Organizacja procesu biblioterapeutycznego

Uczestnicy biblioterapii W każdej szkole jest kilka różnorodnych grup, które mogą wymagać wsparcia: uczniowie niepełnosprawni uczniowie przewlekle chorzy uczniowie o zaburzonym zachowaniu uczniowie bardzo zdolni uczniowie, którzy złamali prawo uczniowie, którzy czują się skrzywdzeni uczniowie, którzy czują się odrzuceni uczniowie mający problemy z nauką

Wg Wity Szulc interwencję pedagogiczną można stosować w wielu wypadkach: poprawy obrazu własnej osoby lepszego zrozumienia ludzkich zachowań i motywacji zwiększenia szacunku wobec siebie rozbudzenia zainteresowań rozładowania emocji przekazaniu informacji, że nie jest się pierwszą osobą z danym problemem wskazania rozwiązania problemu profilaktyki (grupy ryzyka) aspekt wychowawczy Należy włączyć rodziców do procesu integracyjnego, po przejściu przez nich odpowiedniego szkolenia.

Wybrane formy zajęć biblioterapeutycznych Techniki parateatralne (drama) W dramie bierze udział prowadzący i wszyscy uczestnicy zajęć. Nie ma podziału na aktorów i widziów. Może ona przebiec na trzech płaszczyznach: 1)     płaszczyzna wynikająca z kontekstu – odnosi się do konkretnej sytuacji z życia uczestników (np. w klasie, między rodzeństwem, nauczycielem, a uczniem itd.). Rozmowa będzie improwizowana, a jej przebieg zależy od osobistych doświadczeń uczestników i ich osobowości 2)  płaszczyzna uniwersalna – związana jest z ogólnymi sytuacjami występującymi w życiu społecznym (np. relacje między rodzicami, a dziećmi – coś co jest wspólne dla wszystkich rodziców i dzieci) 3)     płaszczyzna osobista – uczestnik odnosi się do własnego doświadczenia, jednocześnie ma możliwość porównania ich z doświadczeniami innych. „Bycie w roli” uczestnik staje się kimś innym, niż jest w rzeczywistości.

Inne techniki dramy to: a)      improwizacja z tekstem b)      scenka improwizowana c)      przedstawienie improwizowana d)      inscenizacja e)      zmiana ról (terapeuta zostaje dzieckiem, dziecko osobą dorosłą) Literatura: Irena Borecka, Biblioterapia. Teoria i praktyka: poradnik, Warszawa 2001

Zabawy czytelnicze Najbardziej znane zabawy to zgadywanki, quizy, konkursy. Można zastosować cykl zabaw odnoszących się do wybranej lektury np.: a)  tworzenie symbolicznego katalogu ruchomych obrazków (dzieci inscenizują sceny wymienione przez nauczyciela) b)   malowanie i rysowanie ilustracji do wybranych, niedokończonych fragmentów utworów c)    lepienie z plasteliny elementów brakujących w przeczytanym przez nauczyciela i znanym dzieciom wcześniej opisie d)   wykonywanie wydzieranek i układanie podpisów adekwatnych do treści utworu e)    projektowanie strojów dla ulubionych bohaterów literackich f)     rozwiązywanie krzyżówek związanych z treścią utworu g)    układnie i rozwiązywanie rebusów

Modele postępowania biblioterapeutycznego wzmacniającego poczucie własnej wartości Model wzmacniający poczucie własnej wartości   Diagnoza: uczeń ma niską ocenę własnej osoby, reaguje od apatii po agresję, oczekuje nadmiernej uwagi i wyręczania w różnych pracach. Literatura: wybrane fragmenty Anny Domańskiej Los w twoich rękach, Eugenii Chajęckiej Syn! Będzie szczęśliwa, Joasine Criscuolo Słońce świeci dla wszystkich, Haliny Poświatowskiej Opowieść dla przyjaciela, Krystyny Berwińskiej Con amore, Domenico Androne Angiolino-chłopiec, który umiał cierpieć, Marie Poinsent Uśmiecham się do moich cierpień. W całości można zalecić: Tajemniczy ogród Frances Burnett, Tropicieli Hildicka Wallacea. Etap pierwszy: czytanie indywidualne lub grupowe, cel: uświadomienie źródeł niskiej samooceny, reakcji innych osób na podobną sytuację. Identyfikacja z bohaterem może nastąpić podczas czytania lub zajęć dodatkowych (np. dramy). Etap drugi: konfrontacja dotychczasowych poglądów i zachowań, należy umożliwić podjęcie decyzji do dokonania zmian w postawach i zachowaniach uczestnika. Etap trzeci: ewaluacja. Weryfikacja hipotez, określenie dalszego postępowania terapeutycznego.

Model wspierania procesu adaptacji dziecka w grupie Diagnoza: Uczeń nie jest akceptowany ze względu na swoją „inność” (wygląd, choroba, pochodzenie itp.). Ma obniżoną motywację do nauki, reaguje agresją, nie podejmuje prób nawiązywania kontaktów z rówieśnikami. Literatura: mogą posłużyć utwory Ireny Jurgielewiczowej Ten obcy i Inna, Marii Józefnackiej Lotnica, Chłopak na niepogodę, Kto sieje wiatr. (w całości lub fragmenty)

Model przeciwdziałający agresywnym zachowaniom dziecka Diagnoza: Dziecko agresywnym zachowaniem zwraca na siebie uwagę, jest konfliktowe, nie potrafi rozwiązywać trudnych sytuacji. Literatura: książki dotyczące niewłaściwych postaw wobec siebie i innych osób, zachowań asertywnych np. Ireny Jurgielewiczowej Ten obcy, Krystyny Boglar Supergigant z motylem, Anny Dodziuk Pokochać siebie, Piotra Fijewskiego jak rozwinąć skrzydła, Marii Król-Fijewskiej Stanowczo, łagodnie, bez lęku.

Model rozwijający twórcze myślenie Diagnoza: dziecko mocno przeżywa każde publiczne wystąpienie, egzaminy, sprawdziany i konkursy. Źle znosi niepowodzenia. Literatura: Fragmenty książek Małgorzaty Musierowicz Szósta klepka, Opium w rosole, Brulion Be Be, Joanny Chmielewskiej Większy kawałek świata, większe zasługi, Skarby, Wszelki wypadek.  

Pedagogiczny alfabet: Akceptuj swoje dziecko! Bądź dla niego oparciem! Daj mu poczucie miłości i bezpieczeństwa! Eliminuj powoli i rozsądnie jego niepożądane zachowania! Formułuj precyzyjnie stawiane mu wymagania! Gospodaruj efektywnie jego czasem! Hamuj jego agresję przez rozładowanie emocji! Interesuj się jego osobą! Jesteś jego przewodnikiem! Pamiętaj o tym! Kieruj wszechstronnie jego rozwojem! Licz się z jego odmiennym zdaniem! Łagodź pojawiające się stresy i cierpienie! Miej dla niego cierpliwość! Nie pozwól sobie na zwątpienie! Okazuj mu zaufanie! Pokaż ,że jesteś jego przyjacielem! Rozwijaj w nim wszelkie zdolności i umiejętności! Słuchaj uważnie „bicia” jego serca! Troszcz się o nie, jak tylko potrafisz! Ukazuj mu jego miejsce w nieznanym świecie! Wierz w efekt pracy z dzieckiem! Yyy to tylko niewiadoma, która może się zdarzy! Czyż nie? Zachęcaj je mimo wszystko do dalszej pracy nad sobą!