Rewolucja 1905 -1907 w Rosji i Królestwie Polskim

Geneza rewolucji Trwający w latach 1900-1903 kryzys ekonomiczny cechował drastyczny wzrost bezrobocia, ruinę wielu małych przedsiębiorstw oraz nieurodzaj na wsi. Dochodziło do licznych manifestacji i strajków robotniczych a znaczenie partii lewicowych poważnie wzrosło. Sytuację w Rosji zaostrzyła wojna rosyjsko-japońska lat 1904-1905. Zamiast spodziewanego zwycięstwa, wojna rosyjsko- japońska przyniosła Rosji pasmo klęsk i upokorzeń. Wzrastały też trudności gospodarcze, wyrażające się m.in. 20-40% wzrostem cen. Wśród szerokich mas społeczeństwa rosyjskiego nasilał się sprzeciw wobec przestarzałego i niesprawiedliwego ustroju Rosji. Również burżuazja i bardziej światła część arystokracji opowiadała się za pewnymi przemianami, usprawniającymi funkcjonowanie państwa.

Wybuch rewolucji 9 stycznia/22 stycznia1905 przed Pałacem Zimowym w Petersburgu miała miejsce pokojowa demonstracja robotników (pod przewodnictwem agenta prowokatora Ochrany Gieorgija Gapona), zmasakrowana przez policję, zabitych i rannych było ponad 1000 osób, w tym kobiety i dzieci. Krwawa niedziela pociągnęła za sobą falę niezadowolenia wielu grup społecznych w Rosji.

Przyczyny wystąpień społecznych Robotnicy – przyczyny ekonomiczne i przeciwko wyzyskowi przez pracodawców. Chłopi – przyczyny ekonomiczne. Burżuazja i liberalna inteligencja – domagała się zmian politycznych w kierunku monarchii konstytucyjnej. Podbite narody - w tych przypadkach na pierwsze miejsce wysuwała się kwestia narodowa

Główne siły polityczne rewolucji Partie lewicowe: - Socjaliści-Rewolucjoniści (eserowcy) Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (dzieląca się na bolszewików, kierowanych przez Włodzimierza Lenina, oraz mienszewików), opowiadały się za przekształceniem Rosji w republikę i reformami własnościowymi. Konstytucyjni Demokraci „kadeci” (wywodzący się z burżuazji liberałowie) opowiadali się za monarchią konstytucyjną z parlamentem oraz wolnością sumienia i zrzeszenia.

Plakat wyborczy eserowców z 1917 roku. Wskaż elementy propagandowe rysunku. Do jakich grup społecznych odowływali się eserowcy?

Przebieg rewolucji Na wieść o "krwawej niedzieli", strajki rozlały się na całą Rosję i wkrótce liczba ich uczestników sięgnęła niemal pół miliona. Zamieszki na wsi, gdzie dochodziło do licznych wystąpień chłopów domagających się reformy rolnej. Nastroje rewolucyjne dotarły także do armii i floty, będących głównymi podporami reżimu carskiego. W czerwcu 1905 roku doszło do buntu marynarzy na pancerniku "Kniaź Potiomkin Taurydzki". 19 (6) sierpnia 1905 roku car Mikołaj II zapowiedział utworzenie dumy (parlamentu). Na początku października 1905 roku wybuchł w Rosji strajk powszechny. Stanęły fabryki, koleje i poczta.  W istniejącej sytuacji, Mikołaj II zgodził się na częściowy kompromis i 30 (17) października 1905 roku zapowiedział przyznanie swobód obywatelskich (wolność słowa i zgromadzeń) i utworzenie dumy ustawodawczej (parlamentu). U schyłku 1905 roku władze carskie podjęły działania służące sterroryzowaniu ludności. Podjęta przez bolszewików próba powstania robotniczego w Moskwie w grudniu 1905 roku została po 8 dniach krwawo stłumiona, kończąc zbrojną fazę rewolucji 1905 roku.

Przebieg rewolucji W marcu 1906 roku odbyły się wybory do I Dumy Państwowej, zbojkotowane przez SDPRR i częściowo przez eserowców. Duma została rozwiązana jako zbyt samodzielna. Przed powołaniem II Dumy władze rozpętały kampanię terroru. Tym razem jednak lewica nie zbojkotowała wyborów, które zakończyły się porażką caratu. Z tego powodu, II Duma przetrwała zaledwie 3 miesiące (5 marzec - 16 czerwiec 1907) nim została rozwiązana. Otwarta 29 listopada 1907 roku III Duma została powołana według jeszcze bardziej niedemokratycznych reguł. Dopiero dzięki temu carat zapewnił sobie w nowym parlamencie większość. Oznaczało to koniec rewolucji.

Następstwa rewolucji W wyniku rewolucji powołano Dumę Państwową, która mimo posiadania wyłącznie funkcji doradczych pojawiła się w rządzie z premierem. Wiele partii politycznych zalegalizowano. Życie polityczne się liberalizowało, czego wynikiem było złagodzenie rusyfikacji. Autonomię dostało m.in. Wielkie Księstwo Finlandii.

Rewolucja w Królestwie Polskim Liga Narodowa spodziewała się, że osłabiony carat pójdzie na ustępstwa wobec Polaków, niepodległość zaś uznawała za nierealną. Gotowa była współpracować z Rosją w zamian za przywrócenie języka polskiego w szkołach i administracji oraz perspektywę autonomii. Polska Partia Socjalistyczna (wraz z Organizacją Bojową) opowiadała się za poparciem stronnictw rosyjskich przeciwnych caratowi. Celem PPS stawała się walka o niepodległość, metodą powstanie. SDKPiL dążyła wyłącznie do rewolucji nie formułując żadnych celów narodowych.

Główne wydarzenia rewolucji 1905 – 1907 w Królestwie Polskim 13 listopada 1904 roku Polska Partia Socjalistyczna zorganizowała w Warszawie manifestację przeciwko mobilizacji i za niepodległością Polski. Manifestacja zakończyła się wymianą strzałów między członkami Organizacji Bojowej PPS a policją. W Warszawie w styczniu 1905 w starciach demonstrantów z wojskiem zginęło około stu osób. Śmiercią 32 osób zakończyła się warszawska demonstracja pierwszomajowa. Zamach bombowy na XII Cyrkuł policji na Pradze – 26 marca 1905 (Stefan Okrzeja). W Łodzi strajk włókniarzy przeobraził się w dwudniowe starcia (22-24 czerwca), w efekcie których zginęło i zostało rannych około dwóch tysięcy osób. W Ostrowcu proklamowano 27 grudnia 1905 Republikę Ostrowiecką.  Krwawa środa – 15 sierpnia1906, seria zamachów na 80 urzędników rosyjskich, odpowiedzialnych za represje (OB PPS) Napad na pociąg z pieniędzmi pod Rogowem – 8 listopada 1906. (OB PPS) Akcja pod Bezdanami – 26 września 1908 (OB PPS)

Działania bojowe OB PPS Starcia na Placu Grzybowskim Akcja pod Rogowem

Działania bojowe OB PPS Pocztówka propagandowa PPS Pocztówka propagandowa PPS

Konsekwencje rewolucji w Królestwie Polskim Umasowienie partii politycznych.

Konsekwencje rewolucji w Królestwie Polskim Rozłamy w głównych ruchach politycznych: PPS dzieli się na PPS – Lewicę i PPS – Frakcję Rewolucyjną. Prorosyjskość R. Dmowskiego skutkuje tzw. „Frondą” i „Secesją”.  Pojawiła się możliwość tworzenia polskich instytucji (ruchu spółdzielczego, Polskiej Macierzy Szkolnej itp.) W wyniku przeprowadzonej przez Narodową Demokrację  roku akcji składania wniosków o wprowadzenie języka polskiego do gmin, władze rosyjskie zmuszone zostały w czerwcu 1905 roku do dopuszczenia języka polskiego jako urzędowego na szczeblu gminnym.

Stanisław Masłowski; Wiosna roku 1905