Tundra
Co to jest tundra? Tundra – bezleśna formacja roślinna występująca w zimnym klimacie strefy arktycznej i subarktycznej. Charakteryzuje się występowaniem gleb tundrowych, stale zamarzniętym podglebiem i bardzo niską pokrywą roślinną, zdominowaną przez mchy i porosty. Wyróżnia się 4 podstawowe typy tundry (w kolejności z południa na północ): lasotundra, tundra krzewinkowa, tundra mszysto-porostowa, tundra arktyczna. Na obszarach górskich ponadto występuje tundra górska.
Tundra na Wyspie Wrangla Tundra syberyjska
Warunki klimatyczne Spora część tundry leży za kołem podbiegunowym Lato trwa 2-3 miesiące, temperatura nie przekracza 10 °C, Zima jest mroźna i śnieżna, temperatura dochodzi do -48 °C. Występuje zjawisko dnia i nocy polarnej Strefa wiecznej zmarzliny - wierzchnia warstwa gruntu - do około 1 metra - ulega rozmarznięciu latem, wskutek czego staje się on często grząskim bagnem, w głąb którego nie może wsiąknąć nadmiar wody (tworzą się charakterystyczne obszary torfowiskowo-bagienne). Wieją bardzo silne wiatry. Występuje zjawisko zorzy polarnej.
Roślinność Tundrę tworzą mchy, porosty, rośliny zielne i kwiatowe, krzewinki i skarłowaciałe drzewa. Większość roślin wyrasta zaledwie kilka centymetrów nad ziemię. Przy samej powierzchni ziemi rosną mchy i porosty (najbardziej znany to chrobotek reniferowy); nieco wyżej są trawy i niewielkie krzewinki (np. borówki). Występują tam także turzyce. Najwyższą warstwę roślin tworzą pojedyncze karłowate brzozy i wierzby, które nie osiągają wysokości większej niż 30 cm. Ich gałęzie rosną poziomo i mogą mieć kilka metrów długości (przystosowanie do silnych wiatrów). Rośliny starają się jak najlepiej wykorzystać niewielką ilość docierającej do nich energii słonecznej w czasie krótkiego lata - szybko rozwijają liście, kwitną i wydają nasiona. Niektóre zioła mają kolorowe kwiaty. W wielu rejonach położonych na południowej stronie tundry rosną jagody: borówki i maliny.
Zwierzęta Najliczniejszymi i najbardziej charakterystycznymi ssakami tundry są lemingi. Żywią się korzeniami, mchami i trawą. Rozmnażają się bardzo intensywnie i są głównym pożywieniem tamtejszych drapieżników. Ze ssaków roślinożernych występuje tu renifer, karibu (Kanada) piżmowół i zając bielak. Do charakterystycznych ptaków tundry należą: myszołów włochaty, białozór, pardwa mszarna i puchacz śnieżny. Latem wiele ptaków, zwłaszcza siewkowatych, przylatuje odbyć tu lęgi. Do największych drapieżników należą niedźwiedź polarny, lis polarny (piesiec) i wilk, mniejsze to gronostaje i łasice. Ich łupem padają najczęściej lemingi, pardwy, zające bielaki i susły Wszystkie zwierzęta mają szerokie stopy, porośnięte piórami lub sierścią, co ułatwia im poruszanie się po śniegu. I chroni przed zimnem. Na okres zimy sierść lub pióra zwierząt przybierają barwę białą, dzięki czemu trudno je dostrzec na śniegu. Charakterystycznym - bardzo uciążliwym dla człowieka i zwierząt - elementem tundry są też roje komarów, pojawiające się latem.
zwierzęta tundry wilki piżmowół pardwa leming renifery
Mieszkańcy tundry Ze względu na surowy klimat i niekorzystne warunki do rozwoju roślin strefa tundry jest prawie zupełnie pozbawiona ludzkich osiedli. Rdzenni mieszkańcy tundry są myśliwymi i rybakami. Północnoamerykańscy Inuici (Eskimosi). Jeszcze do niedawna wędrowali po wybrzeżach Oceanu Arktycznego, polując na ssaki morskie (foki, wieloryby), łowiąc ryby. Mieszkali w domkach ze śniegu i lodu, zwanych igloo. Obecnie nadal zajmują się rybołówstwem, ale korzystają z nowoczesnego sprzętu. Pracują także w zakładach rybnych, są przewodnikami wycieczek, organizują biegi narciarskie dla turystów i wyrabiają pamiątki. Na Alasce wielu znalazło zatrudnienie przy wydobyciu ropy naftowej. Lapończycy, zamieszkujący Półwysep Skandynawski, i ludy żyjące na dalekim wschodzie Rosji trudnią się hodowlą reniferów. Latem wędrują ze swymi stadami na północ, na pastwiska położone w tundrze; zimą wyruszają na południe szukając schronienia w lesie. Ludy zamieszkujące tundrę: Inuici (Eskimosi) Lapończycy Jakuci Jukagirzy Nieńcy Czukcz