„GRANT ZACHODNIOPOMORSKIEGO KURATORA OŚWIATY" Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

Jak współpracować z rodzicami- poszukiwanie płaszczyzn współpracy Dagmara Lewartowska, Elżbieta Patyk ODN ZCEMiP Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

SKUTECZNY WYCHOWAWCA Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

Umiejętności i techniki przydatne w pracy nauczyciela   Akceptacja i unikanie negatywnego nastawienia Oznacza w praktyce traktowanie rodzica jako równorzędnego partnera interakcji bez względu na różnice poglądów i wartości, powstrzymywanie się od osądów, otwartość i poszanowanie. Nie oznacza natomiast automatycznego przejmowania cudzych wartości, zgadzania się z poglądami i sposobem myślenia rozmówcy oraz pochwały wszystkiego, co on mówi i czyni. Warunkiem przyjęcia takiej postawy jest świadomość własnych wartości. Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

Ćwiczenie: Zrób listę zachowań, które denerwują Cię u innych, budzą Twoją irytację, niechęć. Na liście może znaleźć dowolna liczba takich zachowań. Następnie każde z nich oceń na skali od 1 (najbardziej przykre i irytujące) do 5 (najmniej przykre). Z listy wybierz te, które oceniłeś na 1 i na 5 i zapisz je na oddzielnych kartkach. Przyjrzyj się nowym listom i zastanów się, co mówią o Tobie, o Twoich wartościach. Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

Przeszkody w uważnym słuchaniu: Uważne słuchanie Przeszkody w uważnym słuchaniu: - prowadzenie rozmowy w niesprzyjających warunkach; - pośpiech; - brak czasu; - rozwlekły, niejasny sposób wyrażania się rozmówcy; - negatywne nastawienie Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

Czasem nauczyciel ma poczucie, że rodzic zaczyna rozmowę, bo oczekuje konkretnej porady, wskazówki, dyrektywy do działania, dlatego zamiast uważnie słuchać, stara się szybko wymyślić jakieś rozwiązanie, sformułować swoją odpowiedź. Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

Słuchanie bierne Nauczyciel słucha cierpliwie, gdy rodzic do niego mówi, wysyła niewerbalne sygnały oznaczające zainteresowanie, uwagę i empatyczne reagowanie, tzn. patrzy na rozmówcę, pochyla się w jego kierunku, kiwa głową, dostosowuje ekspresję emocji do nastroju rozmówcy. Takie słuchanie nazywa się również wspierającym (czasem rodzicowi wystarcza samo wysłuchanie przez nauczyciela) Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

Słuchanie aktywne Nauczyciel zadaje pytania lub robi krótkie podsumowania wypowiedzi rodzica, pozwalające mu się upewnić, że wszystko dobrze zrozumiał. „Widzę, że nie jest pani zadowolona z tego co zobaczyła pani w zeszycie Tomka?” „Wydaje się pani zmartwiona, że mąż nie przyszedł razem z panią na spotkanie?” Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

Bierne niesłuchanie Nauczyciel nie koncentruje się na tym, co się do niego mówi. W rezultacie umyka mu część wypowiedzi (gubi niektóre watki), nie dostrzega uczuć rodzica. Takie doświadczenie podważa zaufanie do nauczyciela i każe wątpić w celowość dalszych spotkań. Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

Aktywne niesłuchanie Ma miejsce wtedy, gdy partnerzy zamiast rozmawiać ze sobą, mówią do siebie, lecz każdy o czymś innym. Przykład Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

Komunikacja Komunikacja – przekazywanie informacji, zakładające istnienie co najmniej jednego „nadawcy” oraz jednego bądź wielu „adresatów” (odbiorców) informacji; wymiana symboli językowych umożliwiająca porozumiewanie się; podmiot kodujący nie ogranicza się jedynie do językowego aspektu przekazywania informacji, lecz własne rozumienie przekazywanego sensu uzupełnia o konteksty społeczne, intencje i kwestie związane z reprezentacją własnych interesów; Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

KOMUNIKAT JA Stosowanie komunikatów „Ja” sprawia, że komunikacja staje się bardziej otwarta i szczera. Kiedy nadajemy komunikat „Ja”, przyznajemy się do swoich uczuć i do pewnej odpowiedzialności za zaistniały stan rzeczy. Dlaczego warto stosować komunikaty Ja Dają drugiej osobie szansę na zmianę zachowania Nie zawierają negatywnej oceny Nie wpływają ujemnie na wzajemne relacje JAK FORMUŁOWAĆ KOMUNIKATY JA: Zachowania drugiej osoby. Kiedy przerywasz mi... Ważne jest słowo „kiedy”; daje ono informacje, że dane zachowanie jest dla nas kłopotliwe w tym momencie. Pozwala skupić się na zachowaniu, a nie na cechach charakteru czy osobowości rozmówcy. Dzięki temu unikamy generalizowania, i nie oceniamy osoby. Skutki zachowań rozmówcy – opis bez osądu. Kiedy przerywasz mi wypowiedź nie mogę przekazać ważnej informacji...” Ujawnienie stanu uczuć Kiedy przerywasz mi wypowiedź--- nie mogę przekazać ważnej informacji--- Obawiam się, że mogę przeoczyć istotne sprawy dotyczące tematu. ZACHOWANIE-----------SKUTEK------------UCZUCIE Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

KOMUNIKAT TY Komunikat TY zawiera pretensje, oskarżenia, ocenę drugiej osoby: „Ty zawsze...”, „Ty nigdy...”, „Ty jesteś...” przez odbiorcę jest traktowany jako atak i wzbudza potrzebę obrony Zakłóca relację pomiędzy nadawcą i odbiorcą Kiedy nadajemy komunikat „Ty”, nie opisujemy własnych uczuć i sugerujemy, że ktoś inny ponosi winę za zaistniałą sytuację. Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

CO PRZESZKADZA W KOMUNIKOWANIU SIĘ Komunikaty Ty Osądzanie (krytykowanie, obrażanie, orzekanie, chwalenie połączone z oceną) Decydowanie za innych (rozkazywanie, grożenie, moralizowanie, wypytywanie) Uciekanie od cudzych problemów (doradzanie, zmienianie tematu, logiczne argumentowanie, pocieszanie) Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

ZASADY UŁATWIAJĄCE KOMUNIKACJĘ Komunikat Ja Pytania otwarte np.: „Co myślisz o …” Zasada: Otwartość budzi otwartość Aktywne słuchanie – umiejętności: parafrazowanie odzwierciedlanie koncentrowanie się na najważniejszym Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

PARAFRAZOWANIE Oddawanie w innej formie czyjejś myśli; wypowiadanie własnymi słowami. Ujmowanie w inne słowa tego, co ktoś powiedział sprawdzając, czy dobrze rozumiemy, np.: „O ile dobrze Cię zrozumiałem, to…” „A więc twierdzisz, że…” „Chcesz przez to powiedzieć, że…” Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

ODZWIERCIEDLANIE Nazywanie uczuć, jakie rozmówca przeżywa. Mówimy komuś, jakie – naszym zdaniem – są jego odczucia: „Zdaje się, że jesteś wściekła” „Wygląda na to, że cię rozzłościłem” „Widać, że jesteś zadowolony z siebie” Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

KONCENTROWANIE NA NAJWAŻNIEJSZYM Zachęcanie rozmówcy do tego, by w swojej wypowiedzi wybrał to, co jest dla niego najważniejsze. „Co właściwie chcesz mi powiedzieć?” „Która z tych spraw jest dla Ciebie najważniejsza?” Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

Przykład odbioru na różnych płaszczyznach Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

Przykład odbioru na płaszczyźnie relacji Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

Cztery płaszczyzny wypowiedzi nadanej i przyjętej Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944

„czworo uszu” odbiorcy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, e-mail: sekretariat.odn@zce.szczecin.pl tel./fax: +48 91 42 82 944