CZERNIAK ZŁOŚLIWY (ŁAC CZERNIAK ZŁOŚLIWY (ŁAC. MELANOMA MALIGNUM) złośliwy nowotwór skóry, błon śluzowych wywodzący się z komórek barwnikowych wytwarzających melaninę- melanocytów, które uległy złośliwej transformacji.

CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA ŹRÓDŁO: INTERNET CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA CZERNIAK ZŁOŚLIWY

CHARAKTERYSTYKA CZERNIAKA CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA prawdopodobnie (w części przypadków) związany jest z mutacjami w określonych genach, wywołanymi działaniem promieniowania ultrafioletowego stanowi 5-7% nowotworów skóry duża złośliwość szybki wzrost wczesne i liczne przerzuty (głównie do płuc, mózgu i okolicznych węzłów chłonnych) niewielka podatność na leczenie CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA Czerniak złośliwy. Zdjęcie pod mikroskopem elektronowym pokazujące przenoszenie się czerniaka skórnego, który atakuje melanocyty wchodzące w skład skóry (Wielka Encyklopedia Medyczna) CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

CZYNNIKI RYZYKA WYSTĄPIENIA CZERNIAKA choroby skóry prowadzące do powstania blizn lub przewlekłych zapaleń (toczeń krążkowy, trąd), blizny pooparzeniowe, niegojące się owrzodzenia skóry, radioterapia, narażenie na działanie arszeniku, przeszczepy organów, choroby skóry o podłożu genetycznym (takie jak bielactwo), wcześniejsze zachorowanie u tego samego pacjenta. długotrwała ekspozycja na słońce i promieniowanie ultrafioletowe, korzystanie z solarium, oparzenia słoneczne w dzieciństwie, wrodzone znamiona i ich duża ilość, znamiona w miejscach narażonych na podrażnienie, „fenotyp nordycki” - kolor skóry, włosów, oczu (rasa biała; jasna karnacja; rude lub blond włosy; niebieskie tęczówki; liczne piegi), genetyczne predyspozycje (10% zachorowań), CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

TYPY CZERNIAKA CZERNIAK SZERZĄCY SIĘ POWIERZCHOWNIE (SSM) - NAJCZĘSTSZA ODMIANA (60-70% PRZYPADKÓW), NA OGÓŁ POWSTAJE NA PODŁOŻU ZNAMION BARWNIKOWYCH; nierównomiernie zabarwiona plama o nieregularnej, guzkowatej powierzchni i nierównym obrysie, spotyka się go na skórze zarówno osłoniętej, jak i odsłoniętej CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA ŹRÓDŁO: INTERNET

CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA TYPY CZERNIAKA CZERNIAK WYWODZĄCY SIĘ Z PLAMY SOCZEWICOWATEJ (LMM) - STANOWI 5-20% PRZYPADKÓW; plamy barwnikowe, z których powstaje są na ogół płaskie, o nieregularnym obrysie i nierównomiernym rozłożeniu barwnika, lokalizuje się na skórze odsłoniętej ŹRÓDŁO: INTERNET CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA TYPY CZERNIAKA CZERNIAK GUZKOWY (NM) - NAJGORZEJ ROKUJĄCA ODMIANA, STANOWI 10-30% PRZYPADKÓW, WYCHODZI ZE ZNAMION BARWNIKOWYCH BĄDŹ ZE SKÓRY ZDROWEJ; - ma postać przebarwionego guzka o szybkim wzroście, wrzodziejącego, zwykle umiejscowionego na skórze głowy, pleców lub karku ŹRÓDŁO: INTERNET CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA TYPY CZERNIAKA CZERNIAK UMIEJSCOWIONY NA KOŃCZYNACH WYCHODZĄCY Z PLAM SOCZEWICOWATYCH (CZERNIAK AKRALNY) - STANOWI 5% PRZYPADKÓW; występuje głównie w okolicy około- i podpaznokciowej stóp i dłoni, ma postać barwnikowych plam ulegających rozpadowi ze zniszczeniem płytki paznokciowej ŹRÓDŁO: INTERNET CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

TYPY CZERNIAKA CZERNIAK BEZBARWNIKOWY - JEDNA Z NAJCIĘŻSZYCH POSTACI NOWOTWORÓW. zawiera śladowe ilości barwnika lub nie zawiera go wcale ŹRÓDŁO: INTERNET CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

CZY CZERNIAK POWSTAJE TYLKO NA SKÓRZE? SKÓRA (90%) WSZYSTKIE MIEJSCA, GDZIE SĄ MELANOCYTY NA BAZIE ZNAMIENIA BARWNIKOWEGO W SKÓRZE NIEZMIENIONEJ NIE!!! CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

CZY CZERNIAK POWSTAJE TYLKO NA SKÓRZE? CZERNIAK ZŁOŚLIWY POWIEKI I GAŁKI OCZNEJ - złe rokowanie, - równa częstość zachorowań u obu płci, - stanowi 10% wszystkich czerniaków CZERNIAK ZŁOŚLIWY OKOLICY PODESZWOWEJ - dotyczy częściej innych ras niż biała CZERNIAK ZŁOŚLIWY BŁONY ŚLUZOWEJ JAMY USTNEJ - stanowi 1-2% wszystkich nowotworów, - występuje u osób dorosłych w 90% po 40. roku życia CZERNIAK ZŁOŚLIWY OKOLICY ODBYTU I ODBYTNICY - stanowi 1% wszystkich nowotworów - dotyczy osób po 50 roku życia CZERNIAK ZŁOŚLIWY MĘSKICH I ŻEŃSKICH NARZĄDÓW PŁCIOWYCH - złe rokowania CZERNIAK ZŁOŚLIWY ŁOŻYSKA PAZNOKCIA - dotyczy kciuka i palucha, - szczyt zachorowań przypada na 7. dekadę życia, - częstszy u kobiet CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA CZERNIAK W OBRAZKACH ŹRÓDŁO: INTERNET CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA CZERNIAK W OBRAZKACH Zdjęcie z lewej wykonano, gdy pacjent nie wiedział, że znamię na policzku jest czerniakiem. Drugie zrobiono 14 miesięcy później. http://bi.gazeta.pl CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA ROKOWANIE KLASYFIKACJA CLARKA - ocenia głębokość naciekania poszczególnych warstw skóry KLASYFIKACJA BRESLOW - ocenia głębokość naciekania skóry w cm, ważniejsza w rokowaniach. Zależy od: odmiany klinicznej nowotworu, głębokości naciekania skóry CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA ROKOWANIE Zależy również od: typu histologicznego guza; fazy wzrostu; obecności owrzodzenia; nacieczenia naczyń chłonnych albo krwionośnych; obecności zmian mikrosatelitarnych; cech regresji guza (wiąże się z gorszą prognozą); nacieku limfocytarnego; lokalizacji zmiany (czerniaki skóry kończyn dolnych rokują lepiej niż czerniaki akralne - czczerniaki skóry górnej części grzbietu, tylnej powierzchni skóry ramienia, skóry szyi i głowy - tzw. lokalizacja BANS od ang. back, arm, neck, scalp). CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA ŹRÓDŁO: INTERNET

CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA LECZENIE Chirurgiczne wycięcie ze znacznym marginesem skóry zdrowej (np. dla czerniaka o grubości do 2 mm – szerokość wycięcia 1 cm) i resekcją regionalnych węzłów chłonnych, Izolowana kończynowa chemioterapia perfuzyjna w hipertermii (41- 42ºC) - dożylne podawanie dużych dawek leku przeciwnowotworowego (melfalanu) do izolowanej od krążenia systemowego kończyny, Chemioterapia (w tym: np. dakarbazyna, cisplatyna), stosowana jedynie jako leczenie paliatywne, mające na celu złagodzenie objawów spowodowanych przez czerniaka, Radioterapia stosowana głównie jako leczenie uzupełniające i miejscowe, Immunoterapia rzadko stosowana, głównie ze względu na toksyczność i wysoki koszt leczenia, Terapia genowa Szczepionka (metoda eksperymentalna) CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA CIEKAWOSTKI POLSKA W 2003 roku współczynnik zachorowalności wyniósł 3,8:100 000, co sytuuje czerniaka na 16 miejscu wśród wszystkich typów nowotworów złośliwych. w roku 2004 ilość nowych zachorowań u mężczyzn - 902 i 1024 zachorowań u kobiet. Ilość zgonów w tym roku wynosiła odpowiednio 484 u mężczyzn i 461 u kobiet. Współczynnik umieralności: - kobiety 1,5:100 000 (przeważa czerniak kończyn) - mężczyźni 2:100 000 (przeważa czerniak tułowia) ŚWIAT Największa zachorowalność na czerniaka notowana jest w Australii (28,9:100 000 u mężczyzn i 25,3:100 000 u kobiet). Zapadalność na czerniaka złośliwego w Stanach Zjednoczonych wzrosła ponad 10 razy między 1935 a 1987 rokiem. CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

! !! !!! CIEKAWOSTKI KONIEC Z CZERNIAKIEM!!! Każdego roku na świecie rozpoznaje się około 50,000 nowych przypadków czerniaka skóry. !! Jeśli uda nam się go rozpoznać wcześnie, szanse na wyleczenie są bardzo duże. !!! Czerniak skóry cechuje się dużo wyższym prawdopodobieństwem wystąpienia przerzutów odległych. Pamiętaj o „ABCDE czerniaka złośliwego”!!! CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

„ABCDE czerniaka złośliwego” CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA A– Asymetria (asymmetry); oceń symetrię zmiany; postaraj się podzielić zmianę na dwie połówki; Czy obie połówki pasują do siebie? Zwykłe znamiona przeważnie są symetryczne, czerniak taki nie jest; B – Granica (border); zwykłe znamiona są owalne lub okrągłe i wyraźnie widoczna jest granica pomiędzy znamieniem, a zdrową tkanką; Rozmyta lub zatarta granica może wskazywać na czerniaka; C - Kolor (color); prawidłowe znamiona zwykle są jednokolorowe; w przypadku podejrzanego znamienia w obrębie jednej zmiany może występować parę kolorów, a granice ich przejścia mogą być bardzo nieregularne; D – Średnica (diameter); zwykłe znamiona mogą mieć różne rozmiary, ale znamię powyżej 6 mm średnicy należy bacznie obserwować; E - Powiększanie się (enlargement); szczególnie niepokojące jest nagłe powiększanie się danego znamienia; zwykłe znamiona raczej nie rosną w szybkim tempie, oceń także czy znamię nie zrobiło się wypukłe; CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

NIE ZWLEKAJ, GDY TWOJE ZNAMIĘ: zmienia kształt lub kolor, krwawi, swędzi, pojawia się wokół niego zaczerwienienie, jest czarne lub bardzo ciemne, jest asymetryczne, ma nierówne, postrzępione brzegi, pojawiają się różne kolory w obrębie znamienia, jego średnica jest większa niż gumki na końcu ołówka (>6 mm). SZYBKO UDAJ SIĘ DO ONKOLOGA LUB DERMATOLOGA! CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA Pamiętaj! Najważniejsza jest profilaktyka. Czerniak wcześnie wykryty może być wyleczony! CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA

CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA Literatura: www.wikipedia.pl http://www.wprost.pl/ar/46562/Alfabet-smierci/ http://czerniak.org.pl http://www.dermatologia24.pl/czerniak_zlosliwy.html http://www.onkonet.pl/dl_nskory.html http://zdrowie.gazeta.pl/Wielka Encyklopedia Medyczna www.mediweb.pl › Choroby CZERNIAK ZŁOŚLIWY - CICHY ZABÓJCA