Wprowadzenie – podstawy ekonomicznego myślenia Ekonomia wykład I

Literatura: • Podstawy ekonomii. Red. R. Milewski, PWN 2002 i późniejsze Samuelson, Nordhaus – Ekonomia. T.1 i 2, PWN • Begg, Fisher, Dornbush – Ekonomia. T. 1 i2, PWE

• Po co ludzie studiują ekonomię? Proste odpowiedzi na proste pytanie: • żeby zarobić więcej pieniędzy. • żeby poznać otaczający ich świat. • poznanie jak np. inflacja lub recesja wpłynie na ich przyszłość.

Czym jest ekonomia? Ekonomia jest nauką o tym, jak społeczeństwa radzą sobie z problemem rzadkości zasobów, jak używają ich do produkcji wartościowych dóbr i jak dzielą je pomiędzy różne grupy ludzi. Odpowiada na podstawowe pytania: Co? Jak? Dla kogo?

Ograniczoność zasobów Ograniczoność zasobów w dyspozycji jednostki (czas wolny, majątek, kwalifikacje, predyspozycje zawodowe itd.) Ograniczoność zasobów w skali gospodarki narodowej – ograniczoność zasobów czynników wytwórczych

Rzadkość Potrzeby ludzkie (żywność, ubrania, bezpieczeństwo, samorealizacja) Hierarchia ludzkich potrzeb (piramida Maslowa) Nieograniczoność ludzkich potrzeb Rzadkość – nieograniczone potrzeby a ograniczone zasoby

Koszt alternatywny Rzadkość a wybór alokacji posiadanych zasobów Wybór generuje koszt (uświadomiony lub też nie) zaniechania nie wybranej alternatywy Koszt alternatywny – wartość najlepszej zaniechanej alternatywy, nie zaś sumy alternatyw

Dobra ekonomiczne, dobra wolne Dobra ekonomiczne (rzadkie) – koszt alternatywny większy od zera, wzrost konsumpcji ogranicza konsumpcję innych dóbr Dobra wolne – zerowy koszt alternatywny, bezpłatna dostępność, brak praw własności Dobra wolne z perspektywy konsumenta i społeczeństwa Ekonomia a dobra ekonomiczne i wolne

Krawędź możliwości produkcyjnych Efektywność produkcji –występuje gdy społeczeństwo nie może zwiększyć produkcji jednego dobra, nie zmniejszając produkcji drugiego dobra. Gospodarka efektywna znajduje się na krawędzi możliwości produkcyjnych.

Krawędź możliwości produkcyjnych prod. chleba 1400 1200 600 prod. maszyn 200 400 500

Krawędź możliwości produkcyjnych B

Krawędź możliwości produkcyjnych Kraj ubogi Kraj rozwinięty żywność Art. lux

Krawędź możliwości produkcyjnych B C konsumpcja inwestycje A B C

Prawo rosnących kosztów względnych: w zamian za uzyskanie kolejnych jednakowych przyrostów produkcji jednego dobra trzeba zrezygnować ze stale rosnących ilości innego dobra.

Ekonomiczny sens racjonalności Wybór najlepszego spośród konkurencyjnych wobec siebie rozwiązań. Wybór racjonalny dokonywany jest wobec określonego kryterium celu. Spojrzenie pragmatyczne: postępowanie racjonalne polega na dążeniu do minimalizacji ryzyka nieosiągnięcia założonego celu. Dlaczego bywamy nieracjonalni?

Racjonalne gospodarowanie Racjonalne gospodarowanie: optymalne wybory celów oraz środków i metod ich realizacji Konieczność istnienia alternatywnych rozwiązań, przyjęte kryteria wyboru (optimum społeczne, polityczne; horyzont czasowy etc.)

Zasada racjonalnego gospodarowania Zasada gospodarności: zasada największego efektu przy danym nakładzie środków zasada najmniejszego nakładu środków do osiągnięcia danego efektu Ekonomiczna efektywność gospodarowania: maksymalny stosunek efektów do nakładów lub minimalny stosunek nakładów do efektów

Rachunek ekonomiczny Rachunek ekonomiczny służy do oceny ekonomicznej efektywności przedsięwzięcia Warunki konieczne do przeprowadzania rachunku ekonomicznego: mierzalność efektów i nakładów zbieżność jednostek miary jednoznaczne kryterium wyboru

Mikroekonomia Skupia się na poszczególnych rynkach, gałęziach produkcji, nabywcach i sprzedawcach danych dóbr. Niektóre problemy badawcze: cena (teoria wartości) wielkość podaży (rozmiary produkcji) wielkość popytu (rozmiary zakupów)

Makroekonomia Makroekonomia skupia się na zachowaniach zbiorowych, które są wynikiem indywidualnych decyzji, podejmowanych bez pełnej znajomości zachowań innych. Przykłady problemów makroekonomicznych: produkcja globalna, inflacja, bezrobocie, cykle koniunkturalne …

Metodologia badań ekonomicznych Wykrywanie i opisywanie praw ekonomicznych Prawa ekonomiczne - stale powtarzające się w danych warunkach relacje pomiędzy zjawiskami i procesami ekonomicznymi.

Charakter praw ekonomicznych statystyczność (stochastyczność) – można je poznać obserwując zjawiska masowe. - zjawiska (procesy, zachowania) indywidualne nie mogą być podstawą do żadnych uogólnień. - prawa ekonomiczne nie tłumaczą każdego indywidualnego zjawiska (procesu, zachowania). Są prawdziwe jedynie dla „przeciętnych”.

Prawa ekonomiczne są obiektywne: Obiektywizm Prawa ekonomiczne są obiektywne: działają poza naszą wolą i świadomością, nie możemy ich zmienić, możemy tylko do nich się dostosować i wykorzystać ich działanie.

Historyczność Prawa ekonomiczne są (w ogromnej większości) historyczne: - zmieniają się wraz ze zmianami gospodarki.

„Prawa ekonomii nie są prawami przyrody, lecz ludzkim tworem, to my je ustanawiamy i my możemy je zmienić.” Zygmunt Wrzodak Niezrozumienie istoty działania praw ekonomicznych może mieć daleko idące konsekwencje.

Źródła poznania w ekonomii Obserwacja rzeczywistości Metody analityczne: m.in.analizy statystyczne Eksperymenty (?) Ekonomia nie jest nauką eksperymentalną w takim sensie i zakresie jak np. chemia, biologia lub fizyka.

Ekonomia pozytywna i normatywna Ekonomia pozytywna opisuje fakty, okoliczności i wzajemne zależności w gospodarce bez dokonywania ocen. Ekonomia normatywna dokonuje sadów wartościujących i etycznych – brak jednoznacznych wzorców i standardów.

Dziękuję za uwagę Do zobaczenia!