PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY Okręgowy Inspektorat Pracy we Wrocławiu SZCZEGÓŁOWE ZASADY POSTĘPOWANIA PRZY USTALANIU OKOLICZNOŚCI I PRZYCZYN WYPADKÓW PRZY PRACY Działania zespołu powypadkowego WROCŁAW 2014 1

AKTY PRAWNE 1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zmianami oraz z 2003 r. Nr 213, poz. 2081) art.234 - obowiązki pracodawcy: I pomoc, ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku, powiadomienie prokuratury i PIP, prowadzenie rejestru wypadków. 2. Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 z późniejszymi zmianami) 3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 01 lipca 2009r. r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870) 4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania (Dz. U. Nr 237, poz. 2015) 2

AKTY PRAWNE 5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U. Nr 200, poz. 1692 ze zmianami. Nr 203, poz. 1720)   Rozporządzenie Ministra Gospodarki Pracy z dnia 16.09. 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz. U. Nr 227, poz. 2298) 3

POJĘCIA PODSTAWOWE Zdarzenie wypadkowe : to co się zdarzyło, zaszło, wydarzenie, zbieg okoliczności, ( np. upadek z wysokości, potknięcie, uderzenie, pochwycenie przez maszynę…) Wypadek przy pracy : zdarzenie nagłe,wywołane przyczyną zewnętrzną, mające związek z pracą, powodujące uraz lub śmierć. Uraz : uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego. Nagłość zdarzenia : czas nie przekraczający 1 dniówki roboczej bez względu na jej długość. Interpretacja przyczyny zewnętrznej : - działanie elementów ruchomych, luźnych, ostrych części maszyn i urządzeń; - działanie zbyt wysokich lub niskich temperatur; - działanie substancji chemicznych; - wysiłek fizyczny niezbędny do wykonania pracy, nawet gdy nie zostały przekroczone dopuszczalne normy; - urazy spowodowane potknięciem i upadkiem (nie wszystkie) - stres spowodowany niecodziennym wydarzeniem (wyjątkowe sytuacje). Zagrożenie wypadkowe: sytuacja związana z określonym stanem rzeczy (maszyn, urządzeń, przedmiotów, narzędzi…), stanem organizacji ogólnej i organizacji miejsca pracy, stanem człowieka – jego stanem psychofizycznym. 4

POJĘCIA PODSTAWOWE Związek z pracą : związek z pracą zachodzi wtedy, gdy istotną przyczyną wypadku jest pełnienie przez pracownika obowiązków wynikających ze stosunku pracy bądź z nim związanych. I. Podczas wykonywania przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych.   II. Podczas wykonywanie czynności na rzecz lub w interesie zakładu pracy nawet bez polecenia. III. W czasie pozostawanie pracownika w dyspozycji zakładu pracy w drodze między siedzibą zakładu a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. 5

POJĘCIA PODSTAWOWE Rodzaje zagrożeń: I - ogólne i konkretne II - bierne, aktywne, dynamicznie zmieniające się w czasie Sprawca wypadku. - pośredni: osoba, która swoim nieprawidłowym działaniem stworzyła stan zagrożenia wypadkowego, - bezpośredni: osoba, która swoim działaniem względnie zaniechaniem działania doprowadziła do aktywizacji występującego zagrożenia. Poszkodowany a sprawca wypadku w odniesieniu do aktywizacji zagrożenia. 6

POJĘCIA PODSTAWOWE Przyczyna wypadku: Czynnik wywołujący dane zjawisko w sposób konieczny lub przypadkowy, bezpośrednio lub pośrednio, jeden ze składników decydujących o czymś. Przyczyna bezpośrednia: Przyczyna, która gdyby nie wystąpiła nie doszłoby do wypadku, zdarzenia Przyczyna pośrednia: Przyczyna, która doprowadziła do powstania przyczyny bezpośredniej. Wydarzenie będące odchyleniem od stanu normalnego: Wydarzenie niezgodne z właściwym przebiegiem procesu pracy, które wywołało wypadek. Jeżeli wypadek nastąpił w wyniku szeregu następujących po sobie wydarzeń, to powinno zostać zarejestrowane ostatnie z tych wydarzeń. 7

TEORIA POWSTANIA WYPADKU BŁĄD NA ETAPIE DECYZJI LUB W TRAKCIE PRACY PRZYCZYNY: - POŚREDNIE - BEZPOŚREDNIE CZYNNIK AKTYWIZACJI - ZAGROŻENIA ZAGROŻENIA: - CZYNNIK MATERIALNY - ORGANIZACJA PRACY - ZACHOWANIA LUDZI WYPADEK LUB ZDARZENIE W PRACY + DOZNANY URAZ WYPADEK PRZY PRACY 8

POSTĘPOWANIE POWYPADKOWE 1. Zgłaszanie wypadków - Niezwłocznie po powzięciu wiadomości o jego zaistnieniu. - Forma zgłoszenia jest dowolna. Nie można uzależniać w zakładzie przyjęcia informacji o wypadku od zgłoszenia pisemnego. - W przypadku zdarzeń o skutkach ciężkich, śmiertelnych lub wypadków zbiorowych zgłoszenie do PIP i prokuratury. 2. Zabezpieczenie miejsca wypadku. Priorytetem jest udzielenie I pomocy. Jeżeli I pomoc nie wymaga zmiany miejsca wypadku to zgodę na taką zmianę wydaje pracodawca w przypadku wypadków lekkich, a w wypadach ciężkich i śmiertelnych w uzgodnieniu z prokuratorem i PIP. 3. Ewentualna zgoda PIP na uruchomienie maszyn po wypadku 4. Skład zespołu powypadkowego Wynika z rodzaju wypadku i funkcjonowaniu w zakładzie służby bhp i SIP. 9

5. Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku: - oględziny miejsca wypadku: możliwie jak najszybciej po zgłoszeniu. - szkic lub fotografia miejsca wypadku - wysłuchanie wyjaśnień poszkodowanego (zebranie wyjaśnień na piśmie) - zebranie informacji od świadków (forma pisemna) - zabranie dodatkowych informacji i dowodów: lekarz, policja , specjaliści spoza zakładu, dokumentacje techniczne…. - określenie przyczyn z uwzględnieniem wszystkich elementów technicznych , organizacyjnych oraz zachowań ludzkich Dokonanie kwalifikacji prawnej zdarzenia.

POSTĘPOWANIE POWYPADKOWE 7. Sporządzenie protokołu powypadkowego – wymogi formalno prawne - Termin 14 dni: przedłużenie wymaga uzasadnienia. - Prawidłowość zastosowanych środków profilaktycznych i odpowiednie wnioski, powinny być adekwatne do ustalonych przyczyn. - Istota zapisu dot. wpływu stanu nietrzeźwości poszkodowanego na wypadek - Wymagania w przypadku nieuznania zdarzenia za wypadek przy pracy: szczegółowe uzasadnienie. - Postępowanie członków zespołu powypadkowego w przypadku sporu co do treści protokołu: wniesienie odrębnego zdania na piśmie. O wersji ostatecznej decyduje pracodawca - Uprawnienia poszkodowanego na etapie sporządzania protokołu: zapoznawanie z dokumentami. 8. Zatwierdzanie protokołu i przekazanie poszkodowanemu: - pracodawca w ciągu 5 dni - przekazanie poszkodowanemu niezwłocznie po zatwierdzeniu, bezpośrednio lub droga pocztową. 9. Prawidłowe pouczenie: wskazanie właściwego miejscowo Sądu pracy. 10

ŚWIADCZENIA ODSZKODOWAWCZE Płatnikiem jest ZUS Przyznawane są na wniosek poszkodowanego i obejmują: - Jednorazowe odszkodowanie, którego wielkość uzależniona jest od % uszczerbku na zdrowiu. Stopień uszczerbku określa lekarz orzecznik ZUS - Jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci pracownika wskutek wypadku przy pracy wypłacane rodzinie pracownika. Przysługuje ono niezależnie od zasiłku pogrzebowego, odprawy oraz innych świadczeń. - Świadczenie wyrównawcze związane z utratą możliwości zatrudniania na dotychczasowym stanowisku i obniżeniu wynagrodzenia. - Renta inwalidzka. - Renta rodzinna. 11

ŚWIADCZENIA ODSZKODOWAWCZE Od zakładu pracy: - odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone wskutek wypadku przy pracy. Okoliczności uzasadniające pozbawienie świadczeń: - nieprzedstawienie protokołu powypadkowego lub karty wypadku - nieuznanie w protokole zdarzenia za wypadek przy pracy - bezpodstawne zapisy w protokole lub w karcie wypadku. - świadczenia nie przysługują gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przepisów przez poszkodowanego umyślne lub w skutek rażącego niedbalstwa - alkohol lub środki psychotropowe Wypadki przy pracy osób świadczących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy - dokumentacja. Wypadki w drodze do i z pracy do domu - warunki konieczne do uznania, dokumentacja. Wpływ stanu wypadkowości na zróżnicowanie składki na ubezpieczenie wypadkowe. 12

ŚWIADCZENIA ODSZKODOWAWCZE Tryb postępowania przy ustalaniu uszczerbku…… Wniosek o jednorazowe odszkodowanie składa ubezpieczony do płatnika składek. Płatnik po otrzymaniu wniosku kompletuje dokumentację a w szczególności: protokół powypadkowy prawomocny wyrok sadu pracy kartę wypadku decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod opieką którego był ubezpieczony Płatnik składek po zakończeniu leczenia i rehabilitacji przez ubezpieczonego przekazuje wniosek wraz z dokumentacją do ZUS 12