Wsparcie dla młodych rolników w PROW na terenach Polski południowo-wschodniej Jarosław Wojtowicz „ Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszar ó w Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. ” Projekt opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Projekt wsp ó łfinansowany ze środk ó w Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA Cel Celem działania jest stymulowanie zmian strukturalnych w sektorze rolnym przez ułatwienie przejmowania lub zakładania gospodarstw rolnych przez osoby młode o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych. Zakres Pomoc przeznaczona jest wyłącznie dla osób, które po raz pierwszy rozpoczynają samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego. O pomoc może się ubiegać osoba, która: 1) nie prowadziła dotychczas działalności rolniczej, a w szczególności nie była posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 1 ha UR albo 2) prowadzi działalność rolniczą, a w szczególności stała się posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 1 ha UR. Pomoc nie może być przyznana po upływie 18 miesięcy od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności rolniczej.

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA Beneficjent Osoba fizyczna Kryteria dostępu Beneficjent: 1) jest pełnoletni i w dniu złożenia wniosku nie ukończył 40 roku życia; 2) posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe wynikające z wykształcenia lub stażu pracy w rolnictwie; 3) będzie rozwijał działalność rolniczą zgodnie z założeniami biznesplanu; 4) co najmniej 70% kwoty premii wykorzysta na cele związane z rozwojem gospodarstwa, zgodnie z założeniami biznesplanu; 5) przez okres co najmniej 12 miesięcy od wypłaty pomocy będzie ubezpieczony w KRUS na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników jako rolnik z mocy ustawy i w pełnym zakresie; 6) będzie prowadził gospodarstwo objęte pomocą przez okres co najmniej 5 lat od dnia wypłaty pomocy.

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA Przejmowane gospodarstwo: 1) ma powierzchnię użytków rolnych nie mniejszą niż średnia krajowa i nie większą niż 300 ha; 2) stanowi lub będzie stanowiło własność beneficjenta lub dzierżawę (przez okres co najmniej 5 lat) z zasobu własności rolnej Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego lub od innych podmiotów; 3) spełnia standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt w gospodarstwie lub dostosuje się do tych standardów w ciągu 3 lat od rozpoczęcia prowadzenia działalności rolniczej. Jeśli przejmowane gospodarstwo położone jest w województwie, w którym średnia wojewódzka jest niższa niż średnia krajowa, a gospodarstwo ma powierzchnię nie mniejszą niż średnia w danym województwie, ale niższą niż średnia krajowa, pomoc może zostać przyznana tylko pod warunkiem, że wnioskujący zobowiąże się do zwiększenia powierzchni gospodarstwa do poziomu średniej krajowej w terminie do 3 lat od momentu doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy. Pomoc podlega zwrotowi w całości, w przypadku gdy beneficjent nie dotrzymał zobowiązania zwiększenia powierzchni gospodarstwa do poziomu średniej krajowej (wg stanu na dzień, w którym został złożony wniosek o przyznanie pomocy). Pomoc podlega zwrotowi w całości lub części, w przypadku gdy beneficjent nie spełni zobowiązań dotyczących w szczególności prowadzenia gospodarstwa oraz ubezpieczenia w KRUS przez wymagany okres, realizacji założeń biznesplanu, uzupełnienia wykształcenia oraz dostosowania do standardów. Forma i wysokość pomocy finansowej Jednorazowa premia w wysokości zł.

ZAŁOŻENIA DO BADAŃ ARIMR Podstawowym celem zrealizowanego badania było wskazanie efektów realizacji działania „Młody rolnik” z uwzględnieniem jego skutków ekonomicznych oraz wpływu na sytuację gospodarstw młodych rolników. Zagadnienia ujęte w badaniu Ogólna charakterystyka gospodarstw młodych rolników korzystających ze wsparcia ARiMR; Źródła finansowania inwestycji w gospodarstwach rolnych; Sytuacja finansowa gospodarstw rolnych oraz gospodarstw domowych młodych rolników; Charakterystyka inwestycji zrealizowanych w ramach współfinansowania UE; Zatrudnienie w gospodarstwach (dodatkowe miejsca pracy); Bariery prowadzenia i rozwijania działalności rolniczej (identyfikacja najważniejszych problemów); Plany rozwoju gospodarstw.

ZAŁOŻENIA DO BADAŃ ARIMR Badanie zostało przeprowadzone w 2013 roku wśród beneficjentów działania „Młody rolnik”, finansowanego z PROW oraz SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich ”; Technika realizacji badania – ankieta wysłana drogą pocztową; Respondenci – „młodzi rolnicy”, beneficjenci działania „Młody rolnik” finansowanego z PROW oraz SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich ”; Metoda doboru próby – losowa. Losowanie przeprowadzone niezależnie na dwóch operatach: – wykazie beneficjentów PROW , którzy skorzystali ze wsparcia w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom. Wg stanu na dzień operat ten wynosił ponad 23 tys. Docelowo do operatu zostały zakwalifikowane wyłącznie projekty, dla których premię wypłacono do końca czerwca 2012 r. – wykazie beneficjentów SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich ”, którzy skorzystali ze wsparcia w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom. Operat ten wynosił ponad 14 tys.

WYNIKI BADAŃ C HARAKTERYSTYKA PRÓBY ( BENEFICJENT ) Ponad 79% młodych rolników biorących udział w badaniu stanowią mężczyźni; Zarówno w przypadku mężczyzn jak i kobiet dominują osoby w wieku do 30 lat; Większość ankietowanych to osoby posiadające wykształcenie średnie rolnicze (46%); Wśród respondentów 38% stanowią osoby, które skorzystały z premii dla młodego rolnika w ramach SPO „Restrukturyzacja i modernizacja rolnictwa oraz rozwój obszarów wiejskich, natomiast 61,6% stanowią beneficjenci PROW ; Ponad połowa (56%) respondentów zdecydowałaby się na prowadzenie gospodarstwa nawet w przypadku gdyby nie otrzymali premii dla młodego rolnika. Premia była skutecznym motywatorem dla prawie 30% beneficjentów; Prawie 64 % badanych w momencie ubiegania się o premię posiadało staż pracy w rolnictwie poniżej 5 lat, z czego niecałe 9% to osoby nie posiadające żadnego doświadczenia w tym zakresie; Zdecydowana większość respondentów nadal prowadzi gospodarstwo rolne. W przypadku SPO dla, którego zakończył się już okres związania z celem wskaźnik beneficjentów nadal prowadzących gospodarstwo wyniósł 85%; Beneficjenci, którzy zrezygnowali z prowadzenia gospodarstwa wskazywali jako przyczynę takiej decyzji brak opłacalności produkcji rolniczej oraz nie odpowiada im charakter pracy w rolnictwie; Beneficjenci, którzy zaprzestali prowadzenia gospodarstwa obecnie przede wszystkim pracują na etat poza rolnictwem (40%).

WYNIKI BADAŃ Oddział Regionalny Ilość wniosków obszarowych Udział w skali kraju Ilość beneficjentów działania 112 ( ) Udział w skali kraju Ilość beneficjentów działania 112 (nabór 2014) Udział w skali kraju Proporcja udziałów w skali kraju ( ) Proporcja udziałów w skali kraju (2014) Dolnośląski , %783 3,31,00,8 Kujawsko- Pomorski , %2192 9,41,9 Lubelski , % ,50,9 Lubuski ,5 5832%356 1,51,41,0 Łódzki , %1769 7,51,00,8 Małopolski , %622 2,70,3 Mazowiecki , % ,21,1 Opolski , %502 2,11,51,1 Podkarpacki , %584 2,50,3 Podlaski , %2116 9,01,31,5 Pomorski , %952 4,11,4 Śląski ,5 8192%420 1,80,60,5 Świętokrzys ki , %975 4,20,60,7 Warmińsko- Mazurski , %1304 5,61,61,8 Wielkopolski , % ,41,61,7 Zachodniopo morski , %749 3,21,41,5 Razem

WYNIKI BADAŃ

Struktura według wykształcenia

WYNIKI BADAŃ Czy bez premii dla młodego rolnika rozpoczął(ęła)by Pan(i) prowadzenie gospodarstwa rolnego? – wg źródeł wsparcia

WYNIKI BADAŃ Czy obecnie Pan/i prowadzi gospodarstwo

WYNIKI BADAŃ Zmiana powierzchni gospodarstwa (to samo badanie wykonane dla całego kraju wykazało wzrost powierzchni gospodarstwa dla 58,6%, bez zmian 40%, spadek dla 1,3%)

WYNIKI BADAŃ Zmiana powierzchni gospodarstwa (polska południowo-wschodnia)

WYNIKI BADAŃ Zmiana powierzchni gospodarstwa (cała Polska)

WYNKI BADAŃ Obecna powierzchnia gospodarstwa (po zrealizowaniu inwestycji, Polska S-E)

WYNIKI BADAŃ Obecna powierzchnia gospodarstwa (po zrealizowaniu inwestycji, cała Polska)

WYNIKI BADAŃ Główny kierunek produkcji

WYNIKI BADAŃ Działania PROW , z których korzystali Młodzi rolnicy

WYNIKI BADAŃ Działania PROW z których korzystali Młodzi rolnicy (cały kraj)

Działanie: Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej Poddziałanie: Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa Opracowano w Departamencie Programowania i Sprawozdawczości 21 Beneficjenci:  Rolnik będący osobą fizyczną Pomoc może być przyznana rolnikowi, który: w roku poprzedzającym złożenie wniosku kwalifikował się do uczestniczenia w systemie dla małych gospodarstw, trwale przekaże swoje gospodarstwo rolne innemu rolnikowi. Gospodarstwo przejmujące grunty: posiada lub osiągnie, po przejęciu gruntów, co najmniej wielkość odpowiadającą:  średniej wielkości gospodarstwa w Polsce  średniej wielkości gospodarstwa w danym województwie (jeśli średnia powierzchnia gospodarstw w danym województwie jest większa niż średnia wielkość gospodarstwa w Polsce) WYSOKOŚĆ WSPARCIA: Wypłacana jednorazowo -120% sumy rocznych płatności, do otrzymania których beneficjent kwalifikuje się w ramach systemu dla małych gospodarstw za okres: od roku przekazania gospodarstwa do 2020 włącznie BUDŻET: 130 mln euro Planowana liczba beneficjentów:

Działanie: Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej Poddziałanie: Pomoc na rzecz rozwoju małych gospodarstw Opracowano w Departamencie Programowania i Sprawozdawczości 22 Zakres:  budowa lub modernizacja budynków lub budowli;  zakup, instalacja, nowych maszyn, urządzeń, w tym sprzętu komputerowego i oprogramowania;  zakładanie sadów lub plantacji wieloletnich krzewów owocowych, owocujących efektywnie co najmniej przez 5 lat;  zakup lub budowa elementów infrastruktury technicznej;  zakup gruntów rolnych;  zakup zwierząt hodowlanych (gospodarskich). Beneficjenci:rolnik będący osobą fizyczną ubezpieczoną na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników z mocy ustawy i w pełnym zakresie jako rolnik, prowadzącą wyłącznie działalność rolniczą. WYSOKOŚĆ WSPARCIA: - do 60 tys. zł (zgodnie z biznesplanem) (w dwóch ratach – 80 % i 20 %) BUDŻET: 750 mln euro Planowana liczba beneficjentów:

Działanie: Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej Poddziałanie: Premie dla młodych rolników Opracowano w Departamencie Programowania i Sprawozdawczości 23 Zakres:  budowa lub modernizacja budynków lub budowli;  zakup, instalacja, nowych maszyn, urządzeń, w tym sprzętu komputerowego wraz z oprogramowaniem;  zakładanie sadów lub plantacji wieloletnich krzewów owocowych, które efektywnie owocują co najmniej przez 5 lat;  zakup, instalacja, lub budowa elementów infrastruktury technicznej;  zakup gruntów rolnych;  zakup zwierząt hodowlanych (gospodarskich), stanowiących stado podstawowe. Beneficjenci:Młody rolnik - osoba, która nie ukończyła 40 roku życia, posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe, po raz pierwszy rozpoczyna prowadzenie gospodarstwa rolnego jako kierujący gospodarstwem. WYSOKOŚĆ WSPARCIA: - do 100 tys. zł (w dwóch ratach – 80 % i 20 %) BUDŻET : 585,0 mln euro Planowana liczba beneficjentów: