Sawanna

www.wiking.edu.pl

Sawanna - obszary okolic pod i międzyzwrotnikowych o klimacie gorącym z wyraźnie zaznaczoną porą suchą, trwającą od 3 do 9 miesięcy oraz deszczową, porośniętych bujną roślinnością trawiastą (o liściach ostrych i twardych), z rzadko rozmieszczonymi drzewami bądź kępami drzew albo krzewów. To rzadkie i równomierne rozmieszczenie drzew jest skutkiem konkurencji o wodę, eliminującej drzewa słabiej ukorzenione. Sawanny występują na znacznych obszarach Afryki i Ameryki Płd. na północ i południe od strefy lasów równikowych, a także w Indiach, wschodniej Australii czy na pograniczu meksykańsko-amerykańskim. Sawanna nosi różne nazwy regionalne np. campo w Brazylii, czy llanos w Wenezueli

Rodzaje sawann Sawanna trawiasta - formacja roślinna charakterystyczna dla suchych obszarów międzyzwrotnikowych. Występuje w Afryce i Ameryce Południowej. Jest to obszar trawiasty z domieszką drzew i krzewów, brak drzew jest skutkiem niedostatecznej ilości opadów. Sawanna krzewiasta to zbiorowiska krzewiaste zwykle z domieszką drzew, na obszarach międzyzwrotnikowych o niedostatku opadów lub okresowo zalewanych. Sawanna drzewiasta (in. sawanna ciernista, busz) - formacja roślinna charakterystyczna dla suchych obszarów podzwrotnikowych. Okres suszy wynosi 7-9 miesięcy. Występuje w Australii, Afryce i Ameryce Południowej. Występują tam tylko 2 pory roku: sucha i deszczowa.

Warunki klimatyczne Zaznaczają się dwie pory roku: deszczowa (latem) i sucha (zimą). W porze suchej panuje bezchmurna, słoneczna pogoda i jest bardzo gorąco. W porze deszczowej temperatury powietrza są nieznacznie niższe. Ich długość ulega zmianom w miarę oddalania się od równika; w obszarach gdzie występuje tzw. sawanna wilgotna pora sucha jest najkrótsza i trwa od 3 do 5 miesięcy. Przez pozostałą część roku występuje pora wilgotna. Przesuwając się w kierunku zwrotników pora sucha staje się coraz dłuższa: na sawannie suchej trwa od 5 do 7 miesięcy, a na sawannie kolczastej może trwać nawet do 10 miesięcy, a i przez pozostałą część roku opady występują nieregularnie (zdarza się, że brak ich nawet prze kilka kolejnych lat). Ilość opadów może być bardzo zróżnicowana, choć zasadniczo waha się od 200 – 500 mm na rok. Drugą cechą klimatu w tej strefie jest wzrost średniej temperatury powietrza oraz wyraźne roczne amplitudy temperatury powietrza. Na granicy z wilgotnymi lasami równikowymi różnica miedzy najcieplejszym i najchłodniejszym miesiącem w roku wynosi 4ºC, a blisko zwrotników, na granicy z pustyniami aż 14ºC. W czasie suszy często występują pożary.

Roślinność sawanny Roślinność sawann jest uboga, są to głównie sucholubne trawy, nieliczne drzewa takie jak: akacje, baobaby czy palmy, które zrzucają liście na porę suchą. Większe skupiska zwane, lasami galeriowymi występują wzdłuż rzek, w dolinach zalewowych czerpiąc wodę z płytko położonych wód gruntowych. Gdy rzeka jest wąska, korony drzew stykają się nad nią tworząc zacienioną galerię. Rzadkie i równomierne rozmieszczenie drzew jest skutkiem konkurencji o wodę, eliminującej drzewa słabiej ukorzenione. Rośliny przystosowały się do skróconego okresu wegetacyjnego na okres pory deszczowej. Gromadzą wodę (sukulenty – rośliny odznaczające się mocno rozwiniętą tkanką magazynującą wodę, redukcją liści, małą transpiracją, ciśnieniem osmotycznym oraz wolną produkcją materii organicznej, przystosowane są do bezpośredniego pobierania wody deszczowej) i mają wydłużony system korzeniowy, który ma zdolność do pobierania wody ze znacznych głębokości. Roślinność taka nie zajmuje jednak więcej niż 10% powierzchni. Większe płaty roślinności występują w oazach. Las parkowy - strefa przejściowa pomiędzy lasem równikowym a sawanną. W lesie parkowym drzewa rosną w niewielkich skupiskach na pograniczu zwartych obszarów leśnych.

baobab agawy akacje słonie w słoniowej trawie

Zwierzęta sawanny Fauna sawanny posiada największą liczbę zwierząt kopytnych stanowiących pokarm dla drapieżników. Dość miękka ziemia umożliwia małym zwierzętom kopanie kryjówek chroniących przed niebezpieczeństwem i upałem. Wiele gatunków roślinożerców, jak słonie, bawoły afrykańskie, żyrafy, czy gazele impala, może wspólnie żyć na sawannie, ponieważ odżywiają się odmiennymi roślinami, a więc unikają konkurencji pokarmowej. Skóra wielkich roślinożerców, szczególnie bawołów, dostarczają pokarmu w postaci kleszczy i innych skórnym pasożytów małym ptaszkom-bąkojadom. Wśród wielu gatunków zwierząt zamieszkujących obszar sawanny powszechne jest zjawisko mimetyzmu, czyli upodobnienia się do podłoża lub innych gatunków. Ssaki - roślinożerne: antylopy (np. gnu, gazele), słonie, zebry, żyrafy, nosorożce, bawoły, góralki, - mięsożerne: lwy, lamparty, gepardy, serwale, likaony - padlinożerne: szakale, hieny, Ptaki: sępy, strusie, marabuty, sekretarze, dropie Gady: węże, gekony, kameleony Owady: szarańcza, mrówki, termity, pasikoniki, mszyce.

likaon gnu pręgowane serwal sekretarz szakal bawół

Mieszkańcy sawanny Ludność plemion afrykańskich zamieszkujących tereny sawanny zajmuje się przede wszystkim polowaniem, zbieractwem, uprawą roli i hodowlą bydła. Uprawia się głównie kukurydzę, sorgo, proso, jam, bataty, ryż, trzcinę cukrową, rośliny strączkowe i banany. Jednak rolnictwo jest całkowicie uzależnione od pory suchej i wilgotnej. Pasterze zajmujący się hodowlą bydła są nomadami- prowadzą koczowniczy tryb życia (przemieszczają się ze stadami w poszukiwaniu pastwisk i wody).