ZSP-W-7 „Z dziejów prawa w Anglii. SPECYFIKA ANGLOSASKIEGO SYSTEMU PRAWNEGO”

HEPTARCHIA (ANGLIA WE WCZESNYM ŚREDNIOWIECZU)

 Podstawowe cechy COMMON LAW  wielowiekowa tradycja,  rodzimość/narodowość,  prawo sędziowskie,  orzecznictwo  bardzo szeroki udział (w postępowaniu sądowym) reprezentantów społeczeństwa (ława przysięgłych),  sędziowie pokoju,  instytucja precedensu,  powszechny zakres obowiązywania,  jednolitość,  formalizm i kazuistyka,  a także humanitaryzm prawniczy i sądowe gwarancje praw jednostki

 EQUITY LAW  Equity law - to oparty na zasadzie słuszności jeden z angielskich systemów prawa, tworzony I stosowany od XIII wieku przez część angielskich sądów (equity law – słuszne prawo, sprawiedliwość).  Jego szczególną cechą pozostawała wyraźna odrębność zarówno wobec innych koncepcji prawa, nawiązujących do pojęcia słuszności, jak i wobec drugiego z angielskich systemów – common law.  W przeciwieństwie do jurysprudencji rzymskich prawników nie wynikało z prawa pozytywnego i postulatów wobec organów ustawodawczych, lecz ukształtowało się poprzez orzecznictwo sądów rozpoznających konkretną sprawę.

ZBIORY ORZECZEŃ SĄDOWYCH ORAZ URZĘDOWE PROTOKOŁY ROZPRAW  RECORDS – urzędowe protokoły rozpraw sądowych i wydanych wyroków  REPORTS – księgi sadowe zawierające szczegółowe umotywowanie wyroków wraz z argumentacją prawną: ▬ Wydawano je pod nazwiskami wybitnych prawników (głównych autorów zbioru) ▬ Za najznamienitsze uchodzą wydawane przez Edwarda Coke’a w latach  YEARBOOKS (Roczniki): ▬ Sporządzali je anonimowi prawnicy (pierwotnie były kompilacjami prywatnymi, jednak od XIV w. stały się zbiorami urzędowymi) ▬ Wydawano je do 1535 r. (zastąpiły je Reports)

NAJWAŻNIEJSZE ANGIELSKIE „KSIĘGI AUTORYTETU” („THE BOOKS OF AUTHORITY”)  Ranulf de Glanvill, „ Traktat o prawach i zwyczajach Królestwa Anglii” {Treatise on the Laws and Customs of the Realm of England (1189), [Tractatus de Legibus et Consuetudinibus regni Angliae], (autorstwo przypisywane jest czasami Hubertowi Walterowi)}  Henry de Bracton, „ O prawach i zwyczajach Anglii” {On the Laws and Customs of England (1250), [De Legibus et Consuetudinibus Angliae] (dzieło nigdy w całości nie ukończone)}  Edward Coke, „Instytucje praw Anglii” {Institutes of the Lawes of England (1628–1644)  William Blackstone, „Komentarze do praw Anglii” {Commentaries on the Law s of England ( )}

PRAWO FEDERALNE, A PRAWO STANOWE  TAK – dla federalnego common law ▬ 1842 r. (Federalny Sąd Najwyższy) - sprawa Swift v. Tyson – uznaje istnienie federalnego common law (co wzbudziło jednak poważne kontrowersje, trwające blisko stulecie)  NIE – dla federalnego common law ▬ 1938 r. (Federalny Sąd Najwyższy) - sprawa Erice RAILROAD Co v. Tompkins: w sprawach nie mających federalnego charakteru, choć rozpatrywanych przez sąd federalny, istnieją tylko stanowe precedensy, wywodzące się z common law (prawa powszechnego) ▬ Powołanie się na federalne common law mogło nastąpić natomiast wyłącznie wobec zagadnień regulowanych na poziomie federalnym.

COMMON LAW we współczesnym świecie

COMMN LOW w świecie współczesnym.  Wielka Brytania,  Stany Zjednoczone (bez Luizjany, gdzie dominuje prawo stanowione),  Irlandia,  Kanada (wyjątkiem jest Quebec, gdzie dominuje prawo stanowione),  Australia, Nowa Zelandia, Indie, Hong Kong, Nigeria, niektóre kraje Zachodniej Afryki, (jednak w większości afrykańskich krajów postkolonialnych funkcjonują systemy mieszane).  indywidualne rozwiązania stosuje także część organizacji międzynarodowych