Podstawy zarządzania – materiał do ćwiczeń dr inż. Paweł Pietras

Formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej

Formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej Działalnością gospodarczą jest wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły działalność wytwórcza, handlowa, budowlana lub usługowa Status przedsiębiorcy posiadają podmioty, które podejmują i wykonują działalność gospodarczą zawodowo i we własnym imieniu

Podstawy prawne działalności gospodarczej Ustawa z 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej Ustawa z 2.07.2004 r. Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności Ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych

Wybór formy prawnej działalności Zależy od: rodzaju działalności skali Wpływa na: zakres odpowiedzialności przedsiębiorcy zasady rozrachunków księgowo-podatkowych

Wybór formy prawnej działalności W polskim prawie Przedsiębiorca ma do wyboru 3 podstawowe formy prawne: jednoosobowej działalności gospodarczej osoby fizycznej handlowej spółki osobowej (jawna, komandytowa, komandytowo- akcyjna, partnerska) spółki kapitałowej (z o.o., S.A.) Spółka cywilna nie posiada statusu przedsiębiorcy

Wybór formy prawnej działalności

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma Przedsiębiorstwo w świetle prawa ma kilka znaczeń W znaczeniu funkcjonalnym oznacza stałą działalność zawodową, tzn. działalność gospodarczą (produkcję, handel, usługi) W tym znaczeniu Przedsiębiorstwo jest prawem podmiotowym bezwzględnym, chronionym przepisami K.c., ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji itd.

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma W znaczeniu przedmiotowym przedsiębiorstwo to zespół środków produkcji – kompleks majątkowy odpowiednio zorganizowany w celu prowadzenia działalności gospodarczej W tym znaczeniu występuje jako przedmiot czynności prawnej (sprzedaży, dzierżawy itp.) lub przedmiotu określonych praw (np. prawa własności)

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma Wg K.c. przedsiębiorstwo to zorganizowany zespół składników niematerialnych (nazwa, prawa majątkowe o charakterze niematerialnym, wierzytelności, prawa autorskie) i materialnych (nieruchomości, ruchomości) przeznaczony do prowadzenia działalności Przedsiębiorstwo posiada osobowość prawną lub zdolność do czynności prawnych

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma Zakład jest jednostką organizacyjną stanowiącą całość pod względem technicznym, lokalizacyjnym i organizacyjnym Zakład nie ma osobowości prawnej – wchodzi w skład jednostki posiadającej taką osobowość Odrębność zakładu jest jedynie wewnętrzna, w odniesieniu do jednostki w skład której wchodzi

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma Przedsiębiorca działa pod firmą – art. 432 K.c. obowiązujący od 2003 r. Firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku Firma nie powinna wprowadzać w błąd w szczególności co do osoby, przedmiotu lub miejsca działalności

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma Tzw. prawo firmowe wyróżnia 3 zasady: prawdziwości – nazwa przedsiębiorcy powinna odpowiadać rzeczywistemu przedmiotowi jego działalności i nie powinna wprowadzać w bład jedności – przedsiębiorstwo może mieć tylko jedną nazwę wyłączności – wyklucza się możliwość posługiwania się na terenie działalności danego przedsiębiorstwa tą samą nazwą przez inne przedsiębiorstwo

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko nie wyklucza to włączenia do firmy dodatków wskazujących na przedmiot działalności, miejsce oraz innych dowolnie obranych określeń Firmą osoby prawnej jest jej nazwa powinna zawierać określenie formy prawnej umieszczenie w firmie nazwiska lub pseudonimu osoby fizycznej wymaga jej zgody

Przedsiębiorstwo – Zakład – Firma Firma nie może być zbyta Przedsiębiorca może upoważnić innego przedsiębiorcę do korzystania ze swej firmy

Jednoosobowa działalność gospodarcza Rejestracja w Urzędzie Gminy w Rejestrze Działalności Gospodarczej a od 1/01/2006 również w Rejestrze Przedsiębiorców KRS Działalność wykonywana i opodatkowana osobiście

Spółka jawna Najprostsza ze spółek przewidzianych w Ksh Spółka osobowa Spółka działa pod nazwą handlową Posiada zdolność do czynności prawnych (nabywanie nieruchomości, zaciąganie zobowiązań itp.) Nie posiada osobowości prawnej

Spółka jawna Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem oraz solidarnie Zawiązanie następuje poprzez spisanie umowy spółki Rejestracja w Rejestrze Przedsiębiorców KRS

Spółka partnerska Adresowana jest do przedstawicieli tzw. „wolnych zawodów” (prawników, architektów, księgowi, biegli itp.) Spółka osobowa, w której każdy z „partnerów” wykonuje swój zawód pod wspólną firmą Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w wyniku działalności pozostałych wspólników

Spółka partnerska Nie posiada osobowości prawnej Posiada zdolność do czynności prawnych (nabywanie nieruchomości, zaciąganie zobowiązań itp.) Zawiązanie następuje poprzez spisanie notarialne umowy spółki Rejestracja w Rejestrze Przedsiębiorców KRS, spółka powstaje w chwili wpisu

Spółka komandytowa Spółka osobowa prowadząca działalność pod własną firmą Dwa rodzaje wspólników: komplementariusz – odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem – wspólnik aktywny komandytariusz – odpowiada do wysokości sumy komandytowej – wspólnik pasywny

Spółka komandytowa Nie posiada osobowości prawnej Posiada zdolność do czynności prawnych (nabywanie nieruchomości, zaciąganie zobowiązań itp.) Zawiązanie następuje poprzez notarialne spisanie umowy spółki Rejestracja w Rejestrze Przedsiębiorców KRS, spółka powstaje w chwili wpisu

Spółka komandytowo-akcyjna Łączy typowe cechy spółek osobowych i kapitałowych Co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia, a co najmniej jeden jest akcjonariuszem Posiada zdolność do czynności prawnych (nabywanie nieruchomości, zaciąganie zobowiązań itp.)

Spółka komandytowo-akcyjna Zawiązanie następuje poprzez notarialne spisanie umowy spółki, sporządzenie Statutu i podpisanie go przez wszystkich komplementariuszy Nie posiada osobowości prawnej Rejestracja w Rejestrze Przedsiębiorców KRS, spółka powstaje w chwili wpisu

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka kapitałowa, posiadająca osobowość prawną Minimalny kapitał zakładowy 50 tys. zł Działalność spółki opiera się na wykorzystaniu kapitału zakładowego, czyli wkładów pieniężnych lub rzeczowych wspólników

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Organy spółki: zgromadzenie wspólników zarząd rada nadzorcza lub komisja rewizyjna (obligatoryjnie przy kapitale pow. 500 tys. PLN i pow. 25 wspólników) Spółka odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wniesionych przez nich wkładów Umowa spółki musi być sporządzona w formie aktu notarialnego Rejestracja w Rejestrze Przedsiębiorców KRS

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka powstaje po sporządzeniu aktu notarialnego lecz uzyskuje osobowość prawną po wpisie do KRS Jednoosobowa spółka z o.o.: wspólnik spółki wydziela część swojego majątku do spółki zapewniając ograniczenie swojej odpowiedzialności tylko do wysokości tego wkładu

Spółka akcyjna Spółka kapitałowa, posiadająca osobowość prawną Działalność spółki opiera się na wykorzystaniu kapitału akcyjnego, czyli wkładów pieniężnych akcjonariuszy Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki

Spółka akcyjna Rejestracja w Rejestrze Przedsiębiorców KRS, spółka osiąga osobowość prawną w chwili wpisu Konieczność uchwalenia statutu w formie aktu notarialnego Minimalny kapitał zakładowy 500 tys. zł

Organizacja przedsiębiorstwa

Struktura liniowa

Struktura liniowa z osobą wspomagającą

Organizacja task-force (przywódcza)

Struktura macierzowa

Finansowanie działalności

Sześć faktów dotyczących księgowości Kapitał jest daną statyczną mierzoną w momencie t Fakt 2 Majątek + Należności = Kapitał + Zobowiązania (aktywa = pasywa)

Sześć faktów dotyczących księgowości Aktywa  sposób wykorzystania środków Pasywa  pochodzenie środków Aktywa = Pasywa  Wykorzystanie = zasoby Fakt 4 Rachunek zysków i strat  przychody i koszty działalności w danym roku obrachunkowym

Sześć faktów dotyczących księgowości Bilans  fotografia stanu w momencie t Rachunek wyników  film ukazujący działalność w zadanym okresie Fakt 6 Podwójne określanie wyniku  w wyniku każdej operacji zachodzą przynajmniej dwie zmiany

Pozycje bilansowe Aktywa – wykorzystanie środków posiadanych przez firmę Pasywa (zasoby) – pochodzenie środków posiadanych przez firmę Rozliczenia międzyokresowe – „sztuczna wartość” niezbędna dla zapewnienia wyłączności okresu obrachunkowego

Rachunek zysków i strat Odzwierciedla przychody i koszty danego okresu obrachunkowego Jest dokumentem dynamicznym – przedstawia przepływ środków

Rachunek zysków i strat Wynik na działalności operacyjnej: Przychody operacyjne: obroty i dodatkowe przychody związane bezpośrednio z prowadzoną działalnością Koszty operacyjne: wykorzystane zakupy, wynagrodzenia amortyzacja i pozostałe koszty związane bezpośrednio z prowadzoną działalnością

Rachunek zysków i strat Wynik na działalności finansowej: Przychody finansowe: uzyskane dywidendy, zyski z lokowania środków, dodatnie różnice kursowe Koszty finansowe: koszty finansowania kredytów, ujemne różnice kursowe Wynik działań nadzwyczajnych obejmuje przychody i koszty, które nie powtarzają się i nie powinny pojawić się w latach przyszłych

Rachunek zysków i strat W ujęciu bilansowym wynik przedsiębiorstwa jest zmianą jaka wystąpiła pomiędzy pozycjami bilansowymi

Kapitał obrotowy Kapitał własny (udziały lub akcje, zyski, rezerwy obowiązkowe) + Zobowiązania długoterminowe (kredyty, emisja obligacji itp.) = Kapitał stały (środki pieniężne wprowadzone do firmy)

Kapitał obrotowy Kapitał stały (środki pieniężne wprowadzone do firmy) – Majątek trwały = Kapitał obrotowy (środki pieniężne przeznaczone do finansowania bieżących zobowiązań handlowych)

Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy Majątek obrotowy (związany z działalnością, np. zapasy, należności od klientów) – Zobowiązania związane z działalnością (do dostawców, podatkowe, świadczenia socjalne) = Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy (środki niezbędne do zrealizowania zobowiązań handlowych)

Środki płynne netto Kapitał obrotowy (środki pieniężne przeznaczone do finansowania bieżących zobowiązań handlowych) – Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy (środki niezbędne do zrealizowania zobowiązań handlowych) = Środki płynne netto (wolne środki pieniężne, tzw. nadwyżka finansowa)

Kryzys rozrostu

Kryzys zarządzania

Zła polityka inwestycyjna

Kryzys opłacalności

Kryzys spadku działalności

Próg rentowności Podstawą określenia progu rentowności jest analiza CVP (cost-volume-profit, koszty-wolumen produkcji-zysk) Celem analizy CVP jest ustalenie co się stanie z wynikami finansowymi jeśli zmieni się rozmiar sprzedaży Efektem tej analizy jest określenie takich rozmiarów produkcji (obrotu handlowego), przy których nie występuje ani zysk ani strata

Próg rentowności Założenia: produkcja jest równa sprzedaży zmiany w kosztach i przychodach są znane i liniowo zależne od rozmiarów produkcji (sprzedaży) wszystkie koszty można podzielić na stałe i zmienne koszty zmienne są proporcjonalne do produkcji (sprzedaży)

Próg rentowności Założenia: koszty stałe są niezależne od poziomu produkcji (sprzedaży) ceny sprzedaży oraz jednostkowe zużycie surowców pozostaje na jednakowym poziomie w okresie analizy

Próg rentowności Definicje: marża brutto: wartość produkcji (sprzedaży), która pokrywa koszty stałe i zysk, tak więc w progu rentowności marża brutto = koszty stałe marża bezpieczeństwa: wskazuje o ile może spaść sprzedaż zanim przedsiębiorstwo zacznie ponosić straty

Próg rentowności Idea metody: Przychody ze sprzedaży (niewiadoma) - Koszty zmienne (dane) = Marża brutto (obliczamy) - Koszty stałe (dane) = Wynik finansowy = 0 (założenie)

Próg rentowności Próg rentowności w ujęciu ilościowym: xo – próg rentowności ilościowy KS – koszty stałe mb – marża brutto na jednostkę (cena – jednostkowy koszt zmienny)

Próg rentowności Próg rentowności w ujęciu ilościowym: xo – próg rentowności wartościowy KS – koszty stałe p - cena jednostkowa a - jednostkowy koszt zmienny

Próg rentowności Próg rentowności w ujęciu wartościowym:

Efekt dźwigni Jeśli rentowność kapitałów własnych jest wyższa od rentowności majątku (ROE>ROA) występuje zjawisko dźwigni kapitałowej, tj. efektywnego wykorzystania kapitałów obcych dla zwiększenia zyskowności kapitałów własnych Efekt dźwigni wzmacnia dodatkowo tzw. „tarcza podatkowa” – odsetki od wykorzystania kapitału obcego pomniejszają podatek

Efekt dźwigni - przykład Kapitał własny = 40.000 Kapitał obcy = 40.000 Odsetki = 10% rocznie Zysk brutto = 30.000 – (10%*40.000) = 26.000 Zysk netto = 26.000 – 20%*26.000 = 20.800 ROA = 20.800/80.000 = 0,26 ROE = 20.800/40.000 = 0,52 Aktywa netto = 80.000 Kapitał własny = 80.000 Zysk brutto = 30.000 Stopa podatku = 20% Zysk netto = 30.000 – 20%*30.000 = 24.000 ROA = 24.000/80.000 = 0,3 ROE = 0,3