Standardy ETPC w zakresie wybranych zagadnień dotyczących wolności słowa oraz ochrony prawa własności dr Adam Bodnar Dominika Bychawska-Siniarska Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Wolność słowa i jej ograniczenia Regulacje nadawców radiowych i telewizyjnych Wolność słowa a działalność nadawców elektronicznych Wolność twórczości artystycznej Wolność badań naukowych Kultura w orzecznictwie ETPC Ochrona własności a dziedzictwo narodowe Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Naruszenia art. 10 EKPC 1959-2013: 544 wyroków z art. 10 EKPCz 1993-2013: 21 wyroków przeciwko Polsce 2013: 2 sprawy z Polski na 32 sprawy z roku na rok rośnie liczba spraw Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Art. 10 EKPC § 1 Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ochrona z art. 10 EKPC Posiadanie opinii Wygłaszanie opinii i informacji „Wypowiedź” = zdjęcie, rysunki, wszelka ekspresja mające na celu przekazanie jakieś treści, np. artystyczna Müller i inni p. Szwajcarii (skarga nr 10737/84) Forma wypowiedzi = dokumenty drukowane, transmisje radiowe, obrazy, filmy Wypowiedzi prowokacyjne, obraźliwe, szokujące Oberschclik nr 2 p. Austrii (skarga nr 20834/92) Prawo do otrzymywania informacji Társaság a Szabadságjogokért p. Węgrom (skarga nr 37374/05) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Szczególna ochrona mediów „Wolność prasy jest najlepszym źródłem informacji i kształcenia opinii o liderach politycznych. Prasa, w szczególności, daje możliwość wypowiadania się na tematy istotne dla opinii publicznej; daje tym samym każdemu, możliwość uczestniczenia w wolnej debacie politycznej, która jest podwaliną społeczeństwa demokratycznego”. Castells p. Hiszpanii (skarga nr 11789/85) Sanoma Uitgewers p. Holandii (skarga nr 38224/03) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ograniczenia swobody wypowiedzi § 2 Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Powody ograniczenia swobody wypowiedzi Względy publiczne (ochrona moralności, ochrona zdrowia, uczuć religijnych) Palusiński p. Polsce (skarga nr 62414/00) Skup i Dubowska p. Polsce (skarga nr 33490/96) Leroy p. Francji (skarga nr 36109/03) Otto-Preminger-Institut p. Austrii (skarga nr 13470/87) Względy prywatne (ochrona wizerunku, dobrego imienia) Von Hannover p. Niemcom (skarga nr 59320/00) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Trójstopniowy test 1. Ingerencja przewidziana przez prawo Gawęda p. Polsce (skarga nr 26229/95) 2. Uzasadniony cel Observer and Guardian p. Polsce (skarga nr 13585/88) 3. Ingerencja niezbędna w demokratycznym państwie (proporcjonalność – „pressing social need”) Długołęcki p. Polsce (skarga nr 23806/03) Tolstoy Miloslavsky p. Wielkiej Brytanii (skarga nr 18139/91) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Debata publiczna Efekt mrożący („chilling effect”) Stoll p. Szwajcarii (skarga nr 69698/01) Sprawy ważne dla społeczności lokalnej Kubaszewski p. Polsce (skarga nr 571/04) Krytyka funkcjonariuszy policji Jankowski p. Polsce (skarga nr 25716/94) Krytyka obywatelska Gałus p. Polsce (skarga nr 61673/10) Kampania wyborcza Kwiecień p. Polsce (skarga nr 51744/99) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Interes publiczny Kuliś i Różycki p. Polsce (skarga nr 27209/03) Verein Gegen Tierfabriken Schweiz  p. Szwajcarii (skarga nr 32772/02) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Osoba publiczna „Gruba skóra” polityka Lingens p. Austrii (skarga nr 9815/82) Udział w debacie politycznej Castells p. Hiszpanii (skarga nr 11789/85) Odpowiedź polityka na krytykę Sanocki p. Polsce (skarga nr 28949/03) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Jednostka samorządowa Proces o zniesławienie Romanenko p. Rosji (skarga nr 11751/03) Proces o ochronę dóbr osobistych Piotrowicz p. Polsce (skarga nr 1443/11 - zawisła) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Sankcje Karne („więzienie nie dla słów”) Cumpana i Mazare p. Rumunii (skarga nr 33348/96) Lingens p. Austrii (skarga nr 9815/82) Długołęcki p. Polsce (skarga nr 23806/03) Cywilne (uwaga z proporcjonalnością) Tolstoy Miloslavsky p. Wielkiej Brytanii (skarga nr 18139/91) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Polskie prawo prasowe Autoryzacja wypowiedzi prasowej - Wizerkaniuk p. Polsce (skarga nr 1024/09) „prior restraints” Gawęda p. Polsce (skarga nr 26229/95) Informacja = zanikające dobre (tzw. „perishable comodity”) Sprostowanie – art. 46 ustawy Prawo prasowe Kaperzyński p. Polsce (skarga nr 43206/07) Sroka p. Polsce (skarga nr 42801/07) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Regulacje nadawców i telewizyjnych a standardy wolności słowa System koncesji jest dopuszczalny na gruncie art. 10 Demuth p. Szwajcarii (skarga nr 38743/97) Prawo do anteny (obowiązek zapewnienia pluralizmu) Meltex Ltd. i Mesrop Movsesyan p. Armenii (skarga nr 32283/04) Verein gegen Tierfabriken p. Szwajcarii (skarga nr 32772/02) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Regulacje nadawców i telewizyjnych a standardy wolności słowa cd. Niezależność nadawców publicznych (bez politycznych wpływów) Manole a.o. p. Mołdawii (skarga nr 13936/02) Krytyka mediów publicznych Fuente Bobo p. Hiszpanii (skarga nr 39293/98) Wojtas-Kaleta p. Polsce (skarga nr 20436/02) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Działalność nadawców elektronicznych Standardy z art. 10 stosuje się do Internetu Delo i Shtekel p. Ukrainie (skarga nr 33014/05) Archiwa gazet internetowych Times Newspaper p. Wielkiej Brytanii (skarga nr 3002/03) Węgrzynowski i Smolczewski p. Polsce (skarga nr 33846/07) Poszanowanie praw autorskich w sieci Ashby Donald i inni p. Francji (skarga nr 36769/08)  Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Działalność nadawców elektronicznych cd. Pośrednicy internetowi i ich odpowiedzialność Delfi p. Estonii (skarga nr 64569/09) Jezior p. Polsce (skarga nr 31955/11 – w toku) Blokowanie dostępu do stron internetowych Yildirim p. Turcji (skarga nr 3111/10) Ochrona wizerunku w sieci (art. 8 Konwencji) K.U. p. Finland (skarga nr 2872/02) Mosley p. Wielkiej Brytanii (skarga nr 48009/08) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Wolność artystyczna Art. 10 obejmuję działalność artystyczną Műller i inni przeciwko Szwajcarii (skarga nr 10737/84) Szeroki margines swobody państwa w ocenie moralności Otto-Preminger Institut p. Austrii (skarga nr 13470/87) Wingrove p. Wielkiej Brytanii (skarga nr 17419/90) Sztuka rozpowszechniona w Europie a zakazana w Turcji Akadas p. Turcji (skarga nr 41056/04) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Wolność artystyczna c.d. Sztuka polityką podszyta może więcej Vereinigung Bildender Kunstler p. Austrii (skarga nr 68354/01) Alinak p. Turcji (skarga nr 40287/98) Ochrona formy artystycznej przekazu (poezja szczególnie chroniona) Karataş p. Turcji (skarga nr 23168/94) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Wolność badań naukowych Waga wolności naukowej w kontekście art. 10 Konwencji Sapan p. Turcji (skarga nr 44102/04) Opinie na temat instytucji naukowej Sorguç p. Turcji (skarga nr 17089/03) Proceduralne zabezpieczenia dla akademików Lombardi Vallauri p. Włochom (skarga nr 39128/05) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Wolność badań naukowych cd. Zakaz wjazdu do kraju a wolność akademicka Cox p. Turkey (skarga nr 2933/03) Rekomendacja Zgromadzenia Parlamentarnego wolność akademicka i autonomia naukowa 1762 (2006): - Wolność słowa w badaniach naukowych - Autonomia instytucji akademickich Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Artykuł 8 Konwencji 1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji. 2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Artykuł 9 Konwencji 1. Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje wolność zmiany wyznania lub przekonań oraz wolność uzewnętrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie, swego wyznania lub przekonań przez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynności rytualne. 2. Wolność uzewnętrzniania wyznania lub przekonań może podlegać jedynie takim ograniczeniom, które są przewidziane przez ustawę i konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa publicznego, ochronę porządku publicznego, zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Kultura w orzecznictwie ETPC Kultura romska podlega ochronie (art. 8 i 14) Chapman p. Wielkiej Brytanii (skarga nr 2723895) Państwowa publikacja o Romach (art. 8) Aksu p. Turcji (skarga nr 4149/04) Tworzenie miejsc kultu a ubój rytualny (art. 9) Cha’are Shalom Ve Tsedek p. Francji (skarga nr 27417/95) Więź z kulturą a telewizja satelitarna (art. 10) Khurshid Mustafa i Tarzibachi p. Szwecji (skarga nr 23883/06) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Tekst art. 1 Prot. Nr 1 do Konwencji   Każda osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych przez ustawę oraz zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego.   Powyższe postanowienia nie będą jednak w żaden sposób naruszać prawa państwa do stosowania takich ustaw, jakie uzna za konieczne do uregulowania sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym lub w celu zabezpieczenia uiszczania podatków bądź innych należności lub kar pieniężnych. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Prawo własności a dziedzictwo narodowe Nieruchomość z zabytkowym cmentarzem Potomski i Potomska p. Polsce (skarga nr 33949/05) Własność prywatna a dziedzictwo narodowe (muzeum w domu rodzinnym) Debelianovi p. Bulgarii (skarga nr 61951/00) Odszkodowanie za wywłaszczenie „dobra kultury” Kozacıoğlu v. Turkey (skarga nr 2334/03) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Gdzie szukać spraw? www.obserwatorium.org www.hfhr.pl – komentarze Marka Antoniego Nowickiego http://www.prawaczlowieka.edu.pl/ Co tygodniowa rubryka w DGP – dodatek prawnik Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Dziękujemy za uwagę a.bodnar@hfhr.org.pl d.bychawska@hfhr.org.pl Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego