NATURA 2000

Natura 2000 – co to jest? Spójna europejska sieć obszarów chronionych, której celem jest zachowanie rodzajów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków ważnych dla Wspólnoty.

Natura 2000 – po co? By zachować i ochronić gatunki zwierząt i roślin które są zagrożone wymarciem w granicach Europy (ponad 40 % wszystkich gatunków ptaków w Europie jest zagrożona) By zachować określone typy siedlisk, których zanikanie na skutek działalności ludzkiej, jest główną przyczyną wymierania gatunków

Obszary Natura 2000 Podstawowa forma obszarowej ochrony przyrody we Wspólnocie Europejskiej Wyłączenie spod intensywnego rozwoju gospodarczego kilkunastu (optymalnie 20 %) powierzchni każdego kraju UE

Obszary Natura 2000 Miejsca szczególnie licznego występowania najrzadszych gatunków zwierząt i roślin oraz siedlisk Rodzaje siedlisk oraz zagrożone gatunki roślin i zwierząt znajdują się w załącznikach do tzw. dyrektywy ptasiej i siedliskowej

Obszary Natura 2000 obszary ważne z perspektywy całej Wspólnoty, a nie tylko poszczególnych państw członkowskich

Uwarunkowania prawne Dyrektywa 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, tzw. Dyrektywa Siedliskowa - zał. 1: siedliska - zał. 2: gatunki roślin i zwierząt poza ptakami Dyrektywa 2009/147/WE (poprzednia wersja 79/409/EWG) w sprawie ochrony dzikich ptaków, tzw. Dyrektywa Ptasia – zał. 1: gatunki ptaków

Obszary Natura 2000: SOOS i OSOP obszary specjalnej ochrony ptaków (OSOP) tworzone na podstawie Dyrektywy Ptasiej dla ochrony siedlisk ptaków specjalne obszary ochrony siedlisk (SOOS) tworzone na podstawie Dyrektywy Siedliskowej dla ochrony: typów siedlisk przyrodniczych, siedlisk gatunków roślin i zwierząt

Natura 2000 w Polsce Obecna od 2004 roku – od wejścia Polski do UE SOOS OSOP

Natura 2000 w Polsce Obecnie sieć Natura 2000 obejmuje w Polsce prawie 20% powierzchni kraju - 825 obszarów SOOS – 11% powierzchni kraju - 141 obszarów OSOP – 16% powierzchni kraju Pierwotna, okrojona wersja Natury 2000 obejmowała 364 obszary SOOS (8% powierzchni kraju) – spowodowało to protesty przyrodników i stworzenie tzw. Shadow list

Natura 2000 w Polsce SOOS – wyznacza minister środowiska po wcześniejszym uzgodnieniu z Komisją Europejską OSOP – wyznacza minister środowiska, a listę przekazuje Komisji Europejskiej

Identyfikacja obszarów Natura 2000 Wyznaczanie obszarów Natura 2000 odbywa się w oparciu o najlepszą istniejącą naukową wiedzę o występowaniu i liczebności zagrożonych gatunków i siedlisk. Inne przesłanki nie mają istotnego znaczenia przy wyznaczaniu obszarów Natura 2000.

Natura 2000 a polskie prawo ochrony przyrody Art. 6. 1. ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) obszary Natura 2000; 6) pomniki przyrody; 7) stanowiska dokumentacyjne; 8) użytki ekologiczne; 9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; 10) ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów

Cele ochrony obszarowej Utrzymanie tzw. Korzystnego statusu ochrony gatunków i siedlisk, dla ochrony których powołano dany teren

Korzystny status ochrony gatunków liczebność lokalnej populacji gatunku nie zmniejsza się w sposób ciągły zasięg występowania lokalnej populacji gatunku nie zmniejsza się w sposób ciągły dostatecznie duża powierzchnia siedlisk niezbędnych dla występowania gatunku

Korzystny status ochrony siedlisk naturalny zasięg lub powierzchnia nie zmniejsza się w sposób ciągły zachowane są specyficzne struktury i funkcje typowe dla siedliska gatunki mają korzystny status ochronny

Czynna ochrona Obszary Natura 2000 często obejmują siedliska, które wykształciły się przez współistnienie człowieka i natury. Zaniechanie tradycyjnego gospodarowania prowadzi do zanikania wielu siedlisk, a wraz z nimi gatunków roślin i zwierząt. - Brak wypasu owiec w górach – zanikanie znanego nam krajobrazu zielonych pagórków oraz wielu gatunków storczyków

Obszary Natura 2000 a inwestycje Art. 31 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody mówi: „Projekty planów i projekty zmian do przyjętych planów oraz planowane przedsięwzięcia, które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub projektowanych obszarów Natura 2000, znajdujących się na liście opracowanej przez Ministra Środowiska, a które mogą na te obszary znacząco oddziaływać, wymagają przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo Ochrony Środowiska.”

Inwestycje szkodliwe Art. 31 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody mówi: „Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań alternatywnych, właściwy miejscowo wojewoda, a na obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu morskiego, może zezwolić na realizację planu lub przedsięwzięcia, które mogą mieć negatywny wpływ na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000.”

Inwestycje szkodliwe możliwe do realizacji Warunki realizacji przedsięwzięcia negatywnie oddziałującego na przedmiot ochrony w ramach obszaru Natura 2000: projekt musi być uzasadniony nadrzędnym interesem publicznym. brak możliwości alternatywnych metod osiągnięcia celu przedsięwzięcia. zgoda Komisji Europejskiej

Inwestycje szkodliwe - Rospuda projekt uzasadniony nadrzędnym interesem publicznym. możliwości alternatywnych metod osiągnięcia celu przedsięwzięcia. brak zgody Komisji Europejskiej „Nie tędy droga” – hasło kampanii w obronie Doliny Rospudy, Gatne II, 31.07.2007. fot. M. Pluciński, pracownia.org.pl Dolina Rospudy, fot. P. Malczewski, www.viabalticainfo.org

Kompensacja przyrodnicza Działania prowadzące do przywrócenia równowagi przyrodniczej na danym terenie, wyrównania szkód dokonanych w środowisku i zachowania walorów krajobrazowych Kompensacja przyrodnicza dla Autostrady A1 na terenie ostoi ptaków Bory Tucholskie PL026 Kompensacja zlokalizowana jest na obszarze ostoi ptaków. Pierwszy etap obejmował instalację platform lęgowych dla bociana białego Ciconia ciconia. Platformy zostały przygotowane według standardów określonych przez PTPP "pro-Natura" i posadowione w miejscach, gdzie bociany wcześniej próbowały przystępować do lęgów (według informacji uzyskanej od gospodarzy posesji). http://www.cygnus.net.pl/

Korzyści dla ludzi i przyrody Natura 2000 etykieta informującą w kraju i za granicą o unikatowych walorach przyrodniczych, „zielony” biznes, głównie związany z usługami turystycznymi, „zielone” miejsca pracy czy tworzenie produktu lokalnego, szereg mechanizmów finansowych na działania służące czynnej ochronie przyrody

Natura 2000 w naszej okolicy Można znaleźć wiele przykładów wykorzystania funduszy wspólnotowych w sposób innowacyjny i przyjazny środowisku. Na obszarach Natura 2000 realizowane są projekty, m.in. z zakresu promocji i rozwoju odnawialnych źródeł energii, proekologicznej przebudowy obiektów przemysłowych, szkoleń na temat ochrony środowiska, a nawet czynnej ochrony przyrody. Środki wspólnotowe, w zależności programu lub/i działania, dostępne są dla samorządów lokalnych, podmiotów gospodarczych, osób indywidualnych a także organizacji pozarządowych.

Łąki w okolicy Kluczborka nad Stobrawą – SOOS KOD: PLH 160013 DATA ZATWIERDZENIA: 2011-01 POWIERZCHNIA: 356,6 ha NAJWAŻNIEJSZE GATUNKI: Czerwończyk nieparek (Lycaena dispar) Modraszek nausitous (Maculinea nausithous) CHARAKTERYSTYKA: Okresowo koszone łąki ze szczawiami, rdestem wężownikiem, wierzbówką, turzycami, mozgą trzcinowatą i krwiściągiem lekarskim

CZERWOŃCZYK NIEPAREK - Spotykany na torfowiskach niskich, podmokłych śródleśnych łąkach, skrajach lasów łęgowych (lipiec – sierpień) - Gatunek wskaźnikowy dla siedlisk zagrożonych w Europie - Gąsienice żerują na SZCZAWIU - Jedno, dwa lub trzy pokolenia w roku MODRASZEK NAUSITOUS - Spotykany na wilgotniejszych łąkach ekstensywnie użytkowanych na których obecny jest KRWIŚCIĄG LEKARSKI i odpowiedni gatunek WŚCIEKLIC (lipiec – sierpień) - Skomplikowany cykl rozwojowy - Gąsienice żerują na KRWIŚCIĄGU LEKARSKIM - Jedno pokolenie w ciągu roku

Dlaczego te motyle takie ważne? Czerwończyk nieparek i modraszek nausitous są gatunkami WSKAŹNIKOWYMI dla UE. Ich obecność świadczy o tym, że mamy do czynienie z jednym z zanikających typów siedlisk w UE - wilgotnych łąk tradycyjnie zagospodarowywanych. Zagrożeniem dla nich jest między innymi: Intensyfikacja gospodarki rolnej (zbyt wczesne i zbyt częste koszenie) Brak koszenia łąk – zarastanie, zmiana roślinnego składu gatunkowego Osuszanie terenów podmokłych

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ