Kujawsko – Pomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Włocławku MOŻLIWOŚĆ ANGAŻOWANIA SAMORZĄDOWYCH JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH W REAGOWANIU NA ZAGROŻENIA POWÓDŹ Współdziałanie służb ratowniczych, sił zbrojnych i społeczeństwa podczas likwidacji skutków klęsk żywiołowych i zwalczania aktów terroryzmu

Podstawowe definicje Wezbranie Podtopienia znaczny wzrost stanów wody w ciekach i jeziorach, wywołany zwiększonym zasilaniem (opady, topnienie śniegu) lub zahamowaniem odpływu (zatory lodowe lub śryżowe, wiatr wiejący przeciwnie do kierunku przepływu wody). Podtopienia zalania terenów z innych przyczyn niż powódź. Przyczynami podtopień mogą być np.: wypełnienie retencji gruntowej zlewni, duże opady deszczu oraz przesiąki wody przez wały przeciwpowodziowe.

Powódź Czasowe pokrycie przez wodę terenu, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wodą, wywołane przez wezbranie wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, z wyłączeniem pokrycia przez wodę terenu wywołanego przez wezbranie wody w systemach kanalizacyjnych.

Przyczyny powodzi ilość opadów w czasie i na jednostkę powierzchni wzrost emisji gazów tzw. cieplarnianych powodujący wzrost ilości opadów zmiany sposobu użytkowania ziemi polegające na zastępowaniu lasów gruntami ornymi, łąkami czy pastwiskami zagospodarowanie dolin rzecznych poprzez budowę np. osiedli mieszkaniowych postępująca urbanizacja – utwardzanie powierzchni zmiana sposobu użytkowania gruntów ▪ niedrożne cieki ▪ niesprawne stacje pomp ▪ uszkodzone/nieszczelne wały ▪ niesprawne urządzenia hydrotechniczne

Przyczyny powodzi Obieg wody na terenie zurbanizowanym oraz rolniczym Źródło: Geiger W., Dreiseitl H.: Nowe sposoby odprowadzania wód deszczowych. Poradnik, 1999

Rodzaje powodzi W województwie kujawsko – pomorskim, ze względu na proces powstawania, występują trzy rodzaje powodzi: opadowe przyczyną są silne opady naturalne czyli o dużym natężeniu lub rozlewne na dużym obszarze roztopowe przyczyną jest gwałtowne topnienie śniegu zimowe przyczyną jest nasilenie niektórych zjawisk lodowych

Rodzaje powodzi Źródło: IMGW

REJONY SZCZEGÓLNIE ZAGROŻONE POWODZIĄ chroniony przez: 208 km wałów przeciwpowodziowych, w tym 179 km administrowanych przez samorząd województwa, 29 stacji pomp o łącznej wydajności 67,08 m3/s, w tym 13 zlokalizowanych wzdłuż Wisły. kujawsko – pomorskie ok. 41 tys. ha.

OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA Użytkownicy wód współpracują z organami administracji rządowej i samorządowej w ochronie przed powodzią, w zakresie określonym w przepisach ustawy oraz odrębnych przepisach. Jest to zespół środków zapobiegających powodziom lub ograniczających ich rozmiary. Jest zadaniem organów administracji rządowej i samorządowej. Ochronę przed powodzią prowadzi się z uwzględnieniem: map zagrożenia powodziowego map ryzyka powodziowego planów zarządzania ryzykiem powodziowym

Ochrona przeciwpowodziowa bierna Stanowią ją obiekty, które zabezpieczają zagrożone tereny lub zmniejszają wielkość fali powodziowej oraz takie działania, jak budowa: wałów powodziowych polderów otwartych zbiorników przepływowych i suchych zbiorników bez zamknięć kanałów ulgi i bram przeciwpowodziowych zalesień Ponadto: utrzymywanie właściwego stanu koryta rzeki i międzyrzecza, regulacja rzek i potoków górskich.

Ochrona przeciwpowodziowa czynna Polega na sterowaniu obiektami hydrotechnicznymi w celu ograniczenia skutków powodzi. Do ochrony czynnej zaliczamy zatem: eksploatację zbiorników retencyjnych sterowanie zamknięciami budowli piętrzących i pozwalających sterować przepływem wody lodołamanie ewakuacja ludności z zagrożonych terenów i działania ratownicze Ochrona przeciwpowodziowa czynna

Dyrektywa Powodziowa ISOK ISOK Wstępna ocena ryzyka powodziowego (22 grudzień 2011) Mapy zagrożenia powodziowego (22 grudzień 2013) Mapy ryzyka powodziowego (22 grudzień 2013) Plany zarządzania ryzykiem powodziowym (22 grudzień 2015) ISOK ISOK

Wstępna ocena ryzyka powodziowego Identyfikacja powodzi historycznych Identyfikacja obszarów, na których wystąpienie powodzi jest prawdopodobne Analizy Bezpośredni wpływ powodzi na życie ludzi Wpływ powodzi na obszary działalności gospodarczej Skuteczność istniejących budowli przeciwpowodziowych Wyznaczenie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi

OBSZARY NARAŻONE NA NIEBEZPIECZEŃSTWO POWODZI W POLSCE Wstępna ocena ryzyka powodziowego OBSZARY NARAŻONE NA NIEBEZPIECZEŃSTWO POWODZI W POLSCE 839 rzek o długości 27 161 km I cykl planistyczny 253 rzeki o długości 14 481 km II cykl planistyczny 586 rzek o długości 12 680 km

Wstępna ocena ryzyka powodziowego Mapa obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi w województwie kujawsko – pomorskim.

Mapy zagrożenia powodziowego przedstawiają obszary zagrożone powodzią o określonym prawdopodobieństwie wystąpienia: wysokie, wynosi 10%, czyli raz na 10 lat średnie, wynosi 1%, czyli raz na 100 lat niskie, wynosi 0,2%, czyli raz na 500 lat

Opracowano dwa rodzaje map zagrożenia powodziowego: Mapy zagrożenia powodziowego Opracowano dwa rodzaje map zagrożenia powodziowego: mapy zagrożenia powodziowego wraz z głębokościami wody mapy zagrożenia powodziowego wraz z prędkościami przepływu wody i kierunkami przepływu wody

Przygotowane w dwóch zestawach tematycznych: Mapy ryzyka powodziowego Przygotowane w dwóch zestawach tematycznych: negatywne konsekwencje dla ludności oraz wartości potencjalnych strat powodziowych; negatywne konsekwencje dla środowiska, dziedzictwa kulturowego i działalności gospodarczej. Oznaczono: budynki mieszkalne i budynki o znaczeniu społecznym wartości potencjalnych strat powodziowych w zł/m2 granice miejscowości i części miejscowości znajdujących się w obszarze zagrożenia powodziowego szacunkową liczbę mieszkańców, którzy mogą być dotknięci powodzią klasy użytkowania terenu ujęcia wód powierzchniowych i podziemnych strefy ochronne ujęć wody kąpieliska formy ochrony przyrody: obszary Natura 2000, parki narodowe, rezerwaty przyrody ogrody zoologiczne obszary i obiekty dziedzictwa kulturowego potencjalne ogniska zanieczyszczeń (zakłady przemysłowe, składowiska odpadów, oczyszczalnie i przepompownie ścieków, cmentarze)

Przygotowanie listy działań Plany zarządzania ryzykiem powodziowym Diagnoza problemów, do rozwiązania Zbudowanie wariantów rozwiązań Wybór najlepszego wariantu Przygotowanie listy działań Ustalenie celów Cykl planowania powtarzany co 6 lat Źródło: Materiały KZGW

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym Cele główne: powstrzymanie zwiększania ryzyka powodziowego ograniczanie istniejącego ryzyka ograniczanie skutków w czasie powodzi ograniczanie skutków po powodzi oraz wnioski rozwój instrumentów wspomagających wdrażanie działań Poprawa systemu ochrony przed powodzią

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym Cele podstawowe i szczegółowe Powstrzymanie zwiększania ryzyka powodziowego Ograniczanie istniejącego ryzyka Ograniczanie skutków w czasie powodzi Ograniczanie skutków po powodzi oraz wnioski Utrzymanie istniejącej zdolności retencyjnej zlewni Ograniczanie istniejącego zagrożenia powodziowego Poprawa systemów prognozowania i ostrzegania Poprawa skuteczności odbudowy po powodzi Ograniczanie istniejącego zagospodarowania Poprawa skuteczności reagowania ludzi, firm i instytucji Poprawa skuteczności analiz popowodziowych Unikanie wzrostu zagospodarowania na obszarach zagrożonych Ograniczanie wrażliwości obiektów i społeczności Źródło: Materiały KZGW

Powstrzymanie zwiększania ryzyka powodziowego Plany zarządzania ryzykiem powodziowym Realizacja celu Powstrzymanie zwiększania ryzyka powodziowego Utrzymanie istniejącej naturalnej zdolności retencyjnej zlewni Unikanie wzrostu zagospodarowania na obszarach zagrożonych Ochrona retencji na obszarach: leśnych rolnych zurbanizowanych zakaz/ograniczanie budowy na obszarach: o szczególnym zagrożeniu powodziowym i obwałowanych oraz na obszarach o niskim zagrożeniu powodziowym wykup gruntów (na obszarach o szczególnym zagrożeniu powodziowym) Źródło: Materiały KZGW

Powstrzymanie zwiększania ryzyka powodziowego Przykład: Utrzymanie retencji na obszarach zurbanizowanych Nie uszczelnianie terenu w miastach – „zielony ażurowy parking” i „zielone dachy” Zielony Dach szkoły sztuk pięknych w Singapurze,   Gromadzenie wody deszczowej zbiorniki podziemne, nadziemne, skrzynki rozsącząjące www.marley.pl

Ograniczanie istniejącego ryzyka powodziowego Plany zarządzania ryzykiem powodziowym Realizacja celu Ograniczanie istniejącego ryzyka powodziowego Ograniczanie istniejącego zagrożenia powodziowego Ograniczanie istniejącego zagospodarowania Ograniczanie wrażliwości obiektów i społeczności zwiększanie retencji naturalnej i sztucznej budowa i modernizacja obiektów technicznej ochrony przeciwpowodziowej wykup budynków, przenoszenie mieszkańców w bezpieczne miejsca zabezpieczanie budynków odp. konstrukcje i materiały budowlane opracowywanie lokalnych planów zarządzania ryzykiem powodziowym Źródło: Materiały KZGW

Ograniczanie istniejącego ryzyka Przykład: Uszczelnienie budynku i trwałe zabezpieczenie terenu wokół budynku - Zabezpieczenie okien i drzwi przed powodzią specjalnymi panelami Przykład: Zmiana funkcji budynku na poziomie zagrożonym powodzią Fot. R. Konieczny Fot. R. Konieczny

Ograniczanie skutków w czasie powodzi Plany zarządzania ryzykiem powodziowym Realizacja celu Ograniczanie skutków w czasie powodzi Poprawa systemów prognozowania i ostrzegania Poprawa skuteczności reagowania ludzi, firm i instytucji poprawa działania krajowego systemu prognozowania i ostrzegania poprawa lokalnych systemów ostrzegania mieszkańców poprawa planów zarządzania kryzysowego opracowywanie planów łagodzenia skutków powodzi (reagowania) dla obiektów prywatnych i publicznych Źródło: Materiały KZGW

Ograniczanie skutków po powodzi oraz wnioski Plany zarządzania ryzykiem powodziowym Realizacja celu Ograniczanie skutków po powodzi oraz wnioski Poprawa skuteczności odbudowy po powodzi Poprawa skuteczności analiz popowodziowych usprawnienie systemu przywracania funkcji kluczowym elementom infrastruktury poprawa wsparcia rzeczowego i finansowego poprawa pomocy zdrowotnej i sanitarnej dla poszkodowanych gromadzenie informacji o skutkach powodzi analizy skuteczności systemu zarządzania ryzykiem i rekomendacje rozwój badań naukowych propagowanie doświadczeń i dobrych praktyk powodziowych Źródło: Materiały KZGW

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Kujawsko – Pomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Włocławku DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ