Zasady działalności banków operacyjnych Prawo bankowe – aspekty narodowe i wspólnotowe [2] Zasady działalności banków operacyjnych

W oparciu o jakie zasady muszą działać banki? Zasada uniwersalizmu I Zasada samodzielności II Zasada samofinansowania III Zasada nadzoru nad bankami IV Zasada bezpiecznego działania V [2] Zasady działalności banków operacyjnych

ZASADA I:Uniwersalizm ZASADA II: Samodzielność W zakresie prawodawstwa bankowego W zakresie czynności bankowych PRZYKŁADY: Sieć handlowa Gospodarka finansowa Zakres działalności Forma działalności Zobowiązania / Czynności bankowe OGRANICZENIA: Nadzór bankowy + Instrumenty polityki pieniężnej [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Weryfikacja kadry banku (art. 22b Prawa bankowego) KNF wyraża zgodę na powołanie 2 członków zarządu, w tym prezesa KNF odmawia wyrażenia zgody, gdy kandydat…. Został skazany za przestępstwo umyślne lub skarbowe Orzeczono wobec niego zakaz prowadzenia DG lub pełnienia określonych funkcji w spółkach Spowodował udokumentowane straty w miejscu pracy lub jako członek spółki Nie spełnia wymogu „udokumentowanej znajomości języka polskiego” KNF może odmówić wyrażenia zgody, gdy kandydatowi… Postawiono zarzuty związane z przestępstwem skarbowym lub umyślnym albo był karany za inne przestępstwo [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Kontrola przepływu akcji (art. 25 Prawa bankowego) 1 2 3 4 5 Potencjalny nabywca zgłasza zamiar nabycia znacznego pakietu akcji BANKU KRAJOWEGO Obowiązek zawiadomienia o (1) KNF wraz z dostarczeniem niezbędnych dokumentów KNF może wyrazić sprzeciw co do (1) jeżeli: Jeżeli akcje zostaną kupione wbrew sprzeciwowi KNF, wówczas nie dają one prawa głosu na WZA Akcje kupione wbrew sprzeciwowi KNF należy zbyć w terminie określonym przez KNF; w przeciwnym razie KNF ma możliwość: 10% 20% Jedna trzecia 50%.... akcji Identyfikacja nabywcy Dane dot. jego sytuacji finansowej Zaświadczenia o niekaralności Oświadczenia o zamiarach dot. przyszłej działalności banku Potencjalny nabywca nie dostarczył dokumentów Wpływ nabywcy lub osób, które wskutek tej operacji finansowej będą kierowały bankiem zagrozić może jego stabilności i bezpieczeństwu Jeśli uchwały WZA podjęto większością głosów bez wliczania głosów nieważnych to:………………………………………………………………………………….. Jeśli uchwałę podjęto większością głosów wraz z głosami nieważnymi to……………………………………………………….................................. Nałożenia na akcjonariusza kary do 10 milionów złotych Wprowadzenia zarządu komisarycznego w banku Uchyleniu zezwolenia i likwidacji banku [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Samodzielność a outsourcing Definicja Schemat W oryginale: „Outside resort using” = używanie zasobów zewnętrznych Przykłady outsourcingu: archiwizowanie danych, operacje informatyczne, prowadzenie księgowości banku, dystrybucja produktów handlowych, zarządzanie kadrami banku. Outsourcing to: BANK Podmiot zewnętrzny (przedsiębiorca) Treść umowy: powierzenie zawierania umów: rachunków bankowych ( np. ROR i oszczędnościowej lokaty terminowej ( + wpłaty i wypłaty), o kartę płatniczą, kredytu mieszkaniowego i konsumenckiego ( + transze i raty), w sprawie zabezpieczenia i spłat kredytów. Inne czynności mogą być powierzane pod warunkiem uzyskania zezwolenia KNF i tylko, jeżeli jest to niezbędne do prowadzenia działalności w sposób stabilny i ostrożny lub przyczyni się do istotnego obniżenia kosztów. Zezwolenie KNF jest obowiązkowe również w sytuacji, gdy partnerem outsourcingowym jest podmiot zagraniczny (w przypadkach przedsiębiorców z UE wystarczy tylko zawiadomienie KNF) [2] Zasady działalności banków operacyjnych

ZASADA III: Samofinansowanie banków Koszty bieżącej działalności +…. 1 2 3 4 5 Fundusze własne +…. 1. 2. 3. 4. 5. [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Normy ostrożnościowe w zakresie samofinansowania banków Art. 129. 1. Banki prowadzą samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie planu finansowego w sposób zapewniający pokrycie z uzyskanych przychodów kosztów działalności oraz zobowiązań. ------------------------------ Art. 8 Bank jest obowiązany do utrzymywania płynności płatniczej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju działalności, w sposób zapewniający wykonanie wszystkich zobowiązań pieniężnych zgodnie z terminami ich płatności --------------------- + utrzymywanie funduszy własnych na minimalnym poziomie jak przy warunkach tworzenia banków ---------------------- + (fakultatywne) tworzenie rezerwy na ryzyko ogólne WSPÓŁCZYNNIK WYPŁACALNOŚCI Fundusze własne + kapitał krótkoterminowy --------------------------------------------- > 8 % 12,5 x wymogi kapitałowe Dla banków rozpoczynających działalność > 15% (pierwsze 12 mcy) oraz > 12 % (kolejne 12 mcy) Przeciętne współczynniki wypłacalności ( za www.knf.gov.pl, stan na IX.2014 r.) Banki komercyjne: 15,9% Banki spółdzielcze: 14,3% SKOK : 2,7% (wymóg = 5%) [2] Zasady działalności banków operacyjnych

ZASADA IV: Nadzorowanie banków Dla każdego banku – zaprojektowane przez jego zarząd: 1. System zarządzania ryzykiem ( zasady, limity, procedury dot. działalności tego konkretnego banku) 2. System kontroli wewnętrznej (dla zapewnienia: efektywności, legalności, wiarygodności) 3. Audyt wewnętrzny = niezależna, obiektywna ocena skuteczności systemów 1/ i 2/ Dla całego polskiego systemu bankowego – określony w ustawie „Prawo bankowe” nadzór Komisji Nadzoru Finansowego ( utworzona w 2007 roku, nadzoruje sektor bankowy, giełdowy i ubezpieczeniowy) [2] Zasady działalności banków operacyjnych

ZASADA V: Maksimum bezpieczeństwa, minimum ryzyka Czynniki ryzyka bankowego Zewnętrzne (niezależne od banku) Wewnętrzne (zależne od banku) [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Główne typy ryzyka bankowego Ryzyko płynności Przyczyny: Niespłacenie dotychczasowych wierzytelności ( ryzyko umów) Znaczne wypłaty depozytów Dłuższy okres zaangażowania aktywów banku w przedsięwzięcia gospodarcze (ryzyko terminów) Skutki: Brak środków na pokrycie bieżących zobowiązań Utrata tzw. „sprawności operacyjnej” Spadek wiarygodności banku Ryzyko operacyjne Personalne – błąd, oszustwo, przekroczenie uprawnień przez pracownika banku Techniczne – usterki w infrastrukturze banku (+ vis maior) Organizacyjne: niewłaściwe zarządzanie bankiem, niewłaściwa kontrola wewnętrzna działalności banku Ryzyko prawne Niekorzystne dla banków zmiany w przepisach Luki prawne - Niejednolite interpretacje przepisów - Błędne porady prawne Nieprawidłowe dokumentowanie działalności operacyjnej banku Angażowanie się w niebezpieczne transakcje finansowe [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Zarządzanie ryzykiem bankowym Identyfikacja ryzyka Określenie typu ryzyka + Pomiar ryzyka Sterowanie ryzykiem Określenie dopuszczalnych rozmiarów ryzyka (aby nie zwiększać strat) Wdrożenie strategii zwalczania ryzyka ( co do przyczyn i co do skutków) zgodnie z wcześniej przyjętymi w danym banku procedurami Kontrola podejmowanych działań Badanie efektywności przedsięwzięć banku (również przez KNF) Przestrzeganie norm prawnych dotyczących bezpiecznego działania banku 1. Staranne przechowywanie depozytów 2. Dochowanie tajemnicy bankowej 3. Uniemożliwienie prania brudnych pieniędzy [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Tajemnica bankowa - zasady Definicja Podmiot 1/ bank ( jako instytucja) 2/ wszystkie osoby zatrudnione w banku 3/ osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe ( pełnomocnik – partner outsourcingowy) Przedmiot Granice czasowe Sankcje Art. 171/5 Prawa bankowego. Kto, będąc obowiązany do zachowania tajemnicy bankowej, ujawnia lub wykorzystuje informacje stanowiące tajemnicę bankową, niezgodnie z upoważnieniem określonym w ustawie, podlega grzywnie do 1.000.000 złotych i karze pozbawienia wolności do lat 3. [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Tajemnica bankowa - odstępstwa Wobec beneficjenta tajemnicy (klienta) Na żądanie organów ścigania, organów podatkowych, KNF, CBA – wyłącznie w zakresie żądanych informacji Gdy nie będzie można w inny sposób należycie wykonać zobowiązania Wobec osoby trzeciej – jeśli beneficjent upoważni do tego bank Wobec innych banków, tworzących konsorcjum Art. 105a Prawa bankowego 1. Przetwarzanie przez banki, inne instytucje ustawowo upoważnione do udzielania kredytów (…) informacji stanowiących tajemnicę bankową w zakresie dotyczącym osób fizycznych MOŻE BYĆ WYKONYWANE (…) W CELU OCENY ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ I ANALIZY RYZYKA KREDYTOWEGO. 2. Instytucje, o których mowa w ust. 1, mogą (…) przetwarzać informacje stanowiące tajemnicę bankową w zakresie dotyczącym osób fizycznych po wygaśnięciu zobowiązania wynikającego z umowy zawartej z bankiem lub inną instytucją ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów, pod warunkiem uzyskania pisemnej zgody osoby, której informacje te dotyczą. Zgoda ta może być w każdym czasie odwołana. 4. Banki (…) , mogą przetwarzać informacje stanowiące tajemnicę bankową dotyczące osób fizycznych po wygaśnięciu zobowiązania wynikającego z umowy zawartej z bankiem lub inną instytucją ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów, bez zgody osoby, której informacje dotyczą, dla celów stosowania metod statystycznych (…) 5. Przetwarzanie informacji stanowiących tajemnicę bankową w przypadkach, o których mowa w ust. 3, może być wykonywane przez okres nie dłuższy niż 5 lat od dnia wygaśnięcia zobowiązania, a w przypadku, o którym mowa w ust. 4, przez okres 12 lat od dnia wygaśnięcia zobowiązania [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Outsourcing a tajemnica bankowa Podmiot zewnętrzny ma obowiązek szczególnej lojalności, np. nie może korzystać z informacji poufnych wyłącznie we własnym celu KODEKS CYWILNY 430: „Kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności” Ewentualne roszczenia regresowe banku do podmiotu zewnętrznego powinny być określone w przepisach umowy outsourcingowej Art. 6b Prawa bankowego: „Nie można wyłączyć ani ograniczyć odpowiedzialności podmiotu zewnętrznego wobec banku, jak również odpowiedzialności banku wobec jego klientów za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy outsourcingu” Art. 105/5 Prawa bankowego: „Bank ponosi odpowiedzialność za szkody, które mogą powstać w wyniku ujawnienia tajemnicy bankowej i wykorzystania jej niezgodnie z przeznaczeniem” [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Pranie brudnych pieniędzy (art. 299 Kodeksu karnego) § 1.  Kto środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, przekazuje lub wywozi za granicę, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. § 2.  Karze określonej w § 1 podlega, kto będąc pracownikiem lub działając w imieniu lub na rzecz banku, instytucji finansowej lub kredytowej lub innego podmiotu, na którym na podstawie przepisów prawa ciąży obowiązek rejestracji transakcji i osób dokonujących transakcji, przyjmuje, wbrew przepisom, środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, dokonuje ich transferu lub konwersji, lub przyjmuje je w innych okolicznościach wzbudzających uzasadnione podejrzenie, że stanowią one przedmiot czynu określonego w § 1, lub świadczy inne usługi mające ukryć ich przestępne pochodzenie lub usługi w zabezpieczeniu przed zajęciem. § 5. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, działając w porozumieniu z innymi osobami, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. [2] Zasady działalności banków operacyjnych

INFORMACJI FINANSOWEJ Inne obowiązki banków: Wytyczne dla banków w świetle przepisów ustawy z 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł 2. Info o (1), jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenia prania brudnych pieniędzy BANK ( + wiele innych typów instytucji finansowych) GENERALNY INSPEKTOR INFORMACJI FINANSOWEJ 1.Rejestracja wpłat > 15 000 euro lub każdej innej podejrzanej 3. Nakaz wstrzymania realizacji transakcji i blokady rachunku na max. 72 godziny 4. Zawiadomienie o (2 + 3 ) Nie dotyczy: przelewów wewnętrznych, przychodzących z PL/UE, z własnej gospodarki PROKURATOR Inne obowiązki banków: Tworzenie rejestru takich transakcji Wdrożenie procedur wewnętrznych w zakresie zwalczania ww. zjawisk 5. Wszczęcie postępowania z art. 299 KK [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Zasady regulacji sektora bankowego Prawo bankowe – aspekty narodowe i wspólnotowe [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Gradacja procedur regulacyjnych Typ procedury Klasyfikacja procedury Przesłanka wdrożenia procedury Postępowanie naprawcze SANACJA Strata finansowa lub groźba jej wystąpienia Zarząd komisaryczny Nieprzekazanie do KNF programu naprawczego lub bezskuteczność jego realizacji Likwidacja banku ELIMINACJA Strata finansowa przekracza połowę funduszy własnych Przejęcie banku lub niewypłacalność banku Upadłość banku Niewypłacalność banku [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Przesłanka: strata finansowa lub groźba jej powstania Sanacja autonomiczna Przesłanka: strata finansowa lub groźba jej powstania POSTĘPOWANIE NAPRAWCZE ( + ew. kurator) z inicjatywy zarządu banku lub KNF Obowiązki banku : nadzwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy w ciągu 14 dni program naprawy sytuacji banku wszystkie zyski idą na pokrycie straty ew. zwolnienie z rezerwy obowiązkowej do NBP ew. zakaz udzielania pożyczek i kredytów podmiotom uprzywilejowanym RAPORTY DO KNF co pół roku [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Sanacja komisaryczna Przesłanki: Brak programu naprawczego Nieskuteczność programu naprawczego KNF: decyzja o wprowadzeniu zarządu komisarycznego + Substytucja podmiotowa zupełna + Kierowanie postępowaniem naprawczym + Raporty do KNF – co 3 miesiące Substytucja podmiotowa zupełna PR BANK 145 Na zarząd komisaryczny przechodzi prawo podejmowania uchwał i decyzji we wszystkich sprawach zastrzeżonych w ustawie i statucie do właściwości władz i organów banku. Z dniem ustanowienia zarządu komisarycznego rada nadzorcza zostaje zawieszona, członkowie zarządu banku zostają odwołani z mocy prawa, a ustanowione wcześniej prokury i pełnomocnictwa wygasają. Na czas trwania zarządu komisarycznego kompetencje innych organów banku zostają zawieszone. Ustanowienie zarządu komisarycznego nie wpływa na organizację i sposób działania banku jako osoby prawnej [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Postępowania eliminacyjne - schemat 1. (n) WZA w ramach postępowania naprawczego + 6 miesięcy 2 B. Stan niewypłacalności ( aktywa banku nie wystarczają na pokrycie zobowiązań) KNF: obligatoryjna decyzja o: 2 A: strata banków przekracza połowę funduszy własnych fakultatywna decyzja o : Wystąpieniu do sądu z wnioskiem o ogłoszeniu upadłości banku V Uchyleniu zezwolenia na utworzenie banku i przystąpienie do jego likwidacji V Wystąpieniu do RM z wnioskiem o likwidację banku państwowego V Przejęciu banku przez inny bank, za jego zgodą V Przejęciu banku przez inny bank, za jego zgodą [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Likwidacja banku 1 Powołanie likwidatora przez KNF Obowiązki likwidatora (po zakończeniu likwidacji): - Sprawozdanie likwidacyjne do KNF - Wniosek o wykreślenie z KRS do sądu 2 Zasady obowiązujące podczas likwidacji wyznacza: - KSH - Prawo spółdzielcze - Prawo upadłościowe - Prawo bankowe (Substytucja podmiotowa zupełna, zakaz dywidend) - Decyzja KNF o likwidacji 3 Samolikwidacja? Art. 156a. 1. Walne zgromadzenie może podjąć decyzję o dobrowolnej likwidacji banku z przyczyn innych (….). Przed rozpoczęciem dobrowolnej likwidacji bank jest obowiązany poinformować o podjętej decyzji Komisję Nadzoru Finansowego oraz przedstawić jej do zatwierdzenia program likwidacji. 2. Dobrowolna likwidacja banku nie wyłącza możliwości podjęcia przez Komisję Nadzoru Finansowego działań regulacyjnych [2] Zasady działalności banków operacyjnych

„Likwidacja z zewnątrz” a prawo PL Art. 157c. 1. W przypadku podjęcia przez właściwe władze nadzorcze państwa członkowskiego działań mających na celu likwidację instytucji kredytowej prowadzącej działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, Komisja Nadzoru Finansowego uzna środki podejmowane przez te władze, na zasadzie wzajemności Art. 157e. Skutki wszczęcia środków reorganizacyjnych w stosunku do oddziału instytucji kredytowej lub jej likwidacji są oceniane zgodnie z przepisami obowiązującymi w państwie macierzystym, pod warunkiem obowiązywania zasady wzajemności, z następującymi zastrzeżeniami: 1) umowy o pracę i stosunki pracy podlegają prawu państwa członkowskiego, któremu poddana została umowa; 2) umowy przyznające prawo do nabycia lub korzystania z nieruchomości podlegają ocenie według prawa państwa członkowskiego, w którym nieruchomość jest położona, z tym że również to prawo przesądza o uznaniu danej rzeczy za nieruchomość; 3) prawa dotyczące nieruchomości, statków morskich lub powietrznych podlegają prawu państwa członkowskiego, w którym prowadzony jest właściwy rejestr. [2] Zasady działalności banków operacyjnych

[2] Zasady działalności banków operacyjnych Przejęcie banku ETAP WSTĘPNY 1. Wybór banku przejmującego 2. Zgoda banku przejmującego ETAP WŁAŚCIWY 3. Decyzja KNF o przejęciu banku 4.Objęcie zarządu nad majątkiem banku przejmowanego ETAP FINALNY 5. Sukcesja uniwersalna (odpowiedzialność osobista) 6. Wykreślenie banku przejmowanego z KRS [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Uprawnienie kształtujące (przy likwidacji / przejęciu banku) Art. 152. Bank przejmujący może żądać zmiany treści zobowiązania zaciągniętego przez czynność prawną banku przejętego w okresie roku przed przejęciem, jeżeli w wyniku tej czynności druga strona uzyskała wierzytelność na warunkach korzystniejszych od stosowanych wówczas przez bank przejęty. [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Upadłość banku Przesłanka: sytuacja trwałego i niezależnego od banku BRAKU aktywów, skutkująca niemożnością wykonywania zobowiązań KNF: zawieszenie działalności banku Ogłoszenie decyzji w dzienniku ogólnopolskim oraz w Mon. Sąd. i Gosp. W okresie zawieszenia bank nie reguluje swoich zobowiązań i nie prowadzi działalności bankowej Sąd: orzeczenie o upadłości Syndyk: Przejęcie zarządu nad bankiem Rozwiązanie: - organów banku -umów bankowych -stosunku pracy z pracownikami Postępowanie układowe lub licytacja majątku banku. Kolejność zaspakajania roszczeń: 1 2 3 4 5 6 7 [2] Zasady działalności banków operacyjnych

Procedury regulacyjne względem SKOK (według ustawy o SKOK) Postępowanie naprawcze: Art. 76. 1. W razie powstania w kasie straty bilansowej albo groźby jej wystąpienia, albo powstania niebezpieczeństwa niewypłacalności, zarząd kasy niezwłocznie zawiadamia o tym Komisję Nadzoru Finansowego i Kasę Krajową oraz przystępuje do opracowania programu naprawczego. Kasa przedkłada program Komisji Nadzoru Finansowego wraz z opinią Kasy Krajowej oraz zapewnia jego realizację. 2. Komisja Nadzoru Finansowego może z własnej inicjatywy lub na uzasadniony wniosek Kasy Krajowej, wyznaczyć kasie termin na opracowanie programu postępowania naprawczego, o którym mowa w ust. 1, oraz zlecić jego uzupełnienie lub ponowne opracowanie. 3. W razie zaniechania działań określonych w ust. 1, Komisja Nadzoru Finansowego może zobowiązać kasę do wszczęcia postępowania naprawczego Zarząd komisaryczny: Art. 73. 1. W przypadku powstania groźby zaprzestania spłacania długów przez kasę lub gdy jej działalność wykazuje rażące lub uporczywe naruszanie przepisów prawa, lub jeżeli zarząd nie przekaże programu postępowania naprawczego albo gdy realizacja tego programu okaże się nieskuteczna. Komisja Nadzoru Finansowego z własnej inicjatywy lub na uzasadniony wniosek Kasy Krajowej może podjąć decyzję o ustanowieniu zarządcy komisarycznego. Ultima ratio: Art. 74. Jeżeli ze sprawozdania finansowego sporządzonego przez zarząd kasy lub zarządcę komisarycznego wynika, że majątek kasy nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego, a wierzyciele nie wyrażą zgody na ich pokrycie, sąd na wniosek wierzycieli lub Kasy Krajowej wydaje postanowienie o wykreśleniu kasy z rejestru, zawiadamiając o tym wierzycieli i Kasę Krajową. W takim przypadku nie przeprowadza się postępowania upadłościowego. [2] Zasady działalności banków operacyjnych