1

Jakie są różnice między: - kapitalizmem a socjalizmem? - liberalizmem a etatyzmem? 2

3

4

 Dostawca dobra nie może legalnie zapobiec używaniu dobra przez innych  Konsumpcja dobra przez jedną osobę, nie pozbawia innych osób możliwości konsumpcji tego samego 5

6

7

8

9

10

11

 Pytanie: Jaką sferę życia gospodarczego mierzy wskaźnik The Fraser Institute i The Cato Institute? 12

13

14

15

16

 Pytanie: Jaki ustrój gospodarczy cechował Hiszpanię generała Franco? 17

 Pytanie: Elementy gospodarki etatystycznej i rynkowej wykazuje? - Etatystyczna gospodarka rynkowa - Etatystyczna gospodarka centralnie planowana - Demokracja - Dyktatura 18

19

PYTANIE  Kiedy Dochód gospodarstw domowych = PKB = PNB = PNN ? 20

 Ciastko  Telefon komórkowy  Ma ł y kuter rybacki  Szafa wn ę kowa  Ksi ąż ka 21

 Teoria dochodu permanentnego - przeci ę tny d ł ugookresowy dochód 22

23

24

Krzy ż keynesowski 25

 Szko ł a klasyczna twierdzi, ż e w gospodarce istnieje mechanizm w postaci elastycznych cen, który przywraca równowag ę zak ł ócon ą przez szoki  Szko ł a keynesowska twierdzi, ż e istniej ą bariery, przez które ceny i p ł ace nie dostosowuj ą si ę natychmiast (sztywno ść cen i p ł ac) 26

Popyt jest relacją między żądaną produkcją a poziomem Cen. Wszystko, co wpływa na zmianę zagregowanego popytu, wytrąca gospodarkę z równowagi. Równanie Fishera MV = PY – podaż pieniądza i prędkość jego obiegu determinują nominalną wartość produkcji Jeśli M i V są stałe, to wzrost P powoduje spadek Y Jeśli zmienia się M, to przy lepkich cenach, musi zmienić się Y 27

 Produkcja potencjalna – wykorzystanie wszystkich czynników produkcji, równomierny wzrost  Produkcja faktyczna – wynika z bie żą cych potrzeb rynku, mo ż e by ć daleka od produkcji potencjalnej 28

 Wg teorii Keynesa przyczyną nierównomiernego rozwoju są zmiany w poziomie wydatków całkowitych.  Jeśli wydatki są większe od oszczędności, to można mówić o ożywieniu gospodarki. Gdy zaczną przeważać skłonności do oszczędzania, nastąpi nadprodukcja i załamanie gospodarcze. 29

 Jaka jest rola VAT (value added tax) w gospodarczej 30

 Konsumpcyjne dobra finalne – C  Kapitałowe dobra finalne (w tym inwestycje w kapitał obrotowy i zapasy) – I  Wydatki rządowe na zakup dóbr (w tym wynagrodzenia) – G Oszczędności nie są wliczane do PKB. 31

Pytanie: Czy wydatki rządowe mogą prowadzić do równowagi? (C+I+G) 32

 Wydatki konsumpcyjne na dobra A – (netto, VAT 8%)  Wydatki konsumpcyjne na dobra A – (netto, VAT 23%)  Dochód gospodarstw domowych –  Wydatki inwestycyjne  Wydatki pa ń stwa na produkty  Wydatki pa ń stwa na us ł ugi  Wp ł ywy z akcyzy

 Wydatki konsumpcyjne na dobra A – (netto, VAT 8%)  Wydatki konsumpcyjne na dobra A – (netto, VAT 23%)  Dochód gospodarstw domowych –  Wydatki inwestycyjne  Wydatki pa ń stwa na produkty  Wydatki pa ń stwa na us ł ugi  Wp ł ywy z akcyzy 1000  Y= =

 Wydatki konsumentów na produkty krajowe 40  Wydatki konsumentów na produkty importowane 15  Wydatki inwestycyjne na produkty krajowe 100  Wydatki inwestycyjne na produkty importowane 200  Eksport 100  Wydatki rz ą dowe na produkty krajowe 400  Wydatki rz ą dowe na produkty importowane

 Wydatki konsumentów na produkty krajowe 140  Wydatki konsumentów na produkty importowane 115  Wydatki inwestycyjne na produkty krajowe 100  Wydatki inwestycyjne na produkty importowane 200  Eksport 100  Wydatki rz ą dowe na produkty krajowe 100  Wydatki rz ą dowe na produkty importowane 50 Y = =75 36

Wzrost przeci ę tnego poziomu cen dóbr, us ł ug (i czynników produkcji) w jakim ś okresie czasu. Stopa inflacji to wzrost wyra ż ony w postaci procentowej odnosz ą cy si ę do pewnego przedzia ł u czasu. 37

Deflacja – spadek przeci ę tnego poziomu cen dóbr i us ł ug. Dezinflacja – spadek tempa wzrostu przeci ę tnego poziomu cen, czyli spowolnienie inflacji (spadek inflacji, nie spadek cen). 38

 inflacja popytowa (ang. demand-pull inflation) jest spowodowana gwa ł townym wzrostem popytu w gospodarce. Jego przyczyn ą mo ż e by ć np. du ż y deficyt bud ż etowy pa ń stwa, finansowany drukiem pieni ą dza, lub ekspansywna polityka pieni ęż na banku centralnego. 39

 inflacja kosztowa (ang. cost-push inflation) – jej przyczyn ą jest wzrost kosztów produkcji, np.: - du ż a podwy ż ka wynagrodze ń, - wzrost ceny wa ż nego surowca, - podniesienie cen wytwarzanych produktów przez monopolistów. 40

 inflacja strukturalna – pojawiaj ą ca si ę wówczas, gdy producenci nie mog ą sprawnie zmieni ć struktury produkcji w zwi ą zku ze zmianami struktury gospodarki w kraju, a braku okre ś lonych towarów na rynku nie mo ż na szybko pokry ć niezb ę dnym importem. Zmiana struktury gospodarczej poci ą ga za sob ą koszty finansowe, przyk ł adowo zakup nowych technologii czy zatrudnienia wysoko wykwalifikowanej kadry. Koszty te znajduj ą swoje odbicie w podniesieniu cen przynajmniej w pewnym okresie czasu. 41

 inflacj ę pe ł zaj ą c ą (do kilku procent w skali rocznej), nie powoduj ą c ą zak ł óce ń w przebiegu procesów gospodarczych, poddaj ą c ą si ę kontroli.  inflacj ę krocz ą c ą (z regu ł y do kilkunastu procent rocznie), gdy oczekiwania inflacyjne wywo ł uj ą okre ś lone zachowania podmiotów gospodarczych wzmagaj ą ce ten proces, przy czym zaczyna si ę ona wymyka ć spod kontroli.  inflacj ę galopuj ą c ą (powy ż ej 20%), powoduj ą c ą narastaj ą ce zak ł ócenia w przebiegu procesów gospodarczych, os ł abienie systemów motywacyjnych, a w rezultacie zahamowanie wzrostu gospodarczego.  hiperinflacj ę, gdy nat ęż enie procesów inflacyjnych uniemo ż liwia racjonalne gospodarowanie z powodu niemo ż no ś ci prowadzenia rachunku ekonomicznego, planowania dzia ł a ń gospodarczych, nieskuteczno ś ci systemów motywacyjnych, co prowadzi do anarchizacji ż ycia spo ł ecznego. 42

Nie mo ż na mierzy ć zmian warto ś ci pieni ą dza w innym pieni ą dzu, który równie ż mo ż e zyskiwa ć lub traci ć na warto ś ci. 43

 Obecnie stosowane s ą dwa sposoby mierzenia inflacji: indeksy (wska ź niki) cenowe, deflatory. 44

Indeksy mierz ą wzgl ę dn ą zmian ę ś rednich cen towarów, a tak ż e us ł ug, w danym okresie. Tworzy si ę tzw. koszyk dóbr – zestaw artyku ł ów, których ceny b ę d ą ś ledzone. – Udzia ł ka ż dego z dóbr wyznaczany jest zwykle na podstawie znaczenia w obrotach handlowych. Wyznacza si ę baz ę - poziom cen z jakiego ś roku przyj ę tych za podstaw ę oblicze ń. – W roku bazowym indeks wynosi 100. Zmiana % wielko ś ci wydatków na zakup towarów z koszyka w danym czasie przyjmowana jest za stop ę inflacji b ą d ź deflacji. 45

Pozycja Żywność i napoje bezalkoholowe Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe Odzież i obuwie Użytkowanie mieszkania i nośniki energii Wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego Zdrowie Transport Łączność Rekreacja i kultura Edukacja Restauracje i hotele Inne towary i usługi 46

Pozycja Żywność i napoje bezalkoholowe 24,2024,3324,64 Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe 6,126,326,56 Odzież i obuwie4,904,795,02 Użytkowanie mieszkania i nośniki energii 21,2720,8421,70 Wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego 4,644,624,59 Zdrowie5,015,035,22 Transport9,099,429,24 Łączność4,344,115,41 Rekreacja i kultura7,797,896,36 Edukacja1,151,17 Restauracje i hotele6,426,364,56 Inne towary i usługi5,075,125,53 47

Sam wzrost warto ś ci PKB nie musi wcale oznacza ć, ż e wzros ł a produkcja. Wzrost warto ś ci = wzrost produkcji i wzrost cen. Wzrost wynagrodzenia nie musi wcale oznacza ć, ż e stali ś my si ę bogatsi, Zarabiamy wi ę cej, ale ceny te ż wzros ł y. Aby prawid ł owo oceni ć skal ę zmian wielko ś ci makrekonomicznych (o ile wi ę cej wytworzono w ci ą gu roku towarów i us ł ug, o ile realnie jeste ś my bogatsi) nale ż y wyeliminowanie efektów wzrostu cen. 48

ProdukcjaCeny Nominalny PKBRealny PKB Chleb Samochody

ProdukcjaCenyNominalny PKBRealny PKB Chleb Samochody dochód  stosunek dochodu narodowego w uj ę ciu nominalnym (ceny bie żą ce) do dochodu narodowego w uj ę ciu realnym (ceny sta ł e) deflator = ??? 50

ProdukcjaCenyNominalny PKBRealny PKB Chleb Samochody  stosunek dochodu narodowego w uj ę ciu nominalnym (ceny bie żą ce) do dochodu narodowego w uj ę ciu realnym (ceny sta ł e) deflator = 63/31 x 100 = 203,2 Ceny w gospodarce wzros ł y ponad dwukrotnie, czyli PKB wynosi 2x wi ę cej ni ż „powinien” przy nierosn ą cych cenach 51

52

 Pracuj ą cy  Bezrobotni  Osoby nie nale żą ce do zasobów si ł y roboczej 53

 Frykcyjne  Strukturalne  Keynesowskie  Klasyczne  Przymusowe  Naturalna stopa bezrobocia 54

 Ekonomia poda ż owa  Kra ń cowa stopa podatku dochodowego 55

56