów z 7 do 9; W celu zwiększenia skuteczności EKS opracowano Protokół zmieniający EKS oraz Protokół Dodatkowy wprowadzający system skarg zbiorowych oraz ZEKS (Zrewidowaną EKS). Protokół z 1991 roku m.in.: zwiększa ilość członków Komitetu Niezależnych Ekspertów z 7 do 9; przyznaje KNE prawo bezpośredniego zwracania się do państw z żądaniem przedstawienia informacji; upoważnił KNE do odbywania spotkań z przedstawicielami państw- członków lub grup państw.

monitoring państw (KNE) FORMY KONTROLI PRZESTRZEGANIA POSTANOWIEŃ KARTY monitoring państw (KNE) Państwa-strony są zobowiązane do przedstawiania Sekretarzowi Generalnemu RE, co 2 lata, sprawozdań z realizacji tych postanowień EKS, które państwa na siebie przyjęły. Efektem badania sprawozdań jest stworzenie niewiążących wniosków wraz z oceną stopnia zgodności treści sprawozdania z zobowiązaniami ciążącymi na danym państwie.

Przykładowy fragment sprawozdania rządu RP z działań podjętych w celu wprowadzenia w życie postanowień EKS (art. 2,4,5,6) w latach 2009-2012 dot. art. 2 ust. 1, konkluzja: „Wymiar czasu pracy który, w niektórych przypadkach, może wynosić 16 godzin w ciągu 24 godzin i osiągnąć 72 godziny tygodniowo (sześć kolejnych dni), jest nadmiernie długi. Nie jest planowane przeprowadzenie zmiany przepisów Kodeksu pracy dotyczących wymiaru czasu pracy przy pracach związanych z pilnowaniem lub ochroną osób i mienia oraz polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy.”

FORMY KONTROLI PRZESTRZEGANIA POSTANOWIEŃ KARTY b) skargi zbiorowe Forma kontroli wprowadzona Protokołem Dodatkowym z 1995 roku, zarówno przeciwko Państwom- stronom EKS z 1961 roku, jak ZEKS z 1996 roku. Skargi rozpatruje KNE oraz sporządza sprawozdanie dla Komitetu Ministrów RE. Na jego podstawie KM podejmuje rezolucję zwykłą większością głosów, natomiast 2/3 głosów- zalecenie skierowane do danego państwa.

Dziękuję za uwagę!