Papiery wartościowe kontrakt terminowy

Rynek instrumentów terminowych. Terminy dokonywanych operacji zależą od woli stron tworzących te instrumenty. Do najbardziej znanych transakcji terminowych należą transakcje warunkowe (opcje czy warranty) oraz bezwarunkowe (kontrakty forward, kontrakty futures, kontrakty swap).

Definicja Kontrakt terminowy - jest to umowa między dwoma stronami. Wystawca kontraktu zobowiązuje się do sprzedaży określonej ilości instrumentów finansowych lub innych towarów, w określonym czasie w przyszłości, na określonych warunkach; druga strona kontraktu przyjmuje te warunki zobowiązując się do nabycia przedmiotu umowy.

Kontrakt terminowy (futures) jest umową pomiędzy dwoma stronami, z których jedna zobowiązuje się do kupna, a druga do sprzedaży, w ściśle określonym przyszłym terminie (dniu wygaśnięcia) i po ściśle określonej w momencie zawarcia transakcji cenie, określonej ilości wystandaryzowanego instrumentu bazowego lub dokonania równoważnego rozliczenia pieniężnego. Obrót kontraktami futures odbywa się za pośrednictwem giełd.

Instrument bazowy jest określony towar, do którego zakupu zobowiązuje się kupujący. Instrumentami bazowymi mogą być akcje, waluty, indeksy giełdowe, a właściwie dowolne wartości ekonomiczne, które można wyliczyć w sposób nie budzący wątpliwości.

– Kontrakty są rozliczane codziennie, a nad bezpieczeństwem obrotu czuwa izba rozrachunkowa (w Polsce funkcje te spełnia KDPW).

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. jest jedyną instytucją w Polsce uprawnioną do pełnienia funkcji depozytowo-rozliczeniowych na publicznym rynku papierów wartościowych.

Kontrakty na indeksy: 1) WIG20 - Warszawski Indeks Giełdowy obejmuje duże i średnie spółki z rynku podstawowego akcji; 2) TechWIG obejmujący spółki z branż telekomunikacyjnej i informatycznej. Spółki te występują na giełdzie pod wspólnym szyldem SiTech; 3) MIDWIG - odzwierciedla stan koniunktury średnich spółek giełdowych.

Oprócz kontraktów na indeksy, na giełdzie notowane są także kontrakty na waluty: kurs dolara i kurs euro oraz na akcje spółek. Regulowanie ewentualnych zobowiązań następuje w postaci rozliczenia pieniężnego.

Kontrakty terminowe znajdują się w obrocie w systemie notowań ciągłych w godzinach 9: Inwestorzy mogą składać zlecenia kupna i sprzedaży, wg takich samych zasad jak na inne papiery wartościowe. Podobnie jak to jest na rynku akcji, na rynku kontraktów terminowych obowiązują ograniczenia wahań kursów. Wynoszą one 5% w stosunku do kursu zamknięcia dla kontraktów na indeksy i akcje spółek oraz 3% dla kontraktów walutowych.

Zawierający transakcje terminowe na indeksy mają określone poglądy na to, jak kształtować się będzie wartość tych indeksów. Kupujący zakłada, że indeks będzie rósł, sprzedający jest natomiast przekonany, że będzie spadać. W ostatecznym rozrachunku zysk osiąga ten, którego przewidywania były słuszne.

Kurs kontraktu podaje się w punktach, a cenę ustala się mnożąc kurs przez 10 zł. Oznacza to, że jeżeli np. kurs kontraktu wynosi 1500 pkt, jego cena równa jest zł (1500 pkt x 10 zł).

Kontrakty są w obrocie w tzw. seriach. Seria obejmuje wszystkie kontrakty mające ten sam termin wykonania, np. w czerwcu lub wrześniu 2002 r. Inwestorzy mogą zawierać transakcje na trzech seriach kontraktów z terminami wykonania (realizacji) przypadającymi na trzy kolejne miesiące z cyklu marzec, czerwiec, wrzesień i grudzień. Ostatnim dniem obrotu każdą serią jest trzeci piątek danego miesiąca wykonania - np. dla serii wygasającej w grudniu 2002 r. jest nim 20 grudnia.

O inwestorze, który kupił lub sprzedał kontrakt terminowy mówi się, że ma otwartą pozycję. Może on ją utrzymać do dnia wykonania kontraktu lub też w każdej chwili wycofać się z rynku (zamknąć pozycję). Jeżeli kupił kontrakt z terminem wykonania w grudniu 2002 r., aby zamknąć pozycję musi sprzedać kontrakt z tym mym terminem wykonania. Jeżeli sprzedał kontrakt, aby zamknąć pozycję musi go kupić.

Rachunek w biurze maklerskim Każdy otwierający rachunek w biurze maklerskim w celu działania na rynku kontraktów, uzyskuje indywidualny Numer Identyfikacji Klienta nadawany przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, umożliwiający dokonywanie operacji na rynku. Jak w przypadku innych transakcji, za pośrednictwo biura maklerskie pobierają prowizje.

Depozyt zabezpieczający Inwestor kupujący/sprzedający kontrakt jest obowiązany wnieść do biura depozyt zabezpieczający jego wiązania względem kontrahenta transakcji. Minimalną wartość depozytu wnoszonego do biura określa Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, który rozlicza i gwarantuje wszystkie zawarte na rynku transakcje. Wartość depozytu dla poszczególnych kontraktów określana jest w procentach wartości kontraktu

W niektórych biurach maklerskich możliwe jest złożenie części depozytu zabezpieczającego w papierach wartościowych. Zakładając, że inwestor kupił kontrakt na WIG20 po kursie 1550 pkt, którego cena równa jest zł (1550 pkt x10 zł), musi wnieść depozyt wynoszący co najmniej 1736 zł ( zł x 11,2 % = 1736 zł). Biuro może zażądać od inwestora wniesienia depozytu większego niż określony przez KDPW.

Dźwignia finansowa Ponieważ wartość depozytu stanowi tylko część wartości transakcji, mówi się, że kontrakty terminowe mają dużą dźwignię finansową. Pozwala to osiągnąć duże zyski, przy zaangażowaniu tylko niewielkiej kwoty, którą stanowi nie depozyt. Zarówno zyski, jak i straty z inwestycji na rynku terminowym (w ujęciu procentowym) są zwielokrotnione w porównaniu do osiąganych na rynku kasowym.

Kupujący odnosi zysk wówczas, gdy w terminie realizacji cena produktu bazowego (np. akcji) będzie wyższa od wskazanej ceny kontraktowej, ponieważ zobowiązał się on do zakupu instrumentu bazowego po cenie kontraktowej, w tym wypadku niższej od obowiązującej na rynku. Z kolei sprzedający odnosi zysk wówczas, gdy w terminie realizacji cena produktu bazowego będzie niższa od przyjętej ceny kontraktowej, ponieważ po cenie kontraktowej musi sprzedać produkt bazowy, w tym wypadku po cenie wyższej od obowiązującej na rynku.

Różnicą między inwestowaniem w akcje, a inwestowaniem w kontrakty terminowe w momencie zakupu lub sprzedaży kontraktów uczestnicy nie muszą angażować wszystkich środków, na które opiewają kontrakty. Wystarczy, by przed zawarciem kontraktu obie strony wniosły depozyty zabezpieczające, stanowiące niewielki procent wartości kontraktu.

Cechy charakterystyczne - podsumowanie: kontrakt jest rozliczany wyłącznie pieniężne; obrót kontraktami odbywa się w systemie notowań ciągłych; terminy realizacji pokrywają się z ostatnimi miesiącami poszczególnych kwartałów, dlatego mówi się o kontraktach marcowych, czerwcowych, wrześniowych i grudniowych; codzienne rozliczanie kontraktów przy pomocy izby rozrachunkowej - na GPW rolę tę pełni Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych; konieczność ustanowienia depozytu zabezpieczającego.