Autorzy, redaktorzy i moderatorzy: Kurs-08 Problemy zanieczyszczenia i pozostałości w Akwakulturze oraz Ustawodawstwa UE Autorzy, redaktorzy i moderatorzy: Prof. Dr. Ergün DEMİR Balıkesir University, TR

Substancje zanieczyszczające w akwakulturze Produkty akwakultury są najważniejszym źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, białka, fosforu, żelaza, selenu, jodu i witamin. Są one dobrze znane z ich wartości zdrowotnych. Jednak istnieje szczególne ryzyko zanieczyszczenia ich przez chemikalia. Konsumenci muszą być w stanie korzystać z składników wysokiej jakości, będąc pewni, że produkty akwakultury są pozbawione zanieczyszczeń i bezpieczne.

Niedozwolone dodatki: azotyny, azotany, siarczyny, fosforany Istotne zanieczyszczenia chemiczne i toksyny w rybach oraz produktach rybnych: Zanieczyszczenia: arsen, ołów, fluor, dioksyny, DDT i metabolity (DDD i DDE), PCB, piperonylobutoksyd, inne chemikalia rolnicze lub ich pochodne (pestycydy), Toksyny: histamina, saxitoxins (PSP), kwas domoikowy (ASP), kwas okadaikowy (OA) pektenotoksyny, Niedozwolone dodatki: azotyny, azotany, siarczyny, fosforany Leki i dodatki paszowe: leki weterynaryjne, dodatki paszowe jak antyoxydanty, czynniki przeciwdrobnoustrojowe - wzrostowe (antybiotyki), itp.

Główne źródła problemów z żywnością w akwakulturze : zanieczyszczenia chemiczne i mikrobiologiczne, Leki weterynaryjne dla ryb na infekcje i choroby, Niewłaściwe użycie środków chemicznych, Korzystanie z organizmów zmodyfikowanych genetycznie (GMO), Niewłaściwe praktyki w hodowli i higienie.

Ryzyko płynące dla ludzi a związane z zanieczyszczeniem ryb: To oznacza, że ​​żywność pochodząca z otwartego morza, jest wciąż niemal nienaruszona przez zanieczyszczenia. Jednak do silnie zanieczyszczonych obszarów, należą wody które mają niewystarczającą wymianę wód z oceanów oraz te w pobliżu rzek, terenów przemysłowych, w wodach tych można znaleźć elementy w stężeniach przekraczających dopuszczalne normy. Poziom tych substancji w rybach, przeznaczonych do spożycia przez ludzi jest niski i prawdopodobnie poniżej poziomu, który może mieć wpływ na zdrowie człowieka.

Niemniej jednak, mogą być potencjalnym zagrożeniem dla populacji ludzkiej, dla których ryby stanowią istotną część diety oraz dla kobiet w ciąży i karmiących piersią jak również małych dzieci, które spożywają znaczne ilości tłustych ryb. FAO i WHO zmieniło wytyczne dotyczące dopuszczalnej ilości rtęci w rybach, teraz jest to 1,6 mikrogramów rtęci metylowej na kilogram masy ciała.

Rolnictwo i przemysł Zanieczyszczenia środowiska mają różne źródła: Działalność przemysłowa, a także działalność ludzka, czyli ścieki komunalne oraz przemysłowe.

zanieczyszczenia paszy Również ryby mogą być zanieczyszczone poprzez skażenie związkami pochodzącymi z środków spożywczych stosowanych w akwakulturze. Główne zanieczyszczenia pasz, które zostały do tej pory zidentyfikowane to: salmonella, mykotoksyny, pozostałości leków weterynaryjnych, trwałe zanieczyszczenia organiczne, chemikalia rolnicze i inne pozostałości rozpuszczalników, (melaminy), metale ciężkie (rtęć, ołów, kadm) i nadmiar soli mineralnych (sześciowartościowego chromu, arsenu, selenu, fluoru) i choroba encefalopatia gąbczasta.

Oprócz bezpośredniego negatywnego wpływu możliwych zanieczyszczeń na zdrowie i hodowlę gatunków docelowych, istnieje również ryzyko zanieczyszczenia paszy, zanieczyszczenia te mogą być przekazywane poprzez łańcuch pokarmowy do ostatecznych konsumentów.

W ostatnich latach dużym problemem publicznym w zakresie bezpieczeństwa żywności stało się rosnące występowanie pozostałości antybiotyków, trwałych zanieczyszczeń organicznych i chemicznych w owocach morza. Na uwagę zasługuje fakt bezpieczeństwa żywności. Ostatnie doniesienia dotyczą zanieczyszczenia pasz a tym samym produktów rybnych. Dlatego tak ważna staje się kontrola żywności i wyczulenie producentów pasz, rolników, przetwórców i dystrybutorów na jakość pasz.

Mykotoksyny w akwakulturze W ostatnich latach pojawiła się tendencja do zastąpienia mączki rybnej w diecie ryb jako źródło białka przez tańsze źródło białka, pochodzenia roślinnego, takiego jak DDGS (susz gorzelniany). W wyniku tego trendu, hodowle ryb są bardziej narażone na zakażenia jednym lub więcej rodzajami mykotoksyn (pleśni). Mykotoksyny (pleśń) zmniejsza tempo wzrostu i powodują problemy ze zdrowiem w hodowli ryb. Mykotoksyny mogą być przyczyną ostrych i przewlekłych zatruć (także śmiertelnych), mogą powodować alergie, grzybice, choroby układu oddechowego, pokarmowego i wątroby, a także liczne choroby związane z osłabieniem układu odpornościowego.

Spośród mykotoksyn, jako pierwsze zidentyfikowane zostały aflatoksyny i jak dotąd, są one najlepiej poznane. Występowanie takich toksyn w środkach spożywczych stosowanych w żywieniu jest zagrożeniem raczej dla ryb niż dla samych produktów.

Jaki jest wpływ mykotoksyn na akwakulture? Mykotoksyny prowadza do: śmierć, niskiego spożycia paszy przez ryby, niskiego przyrostu masy ciała, problemów z oddychaniem, problemów z płodnością, uszkodzeniami wątroby, nerek lub innych narządów, Chorób nowotworowych u człowieka

Jak możemy zapobiec tworzeniu się mykotoksyn? stosuj się do przyjętych procedur, zapobiegaj zanieczyszczeniom, przeciwdziałaj rozwojowi pleśni, susz, zamrażaj, schładzaj, inhibitory pleśni, absorpcja: minerały ilaste (zeolitu), drożdże i chemia.

Drobnoustroje, zanieczyszczenia -Salmonella i ryby transgeniczne Są to głównie bakterie, a także wirusy i grzyby, które mogą zainfekować zarówno zwierzęta wodne jak i ludzi. Salmonella spp.., Escherichia coli, Vibrio cholerae, Listeria monocytogenes i Streptococcus są dobrze znanym zagrożeniem mikrobiologicznym dla żywności akwakultury. Streptococcus iniae powoduje infekcję u ryb. Zaobserwowano ostry stan zapalny wokół otworu gębowego i silne przekrwienie płetw piersiowych.

Vibrio spp.. Bakteria ta powoduje ciężkie zakażenia ran u pracowników rybołówstwa. Edwarsiella i Aeromonas spp.. można znaleźć w stawach rybnych są one związane z infekcjami zarówno ryb jak i pracowników. Leptospira spp.. może być przenoszona do rybołówstwa poprzez mocz.

transgeniczne ryby są kolejnym niebezpieczeństwem dla człowieka. dużym niebezpieczeństwem dla samych ryb stanowią sinice w zbiornikach wodnych pod uwagę należy wziąć poziom hormonu wzrostu i insulinopodobnego czynnika wzrostu-w transgenicznych rybach, które to czynniki są również niebezpieczne dla życia ludzi alergenność jest chyba najczęstszym objawem spożywania przez ludzi ryb transgenicznych.

Linki do kursu-08 Aberoumand, A., 2010. Estimation of Microbiological Variations in Minced Lean Fish Products. World Journal of Fish and Marine Sciences, 2 (3): 204-207. Adams M.R. & Moss M.O.,2005. Food Microbiology Second Edition University of Surrey, Cuildford, UK. 475 Alderman D.J., 2009. Control of the use of veterinary drugs and vaccines in aquaculture in the European Union. In : Rogers C. (ed.), Basurco B. (ed.). The use of veterinary drugs and vaccines in Mediterranean aquaculture. Zaragoza: CIHEAM, 2009 . p. 13-28 (Option s Méditerran éennes: Série A.Sémin aires Méditerran éen s; n . 86). Allshouse J., Buzby J., Harvey,D., Zorn D., 2004. United States Department of Agriculture Economic Research Service, Seafood Safety and Trade, Agriculture Information Bulletin, Number 789-7. Anonymous, 2004. Does farmed salmon cause cancer? Eurofish, 2004/1: 62–65 Bagumire, A, Todd, E.C.D., Nasinyama, C.. Muyanja, C., 2010. Food safety regulatory requirements with potential effect on exports of aquaculture products from developing countries to the EU and US. African Journal of Food Science and Technology,1 (2): 31-50. Basti, A. A.; Misaghi, A.; Salehi, T. Z. & Kamkar A.,2006. Bacterial pathogens in fresh,smoked and salted Iranian fish Food Control 17: 183–188. Bisharat, N. and Raz, R., 1996. Vibrio infections in Israel due to changes in fish marketing. Lancet 348:1585-1586. Brands, D. A., 2006. Deadly Diseases and Epidemics Salmonella, Chelsea House Publishers, a subsidiary of Haights Cross Communications. 102p.

Bremer, P. J. ; Fletcher G. C. & Osborne, C. ,2003 Bremer, P. J.; Fletcher G. C. & Osborne, C.,2003. Salmonella in seafood. New Zealand Institute for Crop & Food Research Limited A Crown Research Institute 4p. CAC/RCP 52-2003 Code of Practice For Fish and Fishery Products. Borutova, R., 2011. Effects of mycotoxins in aquaculture. Latest News, BIOMIN Holding GmbH. Boudergue, C., Burel, C., Dragacci, S., Favrot, M-C., Fremy, J-M., Massimi, C., Prigent, P., Debongnie, P., Pussemier, L., Boudra, H., Morgavi, D., Oswald, I., Perez, A., Avantaggiato, G.,,2009. Review of mycotoxin-detoxifying agents used as feed additives: mode of action, efficacy and feed/food safety. Scientific Report submitted to EFSA. Reference number of the call for proposal: CFP/EFSA/FEEDAP/2009/01, 1-192pp. Buzby, J.C., 2001. “Effects of food-safety perceptions on food demand and global trade.“ In: Changing structure of global food consumption and trade. Economic Research Service. WRS-01-1. May 2001. Australasiian Agri-business Perspectives. Da Silva, Antonia L.V., 2002. Hazard Analysis Critical Control Point (HACCP), Microbial Safety, and Shelf Life of Smoked Blue Catfish (Ictalurus furcatus). Master of Science (M.S.) The Department of Food Science, 100p. Dalsgaard, A.,1998. The occurrence of human pathogenic Vibrio spp. and Salmonella in aquaculture International Journal of Food Science and Technology, Volume: 33 Issue: 2 Pages: 127-138. Davies, A. R.; Capell, C.; Jehanno, D; Nychas, G. J. E. & Kirby, R. M. (2001). Incidence of foodborne pathogens on European fish Food Control, Volume 12, Issue 2, Pages 67-71. Diaz, D.E. and Browdy, C.L., 2010. Mycotoxin prevention in aquaculture feeds: Use quality ingredients, regular sampling, proper storage. Global aquaculture advocate, September/October 2010, Novus International. Ellis, R.W., Clements, M., Tibbetts, A., Winfree, R., 2000. Reduction of the bioavailability of 20 g/kg aflotoxin in trout feed containing clay. Aquaculture. 183: 179-188. Encarnação, E., 2006. The consequences of mycotoxins in aquaculture. Feed Mix, 14(5): 30-32. FAO,2010. Expert Workshop on the application of biosecurity Measures to control Salmonella Contamınatıon in Sustainable aquaculture FAO Fisheries and Aquaculture Report No. 937 ISSN 2070-6987, Mangalore, India, 19–21 January 2010. Fauconneau, B., 2002. Health value and safety quality of aquaculture products. Revue Méd. Vét., 2002, 153 (5): 331-336. FDA,2011. Fish&Fisheries Products Hazards&Control Guidance: Fourth Edition. Center for Food Safety and Applied Nutrition. Office of Seafood. 317p.

Bremer, P. J. ; Fletcher G. C. & Osborne, C. ,2003 Bremer, P. J.; Fletcher G. C. & Osborne, C.,2003. Salmonella in seafood. New Zealand Institute for Crop & Food Research Limited A Crown Research Institute 4p. CAC/RCP 52-2003 Code of Flick, G. J.,2008. Microbiological Safety of Farmed Fish Food Safety and Technology Global Aquaculture Advocate 33-34. Food and Agriculture Organization (FAO). 2004. The state of the world fisheries and aquaculture. ISBN 92-5-105177-1. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Rome, Italy. Garrett, E.S., C. dos Santos, and Jahncke., M.İ., 1997. Public, animal and environmental health implications of aquaculture. Journal of Emerging Infectious Diseases. 3(4):453-457. Garrett, E.S., Jahncke, M. L. and Martin, R.E., 2000. Application of HACCP principles to address food safety and other issues in aquaculture: An overview. Journal of Aquatic Food Products Technology. 9(1):5-20. Gecan, J. S.; Bandler, R. & Atkinson J.C,1988. Microanalytical quality of canned crabmeat, sardines and tuna. Journal of Food protection 51:12 979-981. Heinitz, M. L., Ruble, R. D., Wagner, D. E. & Tatini, S.R.,2000. Incidence of Salmonella in fish and seafood. Journal of Food Protection 63 (5), 579–592. Hites, , R.A., Foran, J.A Carpenter, D.O. Hamilton, M.C. . Knuth, B.A and Schwager, S.J.. 2004. Global assessment of organic contaminants in farmed salmon. Science, 303(5665): 226–229. Hooft, J. and Bureau, D.P., 2010. Mycotoxins In Feed Affect Fish Health, Performance. Global Aquaculture Advocate, 31-34. January/February 2010. http://ec.europa.eu/food/food/chemicalsafety/residues/docs/requirements_non_eu.pdf http://www.fao.org/fishery/legalframework/nalo_uk/en http://ec.europa.eu/food/animal/liveanimals/aquaculture/index_en.htm http://www.fao.org/docrep/x2410e/x2410e04.htm http://www.fao.org/fishery/topic/14815/en Huss, H. H.; Reilly, A. & Embarek, P. K. B.,2000. Prevention and control of hazard in seafood. Food Control 11, 149–156. Huss, H. H. & Gram, L.,2004. Characterization of Hazards in Seafood Assurance of Seafood Quality FAO Fisheries Technical Paper 444 227p. IAEA (International atomic Energy),2001. Irradiation to control vibrio infection from consumption of raw seafood and fresh produce IAEA-TECDOC-1213 Printed by the IAEA in Austria. 77p.

Ingham, S. C. ; Alford, R. & Mccown, P. ,1990 Ingham, S. C.; Alford, R. & Mccown, P.,1990. Comparative growth rates of salmonella typhimurium and Pseudomonas fragi on cooked Crab meat Stored Under air and modified atmosphere. Journal of Food Protection, 53:7, 566-567. Jahncke, M.L. and Schwarz, M.H., 2002. “Public, animal and environmental aquaculture health issues in industrialized countries.” Chapter 3. Pages 67-102. In: Public, animal and environmental aquaculture health issues. (M. Jahncke, E.S. Garrett, A. Reilly, R.E. Martin, and E. Cole, Editors). John Wiley & Sons, Inc., 605 Third Avenue, New York, New York. 10158-0012. 204 pp. Jahncke, M., 2007. Aquaculture Product Safety and Consumer Health. JIFSAN Good Aquacultural Practices Program, JIFSAN, University of Maryland, Symons Hall, College Park, MD 20742. Karunasagar, I. 2008. Food safety and public health risks associated with products of aquaculture. In M.G. Bondad-Reantaso, J.R. Arthur and R.P. Subasinghe (eds). Understanding and applying risk analysis in aquaculture. FAO Fisheries and Aquaculture Technical Paper. No. 519. Rome, FAO. pp. 9–25. Kumar, S. H.; Sunil, R.; Venugopal, M. N.; Karunasagar, I. & Karunasagar I.,2003. Detection of Salmonella spp. in tropical seafood by polymerase chain reaction. International Journal of Food Microbiology 88. 91– 95. Lelieveld, H. L. M.; Unilever, R. & Vlaardingen, D.,2009. Chaper 5. The Netherlands Sources of contamination 61-72. Ling, M. L.; Goh, K. T.; Wang, G. C. Y.; Neo, K. S. & Chua, T.,2002. An outbreak of multidrugresistant Salmonella enterica subsp. enterica serotype Typhimurium. Epidemiology and Infection, 128, 1–5. Lyhs, U., 2009. Microbiological Methods, Chapter 15. Fishery Products Quality, safety and authenticity Edited by Hartmut Rehbein and Jörg Oehlenschläger (318-348).

Bremer, P. J. ; Fletcher G. C. & Osborne, C. ,2003 Bremer, P. J.; Fletcher G. C. & Osborne, C.,2003. Salmonella in seafood. New Zealand Institute for Crop & Food Research Limited A Crown Research Institute 4p. CAC/RCP 52-2003 Code of Lawley, R., Curtis, L. & Davis, J., 2008. The Food Safety Hazard Guidebook. Food Safety Info, London, UK RSC Publishing ISBN: 978-0-85404-460-3 422 p. Manning, B.B., 2001. Mycotoxins in fish feeds. In Nutrition and Fish Health. Lim, C. & Webster, C.D. Eds). Food Products Press. New York. 365 p. Manning, B.B., Li, M.H., Robinson, E.H., Gaunt, P.S., Camus, A.C., Rottinghaus, G.E., 2003b. Response of catfish to diets containing T-2 toxin. Journal of Aquatic Animal Health. 15(3): 229-238. Marriot, N. G., Gravani R. B.,2006. Principles of Food Sanitation Fifth Edition Printed in the United States of America. 413 p. Millard, G. & Rockliff, S.,2004. Incidence of Salmonella in Raw Fish Fillets ACT Health Protection Service. Norhana, M. N.W.; Poolec, S. E.; Deethah, C. & Dykesd, G. A.,2010. Prevalence, persistence and control of Salmonella and Listeria in shrimp and shrimp products. Food Control, 21:4, 343-361. Novotny, L.; Dvorska, L.; Lorencova, A.; Beran V. & Pavlik I.,2004. Fish: a potential source of bacterila pathogens for human beings. Vet. Med.-Czech 49, (9): 343-358. Olgunoglu, I. A.,2010. Determination of Microbiological Contamination Sources of Blue Crabmeat (Callinectes sapidus Rathbun, 1896) During Pasteurization Process. Pakistan J. Zool., vol. 42(5), pp. 545-550. Olgunoğlu, İ.A., 2012. Salmonella in Fish and Fishery Products. http://www.intechopen.com/ books/salmonella-a-dangerous-foodborne-pathogen/ salmonella-in-fish-andfishery-products Oraei, M., Motalebi, A. A., Hoseini, E., Javan, S., 2011. Effect of Gamma irradiation and frozen storage on microbial quality of Rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) filet. Iranian Journal of Fisheries Sciences, 10(1) 75-84. Özden, Ö.; Inugur, M. & Erkan, N., 2007. Effect of different dose gamma radiation and refrigeration on the chemical and sensory properties and microbiological status of aqua cultured sea bass (Dicentrarchus labrax). Radiation Physics and Chemistry, 76, 1169–1178. Özden, Ö. and Erkan, N., 2010. Impacts of gamma radiation on nutritional components of minimal processed cultured sea bass (Dicentrarchus labrax). Iranian Journal of Fisheries Sciences, 9(2), 265-278.

Bremer, P. J. ; Fletcher G. C. & Osborne, C. ,2003 Bremer, P. J.; Fletcher G. C. & Osborne, C.,2003. Salmonella in seafood. New Zealand Institute for Crop & Food Research Limited A Crown Research Institute 4p. CAC/RCP 52-2003 Code of Pal, A. & Marshall D. L.,2009. Comparison of culture media for enrichment and isolation of Salmonella spp. from frozen Channel catfish and Vietnamese basa fillets. Food Microbiology. 26: 3, 317-319. Peraica, M., Radic, B.,Lucic, A., Pavlovic, M.,1999. Toxic effects of mycotoxins in humans,Bulletin of the World Health Organization, 1999, 77 (9):754-766. Pietsch, C., Kersten, S., Burkhardt-Holm, P., Valenta, H. and Dänicke, S., 2013. Occurrence of Deoxynivalenol and Zearalenone in Commercial Fish Feed: An Initial Study. Toxins, 5:184-192.  Redman, N. E.,2007. Food Safety, Reference Handbook Second Edition. Contemporary World Issues Series 331p. Rodrigues, I. and Griessler, K., 2010. Mycotoxin survey 2009: moulds remain a problem for the whole farm to fork chain. AllAboutFeed.net - Vol 1 - Nr 3. 12-14. Tacona., A. G. J. and Metian, M., 2008. Aquaculture Feed and Food Safety The Role of the Food and Agriculture Organization and the Codex Alimentarius. Aquatic Farms Ltd., Kaneohe, Hawaii, USA, Hawaii Institute of Marine Biology, University of Hawaii at Manoa, Kaneohe, Hawaii, USA Santos, G.,2011. Mycotoxins can be a threat to aquaculture. Latest News, BIOMIN Holding GmbH. Santos, G., 2013. Prevalence of mycotoxins in aqua feedstuffs. www.biomin.net > Knowledge Center > Articles > generated 2013-03-24 15:00.. BIOMIN Publications Ward, D. & Hart, K.,1997. HACCP: Hazard Analysis and Critical Control Point Training Cirriculum. p. 168. Publication UNC-SG-96-02, North Carolina Sea Grant, N.C. State University, Raleigh, NC Weinstein, M., Litt, M.., Kertesz, D.A., Wyper, P., Ross, D., Coulter, M., McGreer, A., Facklam, R., Ostach, C., Willey, B.M., Borczyk, A. and Low, L.E., 1997. Invasive infections due to a fish pathogen Streptococcus iniae. New England Journal of Medicine. 33(7):5589-5594. Zakia A.M. Ahmed, Mai I. Dosoki and Shaimaa Abo A. N., 2012. Occupational Hazards in Fish Industry. World Journal of Fish and Marine Sciences 4 (2): 201-210.

Dziękujemy za udział w kursie nr 8 ‘ Projekt fishfarm został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Dokument ten odzwierciedla jedynie stanowisko jej autora, a Komisja nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek wykorzystanie, które mogą być wykonane z informacji w nim zawartych