SSAKI by Katarzyna Kliś

Ssaki to zwierzęta, które przystosowały się do życia w różnorodnych środowiskach: na ziemi, pod ziemią, w wodzie słodkiej oraz słonej. Są zwierzętami stałocieplnymi o wysokim stopniu rozwoju układu nerwowego i narządów zmysłu. Młode po urodzeniu są karmione mlekiem matki. Największym ssak to płetwal błękitny (długość ciała wynosi do 33 m, waga dochodzi nawet do 180 t). Najmniejszy ssak lądowy to ryjówka etruska, żyjąca w południowej Europie (ma długość 4 cm i wagę 2 g).

Charakterystyczne cechy ssaków:

RUJA I CIĄŻA RUJA - u ssaków okres, w którym samica jest gotowa do przyjęcia samca. Równocześnie zachodzi szereg wyraźnych zmian zewnętrznych narządów rozrodczych, zwiększa się ich ukrwienie, następuje też obrzmienie i wydzielanie śluzu. U poszczególnych gatunków zwierząt samice wykazują zachowanie charakterystyczne dla gatunku. Ruja trwa różnie u różnych zwierząt, np. u psa 7-13 dni, u lochy 2-3 dni, u owcy 21-27 godzin, u klaczy 5-9 dni. CIĄŻA - proces fizjologiczny samic ssaków, trwający od zapłodnienia bądź implantacji do porodu. Występuje u samic ssaków łożyskowych oraz torbaczy. Trwa od zapłodnienia komórki jajowej do porodu. Obejmuje całokształt zmian zachodzących w tym okresie w organizmie zapłodnionej samicy. Niektórzy naukowcy okres ciąży liczą od momentu zagnieżdżenia zarodka w ściance macicy.  

Podział ssaków Przedstawiciele stekowce dziobak, kolczatka australijska torbacze kangur rudy, koala łożyskowce nietoperz, np. nocek rudy; waleń (wieloryb), np. płetwal błękitny

STEKOWCE. Stekowce są prassakami. Należą do niech takie gatunki, jak dziobak i kolczatka australijska. Nie mają zębów, a ich szczęki są chronione rogowym dziobem. Budują gniazda, w których składają jaja, Nie mają sutków. Młode zlizują (a nie ssą) mleko matki. Mają słabą termoregulację. To gatunki endemiczne – występują tylko na jednym ograniczonym obszarze.

Torbacze. Torbacze, takie jak kangur, dydelf czy koala, są żyworodne. Ciąża u tych organizmów trwa krótko (12-36 dni). Dalszy rozwój noworodka przebiega w torbie (kieszeń skórna). Młode ssą mleko matki (występują sutki). Liczne zęby (40-50) zachowują charakter zębów mlecznych i nie ulegają zmianie.

Łożyskowce. Rozwój zarodkowy płodowy łożyskowców odbywa się w organizmie matki. Te zwierzęta wykształcają łożysko zapewniające wymianę tlenu i substancji odżywczych między rozwijającym się płodem a organizmem matki. Potomstwo rodzi się duże. Długo opiekują się potomstwem. Ich mózg jest bardzo dobrze rozwinięty.

SSAKI. Walenie – wieloryby, orka kaszalot, morświn. Trąbowce – słoń (indyjski oraz afrykański). Kopytne – koń, osioł, zebra. Gryzonie - świnka morska, chomik, szczur. Owadożerne – jeż, kret, ryjówka. Naczelne – lemur, orangutan, szympans, goryl. Drapieżne – wydra, hiena, niedźwiedź, panda.

Charakterystyczne cechy ssaków: Do charakterystycznych cech ssaków należą: Ciało pokryte włosami (sierść), Występowanie rogów, kopyt, pazurów jako wytworów naskórka, paznokci, Liczne gruczoły w skórze (potowe, łojowe, mleczowe (sutkowe), zapachowe), Małżowiny uszne, 7 kręgów szyjnych 3 kostki słuchowe, Żyworodność (z wyjątkiem jajorodnych stekowców), Wargi i policzki.

Uzębienie ssaków. Rodzaje zębów u ssaków: Siekacze Kły Przedtrzonowe Drapieżne – zredukowane siekacze, duże kły do przetrzymywania zdobyczy i pierwszy dolny trzonowiec, tak zwane łamacze, tworzą ostrą i tnącą strukturę, pozostałe trzonowce rozcierają pokarm, Przeżuwacze – ostre siekacze do odcinania, u większości brak kłów, przedtrzonowce i trzonowce rozcierają pokarm.

Uzębienie ssaków drapieżnych Uzębienie przeżuwaczy

Żołądek krowy. Żołądek krowy składa się z czterech komór noszących nazwy: żwacz, czepiec, księgi i trawieniec. Krowa zjada ok. 60-80 kg trawy dziennie. Połknięta trawa jest gromadzona w żwaczu i tam jest wstępnie trawiona przez symbiotyczne bakterie i orzęski, które wytwarzają enzymy rozkładające celulozę, podstawowy składnik ścian komórkowych roślin, do przyswajalnej postaci cukrów prostych lub sacharozy (zwierzęta nie potrafią samodzielnie rozkładać celulozy). Przeżuwacze zawdzięczają swą nazwę swoistemu mechanizmowi powtórnego przeżuwania raz połkniętego pokarmu. Nadtrawiona masa zalegająca w żwaczu trafia ponownie do jamy ustnej w celu kolejnego rozdrobnienia. Zwierzę może to robić już w bezpiecznym miejscu, np. wypoczywając w cieniu drzewa. Następnie przezuty pokarm trafia do dalszych komór, przy czym właściwe trawienie zachodzi głownie w ostatniej komorze, trawieńcu, który stanowi część gruczołową żołądka.

Żołądek przeżuwaczy jest wielokomorowy.

Funkcje łożyska. 1. Wymiana gazowa. 2. Dostarczanie substancji energetycznych. 3. Chroni płód przed uszkodzeniami.

Układ krwionośny.

Przystosowanie ssaków do środowiska życia. Ssaki latające (nietoperze): wydłużone palce dłoni połączone płoną lotną tworzą skrzydła, silne mięśnie grzbietowa poruszające skrzydła, doskonały słuch, echolokacja (wysyłanie i odbiór fal dźwiękowych, pozwalające na orientację w przestrzeni),

Przystosowanie ssaków do środowiska życia. Ssaki ziemno-wodne (bóbr europejski, wydra europejska): krótkie, silne nogi, palce nóg spięte błona pławną, opływowy kształt ciała, długie wąsy czuciowe (wibrysy) pozwalające na oriętację pod wodą, nozdrza zamykane pod wodą.

Przystosowanie ssaków do środowiska życia. Ssaki wodne płetwonogie(foki, morsy) oraz walenie(delfiny, orki): opływowy kształt ciała, zrośnięte tylne nogi(tworzą płetwę), szerokie płetwowate kończyny przednie, nozdrza zamykane podczas nurkowania, gruba warstwa tłuszczu jako termoizolacja, echolokacja(u waleni).

Przystosowanie ssaków do środowiska życia. Ssaki podziemne (kret): wałeczkowate ciało, krótkie, szerokie przednie łapy, palce zakończone mocnymi pazurami, zredukowany ogon, małżowina uszna i oczy.

Przystosowanie ssaków do środowiska życia. Ssaki nadrzewne (wiewiórka, kuna, gibon): palce zakończone ostrymi, mocnymi pazurami, chwytne kończyny lub ogon, u niektórych gatunków fałd skórny umożliwiaj szybowanie (polatucha).

Przystosowanie ssaków do środowiska życia. Ssaki terenów równinnych(zebra, żyrafa, antylopa): doskonała umiejętność biegania, długie, silne nogi, palce zredukowane, osłonięte kopytem, bardzo dobry wzrok i słuch.

Ciekawostki o ssakach. Najszybszy: Gepard - osiąga prędkość 96 km/h na krótkim dystansie. Jest nie tylko najszybszym ssakiem, ale również najszybszym zwierzęciem lądowym. Najwyższy ssak lądowy: Żyrafa Najdłużej wytrzymujący bez powietrza: Kaszalot - pomimo iż oddycha powietrzem atmosferycznym może wytrzymać bez powietrza nawet 90 minut. Najinteligentniejszy: Szympans - używa narzędzi, opłakuje zmarłych, jest zdumiewająco podobny do człowieka. Zabijający największą ilość ludzi: Szczur śniady - jako przenosiciel dymienicy morwowej i dżumy przyczynił się do śmierci większej liczby ludzi niż jakiekolwiek inne zwierzę. Najbardziej wybredny: - Koala - żywi się tylko liśćmi eukaliptusa Najpowolniejszy: Leniwiec - bardzo powolny, większość życia przesypia

Jak widzą świat zwierzęta?

KONIEC.