Przygotowały: Klaudia Poręba Karolina Maciuszek Renesans Przygotowały: Klaudia Poręba Karolina Maciuszek

Renesans- Odrodzenie Renesans, odrodzenie– okres w historii kultury europejskiej, obejmujący przede wszystkim XVI wiek, określany często jako „odrodzenie sztuk i nauk”. Początek epoki odrodzenia zasadniczo pokrywa się z końcem średniowiecza – można więc przywoływać tu symboliczne daty upadku Konstantynopola, końca wojny stuletniej czy odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Krzysztof Kolumb Leonardo da Vinci Marcin Luter

Filozofia Głównymi nurtami filozoficznymi renesansu były humanizm renesansowy, arystotelizm i platonizm. Również różne nurty filozofii hellenistycznej, takie jak stoicyzm, sceptycyzm i do pewnego stopnia epikureizm spotkały się z rosnącym zainteresowaniem Wielkie znaczenie miały też okultyzm, alchemia i kabała, zgłębiane przez wielu filozofów. Istotną cechą filozofii renesansowej był również rozwój filozofii przyrody. Szukano nowych dróg wyjaśniania zjawisk przyrodniczych, opartych na obserwacji, eksperymencie, oraz szerszym wykorzystaniu matematyki. W początkowym okresie filozofowie przyrody nastawieni byli panteistycznie, łącząc często filozofie przyrody z magią i alchemią, w okresie późniejszym metodologicznie. Renesansowa filozofia przyrody w znaczący sposób przyczyniła się do rozwoju metody naukowej i stała się podstawą do wyodrębnienia się nauki z filozofii w epoce nowożytnej.

Humanizm -renesansowy prąd umysłowy który koncentrował się na sprawach ludzkich, godności człowieka i jego wolności -antropocentryzm- stawianie na pierwszym planie jednostki ludzkiej, jej potrzeby i optymistycznie postrzeganych możliwości. - Dewiza- słowa rzymskiego komiediopisarza, Tarencjusza: „Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce” Człowiek witruwiański Leonarda da Vinci może być symbolem odrodzenia zainteresowania starożytnością oraz renesansowego antropocentryzmu.

Arystotelizm nazwa poglądów filozoficznych Arystotelesa oraz tych kierunków i szkół filozoficznych, które rozwijały jego nauki. Arystotelizm rozwijał się zarówno w starożytności, jak i w późniejszych epokach. Był nurtem rozwijanym nie tylko w obrębie filozofii, lecz także teologii czy w naukach przyrodniczych Arystoteles filozof, jeden z trzech, obok Sokratesa i Platona najsławniejszych filozofów starożytnej Grecji. Nazywany też Stagirytą lub po prostu Filozofem. Był twórcą opozycyjnego do platonizmu i równie spójnego systemu filozoficznego, który bardzo silnie oddziałał na filozofię i naukę europejską. Zapoczątkował nurt filozoficzny nazywany arystotelizmem, który miał wiele postaci w różnych epokach.

Platonizm Platonizm – niejednorodny nurt filozoficzny, opierający się na filozofii Platona. W poszczególnych epokach historycznych, rozwijały się różne odłamy platonizmu, niejednokrotnie bardzo się od siebie różniące. Platonizm należy do najbardziej wpływowych nurtów w myśli europejskiej. Poza filozofią miał również wpływ na inne dziedziny, takie jak teologia, nauka, sztuki piękne czy literatura. Platon, (ur. 427 p.n.e. prawdopodobnie w Atenach , zm. 347 p.n.e. w Atenach) (inne źródła podają, że żył 428-348 p.n.e.) – grecki filozof. Był twórcą systemu filozoficznego zwanego obecnie idealizmem platońskim.

Najbardziej znanymi filozofami renesansu byli: Giovanni Pico della Mirandola Michel de Montaigne Erazm z Rotterdamu Marsilio Ficino Francis Bacon Giordano Bruno Niccolò Machiavelli

Wybitni ludzie Renesansu

Sztuka

Cechy sztuki Renesansu zainteresowanie człowiekiem i otaczającym go światem , realizm w przedstawianiu świata w dziełach sztuki, trójwymiarowość i perspektywa, w malarstwie pojawiają się nowe rodzaje barw, cienie i odcienie, światło i półcienie, sztuka renesansowa była w większości świecka, ale pojawiała się też w kościołach

Michał Anioł Michał Anioł ur. 6 marca 1475 w Caprese, prowincji Toskanii we Włoszech, zm. 18 lutego 1564 w Rzymie – włoski malarz, rzeźbiarz, poeta i architekt epoki Odrodzenia. Autor między innymi fresków w Kaplicy Sykstyńskiej. Wśród rzeźb najbardziej znane są Pieta i Dawid. Z dzieł architektonicznych – projekt kopuły bazyliki świętego Piotra. Jego działalność artystyczna jest związana z Bolonią, Florencją a przede wszystkim z Rzymem, gdzie twórczość artysty objęta została mecenatem papieskim. Wykształcony we florenckim warsztacie malarza Domenico Ghirlandaio, a w dziedzinie rzeźby w pracowni Bertolda di Giovanniego.

Pieta Pieta watykańska – rzeźba Michała Anioła powstała w latach 1498-1500 i znajduje się w Bazylice Św. Piotra w Rzymie. Jest to pierwsza z czterech piet Michała Anioła. Wykonanie rzeźby zostało zlecone przez francuskiego kardynała De Billheresa, oddelegowanego do Rzymu. Jako że przed przeniesieniem jej w obecne miejsce w XVIII wieku, rzeźba znajdowała się w kaplicy Św. Petronelli, gdzie pochowany został zleceniodawca, przypuszcza się, że oryginalnie miała stanowić część jego nagrobka. Dzieło zostało wykonane z marmuru, który artysta wybrał osobiście, udając się w tym celu do Carrary. Transport bryły do Rzymu trwał 9 miesięcy

Dawid Dawid – rzeźba Michała Anioła przedstawiająca biblijnego Dawida bezpośrednio przed podjęciem decyzji o zmierzeniu się z Goliatem. Uchodzi za jedno z najważniejszych dzieł renesansowej rzeźby. Obok Piety jest to jedna z najbardziej znanych rzeźb tego artysty. Rzeźba Dawida ma 4,34 m wysokości, wykonana została z dbałością o detale – artysta wyrzeźbił nawet naczynia krwionośne.

Leonardo da Vinci Leonardo da Vinci, (ur. 15 kwietnia 1452 w Anchiano niedaleko Vinci we Włoszech, zm. 2 maja 1519 w Clos Lucé we Francji) – włoski renesansowy malarz, architekt, filozof, muzyk, pisarz, odkrywca, matematyk, mechanik, anatom, wynalazca, geolog.

Mona Lisa Mona Lisa– obraz olejny namalowany na drewnie topoli o wymiarach 77 cm × 53 cm przez sławnego malarza włoskiego renesansu, Leonarda da Vinci. Obraz powstał na początku XVI wieku (ok. 1503–1506), a obecnie znajduje się w paryskim Luwrze, będąc własnością rządu Francji. Jest to jeden z najsłynniejszych i najbardziej cenionych obrazów z czasów renesansu.

Ostatnia Wieczerza Ostatnia Wieczerza) – malowidło ścienne Leonarda da Vinci, wykonane w refektarzu klasztoru przy Santa Maria delle Grazie w Mediolanie przedstawiające Ostatnią Wieczerzę. Malowidło powstało na zamówienie księcia Mediolanu Ludovico Sforzy. Da Vinci malował fresk przez 3 lata. Posłużył się on nietypową techniką, która okazała się nietrwała – mimo wielu renowacji fresk jest nadal w złym stanie.

Człowiek witruwiański Człowiek witruwiański – rysunek upowszechniony przez Leonarda da Vinci około roku 1490. figurę nagiego mężczyzny w dwóch nałożonych na siebie pozycjach, wpisaną w okrąg i kwadrat . Rysunkowi towarzyszy tekst sporządzony tzw. pismem lustrzanym. Z tekstu wynika, że rysunek stanowi ilustrację do fragmentu traktatu O architekturze ksiąg dziesięcioro Witruwiusza, poświęconego proporcjom ludzkiego ciała.

Jako inżynier, Leonardo tworzył projekty wyprzedzające jego czas, opracowując koncepcję helikoptera, czołgu, wykorzystania podstaw tektoniki płyt, podwójnego kadłuba łodzi i wiele innych innowacji. Względnie mała liczba jego pomysłów została wcielona w życie za jego czasów. Niektóre z jego pomniejszych pomysłów, takie jak automatyczna nawijarka do szpul czy maszyna do sprawdzania wytrzymałości drutu na rozciąganie, weszły do świata techniki bez większego rozgłosu.

Rafael Santi Rafael Santi (ur. 28 marca lub 6 kwietnia 1483 w Urbino, zm. 6 kwietnia 1520 w Rzymie) – włoski malarz i architekt, najmłodszy z trójki genialnych artystów włoskiego renesansu – obok Michała Anioła i Leonarda da Vinci, znany z licznych przedstawień Madonny.

Literatura

William Szekspir William Szekspir– angielski poeta, dramaturg, aktor. Powszechnie uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy literatury angielskiej oraz reformatorów teatru. Napisał 38 sztuk, 154 sonety, a także wiele utworów innych gatunków. Mimo że cieszył się popularnością już za życia, jego sława rosła głównie po śmierci, dopiero wtedy został zauważony przez prominentne osobistości. Uważa się go za poetę narodowego Anglii. Najważniejsze dzieła: -”Komedia omyłek „ -”Romeo i Julia” -”Makbet” -”Hamlet” -kroniki historyczne Henryka VI i Ryszarda III

Francesco Petrarca Francesco Petrarca – jeden z pierwszych renesansowych poetów pochodzący z Italii. Pisał zarówno po włosku, jak i po łacinie. Był tercjarzem franciszkańskim. Najważniejsze dzieła Petrarki: Africa – poemat; Podobno właśnie ten utwór poeta uważał za swoje największe literackie dzieło. Canzoniere - po polsku Zbiór pieśni; tom z utworami napisanymi po włosku, których większą część zajmują Sonety do Laury; zbiór ten powstawał od 1340 roku aż do śmierci poety. Trionfi – po polsku Tryumfy, tom utworów pisanych po włosku. Secretum – tom z roku 1341 zawierający osobiste wyznania Pertarki.

Jan Kochanowski Jan Kochanowski – polski poeta epoki renesansu, sekretarz królewski, wojski sandomierski w latach 1579–1584, prepozyt poznański w latach 1566– 1574. Jan Kochanowski uważany jest za jednego z najwybitniejszych twórców renesansu w Europie, najlepszego poetę słowiańskiego, który przyczynił się do rozwoju polskiego języka literackiego. Najważniejsze dzieła: Pieśni (1586), Pieśń świętojańska o Sobótce, Fraszki (1584), Treny (1580), Psałterz Dawidów (1579), Odprawa posłów greckich (1578,) Zuzanna (poemat humanistyczny)

Mikołaj Rej Mikołaj Rej (ur. 4 lutego 1505 w Żurawnie pod Haliczem, zm. między 8 września a 5 października 1569 w Rejowcu) – polski poeta i prozaik renesansowy, tłumacz, a także polityk i teolog ewangelicki. Choć nie był humanistą w naukowym rozumieniu tego słowa, zawdzięcza się mu upowszechnienie idei humanitas w polskiej kulturze. Długo uznawano go za "ojca literatury polskiej", przez wielbicieli nazywany także – za sprawą moralitetu Wizerunek – "polskim Dantem

Odkrywcy i Wynalazcy

Krzysztof Kolumb Krzysztof Kolumb – europejski żeglarz, podróżnik i nawigator, tercjarz franciszkański. Kapitan wyprawy, która płynęła na trzech statkach: "Santa María", "Niña" i "Pinta" pod flagą Kastylii w poszukiwaniu zachodniej drogi morskiej do wschodniej Azji .Jako pierwsza wyprawa w historii nowożytnych odkryć geograficznych pokonała zwrotnikowy Ocean Atlantycki i 12 października 1492 dotarła do Indii Zachodnich u wybrzeży Ameryki – kontynentu nieznanego w ówczesnej Europie. Za dokonania został mianowany admirałem i pierwszym namiestnikiem hiszpańskich kolonii w Ameryce Środkowej.

Mikołaj Kopernik Mikołaj Kopernik– polski astronom, autor dzieła O obrotach sfer niebieskich przedstawiającego szczegółowo i w naukowo użytecznej formie heliocentryczną wizję Wszechświata. Wprawdzie koncepcja heliocentryzmu pojawiła się już w starożytnej Grecji to jednak dopiero dzieło Kopernika dokonało przełomu i wywołało jedną z najważniejszych rewolucji naukowych od czasów starożytnych, nazywaną przewrotem kopernikańskim.

Marcin Luter Marcin Luter– niemiecki reformator religijny, teolog i inicjator reformacji, mnich augustiański, doktor teologii, współtwórca luteranizmu. Autor 95 tez potępiających praktykę sprzedaży odpustów, w których odrzucał możliwość kupienia łaski Bożej. Pomimo że nie brał czynnego udziału w wystąpieniach religijnych i społeczno- politycznych, a jedynie pisał polemiki i katechezy, skupił wokół swojej idei całą opozycję Kościoła katolickiego. Przełożył Biblię na język niemiecki, był autorem Postylli Domowej, Małego i Dużego katechizmu, Artykułów szmalkaldzkich oraz wielu pieśni kościelnych, w tym ewangelickiego hymnu: Warownym grodem jest nasz Bóg.

Renesans W Polsce Renesans był okresem rozkwitu kultury polskiej. Państwo polsko- litewskie było duże i silne, a wpływy włoskie, które nasiliły się wraz ze ślubem Zygmunta I Starego z Boną Sforzą, przyczyniły się do rozkwitu malarstwa, architektury, sztuki kulinarnej. Do Polski przybyli sławni poeci i myśliciele. W roku 1488 powstało pierwsze w Europie towarzystwo literackie – Nadwiślańskie Bractwo Literackie. Jego członkami zostali Celtis, profesorowie Akademii Krakowskiej, dworzanie, studenci. Polska stała się azylem tolerancji religijnej, powstały dzieła Reja i Kochanowskiego, Akademia Krakowska stała się jednym z ważniejszych ośrodków naukowych Europy.

Architektura Renesansu Budynki cechuje zwartość planu, prostota, czytelność i harmonia bryły wyraźnie opartej na ziemi. To związanie budowli z ziemią podkreśla kompozycja, w której przeważają linie poziome. Rytm płaszczyźnie nadają linie schodów, gzymsów, balustrad, które sprawiają wrażenie lekko wygiętych łuków. Dekoracja płaszczyzn zostaje podporządkowana układom konstrukcyjnym. Powrót do detali oraz form stosowanych w architekturze klasycznej nie był jej ślepym naśladowaniem

Bramante, rotunda kościoła S.  Maria delle Grazie w Mediolanie

Renesans północny: L. de Key, ratusz w Lejdzie

Koniec