PROJEKTOWANIE SYSTEMÓW transportu wewnętrznego PIOTR LUBIŃSKI Politechnika Poznańska Wydział Inżynierii Zarządzania ul. Strzelecka 11 pok.312 www.fem.put.poznan.pl Piotr.Lubinski@PUT.Poznan.PL

WIADOMOŚCI WSTĘPNE LITERATURA: Fijałkowski Janusz   Fijałkowski Janusz Transport wewnętrzny w systemach logistycznych Wyd. Politechniki Warszawskiej 2003 (tylko czytelnia – 1 egzemplarz) Polański Alojzy Mechanizacja wewnętrznego transportu PWN W-wa 1978 (Wilda?) Wojciechowski Krystyn Transport wewnątrzzakładowy Wyd. PP 1979

WIADOMOŚCI WSTĘPNE Korzeniowski A., Skrzypek M., Szyszka G. Opakowania w systemach logistycznych Wyd. ILiM 2001   Pr. zbiorowa Zarządzanie gospodarką magazynową Wyd. PWE 1997 Mat. dydaktyczne ILiM Zarządzanie transportem Wyd. ILiM 1994 Rybarczyk R. Środki transportu bliskiego i magazynowania Wyd. PP 2009 (Księgarnie)

WIADOMOŚCI WSTĘPNE Korzeń Zb. Logistyczne systemy transportu bliskiego i magazynowania tom 1 i 2 Wyd. ILiM 1998   Dzieło zbiorowe Poradnik techniczny Mechanik tom IV i V PWT W-wa 1957 (!) Katalogi branżowe (np. PROMAG S.A.)

WIADOMOŚCI WSTĘPNE Transport wewnętrzny – przemieszczanie, pakowanie i magazynowanie materiałów w każdej postaci w obszarze zakładu (VW, MAN?...)   Środki transportu – maszyny i urządzenia techniczne umożliwiające wykonanie czynności transportowych (proste i złożone) Czynności transportowe – przewóz, przeładunek, manipulacja, przenoszenie

WIADOMOŚCI WSTĘPNE Ładunek – określona ilość materiału przeznaczona do transportu i/lub magazynowania Jednostka ładunkowa – ilość ładunku (stałego lub sypkiego) o kształcie nadanym przez opakowanie; ładunek utworzony zazwyczaj z szeregu ładunków mniejszych z zastosowaniem elementów dodatkowych (pojemnik, folia…), traktowany w procesie transportowym jako zwarta całość; cechy jednostek ładunkowych: zabezpieczone przed przypadkowym rozformowaniem, przystosowane do manipulacji i transportu, przystosowane do piętrzenia i składowania, formowane zazwyczaj w oparciu o standardowe opakowania (wymiary)

WIADOMOŚCI WSTĘPNE Warunki sprawności procesu transportowo- magazynowego - przechowywanie u nadawcy - przygotowanie do przewozu - załadunek na środki transportu - przewóz środkiem transportu - przechowywanie w magazynach przejściowych - wyładunek na miejscu przeznaczania - przekazanie odbiorcy - przechowywanie u odbiorcy

WIADOMOŚCI WSTĘPNE Podział ładunków a. ze względu na postać techniczną - bezkształtne - plastyczne - włókniste - roślinne - sproszkowane (pyłowe) - ziarniste - kawałkowe i bryłowe - w sztukach - żywe (np. zwierzęta, kultury bakterii) b. ze względu na miejsce w procesie produkcji: - zaopatrzenie (materiały, surowce, opakowania zbiorcze…) - proces podstawowy (półfabrykaty, dostawy kooperacyjne, odpady…) - dystrybucja (towary handlowe, wyroby gotowe, opakowania…)

WIADOMOŚCI WSTĘPNE Podział opakowań jednostkowych - sztywne (pojemniki, skrzynie, beczki, puszki…) - półsztywne (kosze, tuby, opakowania z tworzyw sztucznych…) - miękkie (worki, bele, folie…)

WIADOMOŚCI WSTĘPNE Zalecane wymiary jednostek ładunkowych - moduł podstawowy 800x1200 mm (wg PN-EN ISO 445:2002) - wymiary opakowań na palecie - pomniejszone o 5% (760x1140 mm) - wymiary środków transportowych i pomieszczeń magazynowych - zwiększone o luz manipulacyjny (zazwyczaj 900x1300 mm) Podstawowe wersje standardowych palet z tworzyw sztucznych - lekkie, tzw. półpalety (800x600 mm) ładowność 100-200kg - normalne (800x 1200 i 1000x1200 mm) ładowność do 1500kg - ciężkie (800x1200 i 1000x1200 mm) wykonane bez zagłębień i brzegów

PROJEKTOWANIE - wstęp Projektowanie systemów transportu wewnętrznego Studium wstępne przedprojektowe jako warunek sukcesu podczas projektowania, realizacji i eksploatacji systemów transportu wewnętrznego. Studium strategiczne dotyczy a. badania dostawców i odbiorców w ujęciu - geograficznym - jakościowym - ilościowym b. rodzaju zaspokajanych potrzeb i związanej z tym jakości usług transportowo-magazynowych c. poziomu inwestycji i związanych z tym nakładów i kosztów Studium funkcjonalne Studium operacyjne

PROJEKTOWANIE - wstęp Projektowanie systemów transportu wewnętrznego Studium funkcjonalne umożliwia zbadanie i określenie A. sytuacji wynikającej z rozmieszczenia dostawców i odbiorców oraz związanych z tym środków transportu i ich kosztów B. szczegółowej listy materiałów przewidzianych do transportu, z określeniem dla każdego materiału: - zasady przyjmowania do zakładu - charakterystyki - procesu przepływu przez zakład - opakowania przemysłowego - opakowania handlowego i konfekcjonowania - składowania i wielkości zapasu - zasady wysyłki z zakładu C. rozmieszczenia punktów nadania i odbioru materiałów wewnątrz zakładu

PROJEKTOWANIE - wstęp Projektowanie systemów transportu wewnętrznego Studium operacyjne polega na dokonaniu wyboru urządzeń i środków transportu oraz ich koordynacji; w ramach tego studium sporządza się kilka koncepcji rozwiązania transportu wewnętrznego uwzględniając m.in.: - drogi dojazdowe i środki transportu zewnętrznego (samochody ciężarowe, wagony kolejowe i ich zestawy…), - środki załadunku na pojazdy i wyładunku z pojazdów, - urządzenia do składowania - budynki i budowle (bramy, rampy…) - sposoby i środki przyjmowania i wysyłania zamówień - metody i środki sterowania transportem wewnętrznym - sposoby i środki obiegu informacji

PROJEKTOWANIE - wstęp Projektowanie systemów transportu wewnętrznego Wybrane warunki racjonalnego projektowania systemu transportu wewnętrznego: - zespół różnorodnych specjalistów (konieczne duże doświadczenie) - uwzględniać zdobycze naukowe i techniczne - wariantowość opracowania (kryteria ilościowe i jakościowe), trud wyboru wariantu - ograniczone zastosowanie algorytmów optymalizacyjnych

Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego KROK 1. PROJEKTOWANIE - kroki Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego   KROK 1. określenie postaci i rodzaju materiałów przeznaczonych do przemieszczenia, formowanie jednostek transportowych, magazynowych, ładunkowych odpowiedź na pytanie: co? - specjalne zabezpieczenie jednostek ładunkowych, opakowania lub pojemniki - ustalenie sposobu kodowania jednostek ładunkowych lub opakowań (tylko dla systemów automatycznych)

Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego KROK2 PROJEKTOWANIE - kroki Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego KROK2 opracowanie programu transportu i magazynowania odpowiedź na pytania: co? ile? KROK3  analiza rozkładu natężenia przepływu materiałów na wejściu i na wyjściu oraz ustalenie natężeń miarodajnych odpowiedź na pytania: ile? kiedy?

Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego KROK 4 PROJEKTOWANIE - kroki Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego KROK 4 rozplanowanie zakładu pod kątem przepływu materiałów ustalenie punktów nadania i odbioru materiałów, analiza ograniczeń budowlanych, obliczenie i ustalenie natężenia przepływu materiałów na poszczególnych trasach transportowych, wstępny dobór środków transportu odpowiedź na pytania: skąd? dokąd? ile? ewentualne założenia do projektowania nietypowych środków transportu

Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego KROK 5 PROJEKTOWANIE - kroki Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego KROK 5 kształtowanie procesu transportowego z ustaleniem środków transportu i punktów buforowania (składowania), obliczenie czasów trwania operacji w punktach stacjonarnych procesu odpowiedź na pytanie: jak? ustalenia podstawowe dla organizacji transportu wewnętrznego

PROJEKTOWANIE - kroki Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego KROK 6 obliczenie czasów trwania cykli transportowych (urządzenia, ludzie), sprawdzenie warunków przepływu, określenie wydajności systemu transportu wewnętrznego

Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego KROK 7 PROJEKTOWANIE - kroki Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego KROK 7 obliczenie potrzebnej pojemności buforów (magazynów), kształtowanie procesów magazynowych zasady technologii magazynowania projektowanie urządzeń i budynku magazynowego projektowanie organizacji prac magazynowych

Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego KROK 8 PROJEKTOWANIE - kroki Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego KROK 8 ukształtowanie procesu przepływu informacji i dokumentów wybór lub projektowanie urządzeń dla przepływu informacji i dokumentów KROK 9  projektowanie podsystemu sterowania transportem wewnętrznym  

PROJEKTOWANIE - kroki Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego KROK 10 opracowanie instrukcji pracy dla wszystkich stanowisk pracy (stacjonarnych i mobilnych wg lokalnych ustaleń) KROK 11 określenie nakładów oraz kosztów i.. …powrót do punktu 4 - opracowanie wariantów

PROJEKTOWANIE - kroki Główne kroki projektowania systemu transportu wewnętrznego KROK 12 porównanie i ocena wariantów projektu systemu transportu wewnętrznego wybór wariantu optymalnego przygotowanie prezentacji

PROJEKTOWANIE - metody Metody prowadzenia prac projektowych w zakresie organizacji gospodarki transportowej - wybór najwłaściwszej technologii przemieszczenia ładunków oraz ustalenie rodzaju transportu do specyfiki przedsiębiorstwa - pełne zharmonizowanie wykonawstwa operacji produkcyjnych i pomocniczych z przebiegiem wyrobu przez stanowiska robocze, oddziały, wydziały itp. - dostosowanie środków transportowych i pomocniczych urządzeń transportowych do danego wyrobu - dostosowanie pomieszczeń do potrzeb transportu i składowania + wykres Sankeya - właściwe ustawienie maszyn i urządzeń uwzględniając konieczność (patrz kolejny slajd)

PROJEKTOWANIE - metody Metody prowadzenia prac projektowych w zakresie organizacji gospodarki transportowej właściwe ustawienie maszyn i urządzeń uwzględniając konieczność: a. zmniejszenia wielkości przemieszczeń ładunków przez stworzenie, gdzie jest to możliwe, ciągów technologicznych lub skrócenie odległości między stanowiskami mającymi duże powiązanie technologiczne b. dogodnego dostępu środków transportowych do stanowisk roboczych i miejsc składowania c. zastosowanie pomiędzy stanowiskami środków ułatwiających transport bliski d. dokładnego ustalenia nakładów na utrzymanie gospodarki transportowej i kosztów przemieszczania jednostki ładunku (szt., kg…), co pozwala na uwzględnienie kryterium ekono- micznego przy wyborze techniki przemieszczania ładunków

PROJEKTOWANIE - metody Metody prowadzenia prac projektowych w zakresie organizacji gospodarki transportowej Czynniki kształtujące rozwiązania organizacyjne transportu wewnętrznego: - stopień różnorodności przewożonych ładunków - stan skupienia ładunków - kształt, ilość, ciężar ładunku - typ i wielkość produkcji - rozmieszczenie magazynów i wydziałów przedsiębiorstwa oraz rozmieszczenie maszyn i urządzeń w wydziale - częstotliwość dostaw materiałowych - konstrukcja budynku

PROJEKTOWANIE - metody Metody prowadzenia prac projektowych w zakresie organizacji gospodarki transportowej Rozwiązania organizacyjne dla zapewnienia prawidłowej organizacji transportu: - maksymalne ograniczenie liczby manipulacji transportowych - skracanie dróg transportowych - zapewnienie jednokierunkowości przepływu ładunków - zabezpieczenie przed cofaniem się ładunków po tej samej linii i przed krzyżowaniem się linii transportowych - zapewnienie koordynacji procesu transportu z procesem technologicznym - skłanianie do stosowania właściwych środków transportowych - zapewnienie elastyczności transportu, dzięki czemu zmiana asortymentu i rozmiarów produkcji nie stwarzałaby konieczności wprowadzenia radykalnych zmian w organizacji transportu

PROJEKTOWANIE - metody Metody prowadzenia prac projektowych w zakresie organizacji gospodarki transportowej Czynniki integrujące system transportu w skali zakładu: - nie-przedmiotowa struktura produkcyjna wydziałów - mała odległość pomiędzy obiektami powiązanymi przepływem znacznych mas ładunków - istniejąca sprawna forma paletyzacji

PROJEKTOWANIE - metody Metody prowadzenia prac projektowych w zakresie organizacji gospodarki transportowej Czynniki dezintegrujące system transportu wewnętrznego zakładu: - przedmiotowa struktura produkcyjna (szczególnie dla zamkniętego cyklu produkcji) - duże odległości pomiędzy współpracującymi wydziałami (dot. transportu wydziałowego) - warunki ograniczające kontakty pomiędzy komórkami (materiały niebezpieczne dla zdrowia) - zdecydowanie różne charakterystyki procesu transportowego w obsługiwanych jednostkach

DIĘKUJĄC ZA UWAGĘ… …ŻYCZĘ SUKCESÓW

Transport daleki ŚRODKI TRANSPORTU DALEKIEGO lp RODZAJ TRANSPORTU DROGOWY KOLEJOWY LOTNICZY WODNY RUROCIĄG1 1 KOSZTY (1t/1km) ŚREDNIE wzrost ŚREDNIE niskie WYSOKIE NISKIE b. niskie B. NISKIE 2 PRĘDKOŚĆ ŚREDNIA spadek ŚREDNIA wzrost B. DUŻA MAŁA DUŻA 3 CZĘSTOTLIWOŚĆ B. DOBRA DOBRA OGRANICZONA - 4 DOSTĘPNOŚĆ ŚREDNIA duża wg wielkości 5 NIEZAWODNOŚĆ B. DUŻA spadek DUŻA b. duża

Transport daleki WYBÓR RODZAJU ŚRODKA TRANSPORTU KLIENT PRZEDMIOT DOSTAWY POWIĄZANIA Z ISTNIEJĄCYMI ROZWIĄZANIAMI OTOCZENIE

Transport daleki WYBÓR RODZAJU ŚRODKA TRANSPORTU KLIENT położenie geograficzne cechy lokalizacji punktu dostawy wielkość przewozu jedna /kilka, mała/duża, sporadyczna/powtarzalna, wymagania terminowości ładunki powrotne moralność płatnicza klienta

Transport daleki WYBÓR RODZAJU ŚRODKA TRANSPORTU PRZEDMIOT DOSTAWY wielkość/kubatura masa wartość – wymagane/dostępne zabezpieczenia trwałość – pakowanie (ostrożność w przewozie) starzenie się – czas trwałości

Transport daleki WYBÓR RODZAJU ŚRODKA TRANSPORTU POWIĄZANIA Z ISTNIEJĄCYMI ROZWIĄZANIAMI położenie dostawcy położenie magazynów miejsce dostawy warunki finansowe – na co nas stać rozproszenie rynku i występujące możliwości stosowane rozwiązania w zakresie dostaw

Transport daleki WYBÓR RODZAJU ŚRODKA TRANSPORTU OTOCZENIE infrastruktura – drogi, kanały, lotniska, szlaki kolejowe stosowane rozwiązania w zakresie dystrybucji regulacje prawne i podatkowe dostępność siły roboczej i serwisu technologia – czy ją dysponujemy warunki klimatyczne