Ocena Ryzyka Zawodowego Dział Bezpieczeństwa i Higieny Pracy oraz Ochrony Przeciwpożarowej Witold Muszyński www.umcs.lublin.pl

Oceny Ryzyka Zawodowego Cele Oceny Ryzyka Zawodowego www.umcs.lublin.pl

Podstawowym celem oceny ryzyka zawodowego jest zapewnienie możliwie najlepszej, ochrony zdrowia i życia pracowników. Można to osiągnąć przez wyeliminowanie zagrożeń związanych z pracą, a jeżeli to niemożliwe, przez odpowiednie ograniczenie ryzyka zawodowego związanego z tymi zagrożeniami. www.umcs.lublin.pl

Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza się w taki sposób, aby umożliwić: zidentyfikowanie zagrożeń związanych z pracą oraz oszacowanie i wyznaczenie dopuszczalności związanego z nimi ryzyka zawodowego, a w następstwie zastosowanie odpowiednich środków ochrony, sprawdzenie, czy stosowane obecnie środki ochrony przed zagrożeniami są odpowiednie, www.umcs.lublin.pl

ustalanie priorytetów w działaniach zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego, wykazanie, pracownikom, oraz organom nadzoru i kontroli, że przeprowadzono identyfikację zagrożeń i zastosowano właściwe środki ochrony, eliminujące lub ograniczające ryzyko zawodowe związane z zagrożeniami, www.umcs.lublin.pl

dokonanie odpowiedniego wyboru wyposażenia stanowisk pracy, materiałów oraz organizacji pracy dostosowanych do możliwości psychofizycznych pracowników, zapewnienie, że stosowane środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, a także zmiany technologii oraz metod i organizacji pracy, podejmowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego, służą poprawie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników. www.umcs.lublin.pl

W praktyce ocena ryzyka zawodowego oznacza systematyczne identyfikowanie, monitorowanie i badanie wszystkich aspektów pracy w celu określenia związanych z nią zagrożeń, które mogą spowodować wypadek przy pracy, chorobę lub złe samopoczucie pracownika i stwierdzenia, czy zagrożenia te mogą być wyeliminowane, a jeżeli nie, to jakie środki ochrony powinny być zastosowane w celu odpowiedniego ograniczenia wynikającego z nich ryzyka zawodowego. www.umcs.lublin.pl

Ogólne zasady przygotowania oceny ryzyka zawodowego www.umcs.lublin.pl

Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza się dla wszystkich stanowisk pracy - zarówno stacjonarnych, jak i niestacjonarnych oraz dla wszystkich prac - zarówno tych wykonywanych na co dzień, jak i okazjonalnie. www.umcs.lublin.pl

Dla stacjonarnych stanowisk pracy, na których realizowane są takie same zadania w tych samych warunkach, ocena ryzyka zawodowego jest przeprowadzana dla normalnych warunków ich wykonywania i nie wymaga się jej powtarzania, jeśli warunki te nie ulegają zmianie lub nie zidentyfikowano nowych zagrożeń. www.umcs.lublin.pl

Dla niestacjonarnych stanowisk pracy, na których miejsce i warunki realizacji zadań ulegają ciągłym zmianom, podejście do oceny ryzyka zawodowego powinno uwzględniać te zmiany i zapewniać, aby dla każdego z wykonywanych zadań zagrożenia zostały zidentyfikowane, a środki ochrony służące ograniczaniu ryzyka zawodowego były stosowane bez względu na zmianę miejsca. www.umcs.lublin.pl

W celu usprawnienia przebiegu oceny można wyróżnić grupy stanowisk, na których wykonywane są w tych samych warunkach te same zadania i na których występują te same zagrożenia. Nie jest wymagane wówczas przeprowadzanie dla każdego z tych stanowisk z osobna oceny ryzyka. Na ogół wystarczy wówczas identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka zawodowego przeprowadzona dla jednego stanowiska z tej grupy i sprawdzenie, czy na pozostałych stanowiskach z tej grupy nie występują dodatkowe zagrożenia. www.umcs.lublin.pl

Przy ocenie ryzyka zawodowego konieczne jest uwzględnienie czynników związanych z organizacją pracy. Powinny być one przedmiotem analizy przed przystąpieniem do identyfikacji zagrożeń związanych z czynnikami szkodliwymi, niebezpiecznymi i uciążliwymi w środowisku pracy. www.umcs.lublin.pl

Dotyczy to w szczególności zapewnienia: potrzebnych do wykonywania pracy kwalifikacji i badań lekarskich, szkolenia i informowania w sprawach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym przygotowania instrukcji bezpiecznego wykonywania pracy, wymaganych przeglądów i konserwacji maszyn i innych urządzeń technicznych, www.umcs.lublin.pl

odpowiedniej organizacji czasu pracy, odpowiedniej współpracy z podwykonawcami i/lub pracownikami innego pracodawcy, którzy wykonują pracę w tym samym miejscu, informowania o zagrożeniach osób odwiedzających uczelnię itp. www.umcs.lublin.pl

oceny ryzyka zawodowego Podstawowe etapy oceny ryzyka zawodowego www.umcs.lublin.pl

www.umcs.lublin.pl

Zbieranie informacji potrzebnych do oceny ryzyka zawodowego www.umcs.lublin.pl

lokalizacji stanowiska pracy i realizowanych na nim zadań, Do oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy są wykorzystywane informacje dotyczące: lokalizacji stanowiska pracy i realizowanych na nim zadań, osób, pracujących na stanowisku, ze szczególnym uwzględnieniem osób szczególnie podatnych na oddziaływanie zagrożeń, takich jak np. kobiety w ciąży, młodociani, pracownicy starsi, osoby niepełnosprawne, www.umcs.lublin.pl

stosowanych środków pracy, materiałów i wykonywanych operacji technologicznych, wykonywanych zadań, czynności oraz sposobu i czasu ich wykonywania przez pracujące na stanowisku osoby (z uwzględnieniem zadań nieprodukcyjnych, jak np. konserwacja maszyn lub sprzątanie stanowiska pracy), wymagań przepisów prawnych i norm, odnoszących się do analizowanego stanowiska, www.umcs.lublin.pl

zagrożeń, które już zostały zidentyfikowane, i ich źródeł, zagrożeń zewnętrznych mogących negatywnie wpłynąć na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników, możliwych skutków występujących zagrożeń, stosowanych środków ochrony, wypadków przy pracy oraz zdarzeń potencjalnie wypadkowych, www.umcs.lublin.pl

psychospołecznego środowiska pracy, chorób zawodowych oraz innych dolegliwości zdrowotnych występujących na analizowanych i podobnych stanowiskach pracy, działań osób niezatrudnionych na ocenianym stanowisku pracy, które mogą powodować dodatkowe zagrożenia, psychospołecznego środowiska pracy, zmian, w tym zmian przejściowych i ich wpływ na procesy, materiały, środowisko pracy. www.umcs.lublin.pl

Identyfikacja zagrożeń www.umcs.lublin.pl

Do identyfikacji zagrożeń na stanowiskach pracy zaleca się stosować metody jak najprostsze. Do metod powszechnie stosowanych należą przede wszystkim listy kontrolne. Nie należy ograniczać identyfikacji do zagrożeń wymienionych na liście kontrolnej, która jest jedynie narzędziem wspomagającym. www.umcs.lublin.pl

W każdym przypadku celowe jest sprawdzenie, czy wszystkie zagrożenia zostały zidentyfikowane i czy dostępne na ich temat informacje są wystarczające do oceny ryzyka zawodowego. Należy wskazać zagrożenia związane z organizacją pracy, które w każdym przypadku powinny zostać wyeliminowane w celu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na stanowisku pracy. www.umcs.lublin.pl

Oszacowanie ryzyka zawodowego www.umcs.lublin.pl

Polska Norma PN-N-18002:2011 R = P x S R – wielkość ryzyka P – prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka S – ciężkość następstw (skutki wystąpienia ryzyka) www.umcs.lublin.pl

Prawdopodobieństwo: Mało prawdopodobne – następstwo zagrożeń, które nie powinno wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika, Prawdopodobne – następstwo zagrożeń, które może wystąpić nie więcej niż kilka razy w całym okresie aktywności zawodowej pracownika, Wysoce prawdopodobne – następstwo zagrożeń, które może wystąpić wielokrotnie w okresie aktywności zawodowej pracownika. www.umcs.lublin.pl

Ciężkość następstw: Mała – urazy i choroby niepowodujące długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy; są to czasowe pogorszenia stanu zdrowia, takie jak niewielkie stłuczenia i zranienia, podrażnienia oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy, itp. www.umcs.lublin.pl

Średnia – urazy i choroby powodujące niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości powodujące okresową absencję w pracy; są to np. zranienia, oparzenia II stopnia na niewielkiej powierzchni ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciążeniowe układu mięśniowo-szkieletowego (np. zapalenia ścięgna), itp. . www.umcs.lublin.pl

Duża – urazy i choroby powodujące ciężkie i stałe dolegliwości, a nawet śmierć; są to np. oparzenia III stopnia, oparzenia II stopnia dużej powierzchni ciała, amputacje, skomplikowane złamania z następową dysfunkcją, choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych i układu nerwowego, zespół wibracyjny, zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma, itp. www.umcs.lublin.pl

Mało prawdopodobne (MP) Wysoce prawdopodobne (WP) Matryca ryzyka zawodowego – Polska Norma PN-N-18002:2011.   Prawdopodobieństwo Ciężkość następstw Mała (M) Średnia (S) Duża (D) Mało prawdopodobne (MP) Bardzo małe (BM) (dopuszczalne) Małe (M) Średnie (S) Prawdopodobne (P) Duże (D) (niedopuszczalne) Wysoce prawdopodobne (WP) Bardzo duże (BD) www.umcs.lublin.pl

Metoda Risc Score. R = S · E · P R – wielkość ryzyka S – potencjalne skutki zagrożenia E – ekspozycja na zagrożenie P – prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia www.umcs.lublin.pl

Potencjalne skutki zagrożenia „S” Wartość wskaźnika „S”  Szacowanie straty  Straty ludzkie Straty materialne  1 2 3 4 100 Poważna katastrofa Wiele ofiar śmiertelnych > 30 mln zł 40 Katastrofa Kilka ofiar śmiertelnych 10 – 30 mln zł 15 Bardzo duża Jedna ofiara śmiertelna 0,3 – 1 mln zł 7 Duża Ciężkie uszkodzenia ciała 30 – 300 tyś. zł Średnia Absencja 3 – 30 tyś. zł Mała Udzielenie pierwszej pomocy < 3 tyś. zl www.umcs.lublin.pl

Ekspozycja na zagrożenie „E” Wartość wskaźnika „E” Opis ekspozycji 1 2 10 Stała 6 Częsta ( codziennie) 3 Sporadycznie ( raz na tydzień) Okazyjnie ( raz w miesiącu) Minimalna ( kilka razy w roku) 0,5 Znikoma ( raz w roku) www.umcs.lublin.pl

Prawdopodobieństwo wystąpienia/zaistnienia zdarzenia „P” Wartość wskaźnika „P” Opis Szansa wystąpienia w % 1 2 3 10 Bardzo prawdopodobne 50 6 Całkiem możliwe Praktycznie możliwe Mało prawdopodobne, możliwe 10 - 3 0,5 Tylko sporadycznie możliwe 10 - 4 0,2 Możliwe do pomyślenia 10 - 5 0,1 Teoretycznie możliwe 10 - 6 www.umcs.lublin.pl

Ocena/wartościowanie ryzyka „R” Wartość wskaźnika „R” Kategoria ryzyka 1 2 R < 20 Bardzo małe (BM) 20 < R < 70 Małe (M) 70 < R < 200 Średnie (S) 200 < R < 400 Duże (D) R > 400 Bardzo duże (BD) www.umcs.lublin.pl

Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka zawodowego www.umcs.lublin.pl

Oszacowane ryzyko zawodowe Dopuszczalność ryzyka Tabela 2. Metodyka określania dopuszczalności ryzyka oraz niezbędnych działań korygujących. Oszacowane ryzyko zawodowe Dopuszczalność ryzyka Niezbędne działania korygujące Bardzo duże (BD) Niedopuszczalne Praca nie może być rozpoczęta ani kontynuowana do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego. Duże (D) Jeżeli ryzyko zawodowe związane jest z pracą już wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia trzeba podjąć natychmiast. Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu zmniejszenia ryzyka do poziomu dopuszczalnego. Średnie (S) Dopuszczalne Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka. Male (M) Zaleca się rozważenie możliwości dalszego zmniejszania poziomu ryzyka zawodowego lub zapewnienie, że ryzyko pozostanie najwyżej na tym samym poziomie. Bardzo małe (BM) Nie jest konieczne prowadzenie żadnych działań korygujących. Należy monitorować stan ryzyka zawodowego, aby nie nastąpił jego wzrost. www.umcs.lublin.pl

Działania wynikające z oceny ryzyka zawodowego www.umcs.lublin.pl

Wyniki oceny ryzyka zawodowego umożliwiają stwierdzenie: czy ryzyko zawodowe związane z występującymi zagrożeniami zostało właściwie ograniczone; jakie działania (korygujące lub zapobiegawcze) należy podjąć w celu wyeliminowania lub odpowiedniego ograniczenia tego ryzyka, www.umcs.lublin.pl

ustalenie środków kontroli i nadzoru ryzyka zawodowego w organizacji, czy można poprawić bezpieczeństwo i ochronę zdrowia pracowników w pracy. www.umcs.lublin.pl

Zaleca się, aby zastosowane w następstwie oceny ryzyka zawodowego działania zapobiegawcze i korygujące: zapewniały zwiększenie poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, były zintegrowane z działalnością prowadzoną przez pracodawcę na wszystkich poziomach struktury organizacyjnej zakładu pracy. www.umcs.lublin.pl

likwidowanie zagrożeń u źródeł ich powstawania, Przy planowaniu działań zapobiegawczych lub korygujących zaleca się uwzględniać konieczność eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego w szczególności przez: likwidowanie zagrożeń u źródeł ich powstawania, www.umcs.lublin.pl

dostosowanie warunków i procesów pracy do możliwości pracownika, w szczególności przez odpowiednie projektowanie i organizowanie stanowisk pracy, dobór maszyn i innych urządzeń technicznych oraz narzędzi pracy, a także metod produkcji i pracy - z uwzględnieniem zmniejszenia uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie, oraz ograniczenia negatywnego wpływu takiej pracy na zdrowie pracowników, www.umcs.lublin.pl

stosowanie nowych rozwiązań technicznych, zastępowanie niebezpiecznych procesów technologicznych, urządzeń, substancji i innych materiałów - bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi, nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej, instruowanie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. www.umcs.lublin.pl

Dokumentowanie wyników oceny ryzyka zawodowego www.umcs.lublin.pl

opis ocenianego stanowiska pracy, w tym informacje dotyczące: Ocena ryzyka zawodowego powinna być udokumentowana. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien zawierać w szczególności informacje takie jak: opis ocenianego stanowiska pracy, w tym informacje dotyczące: stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów, wykonywanych zadań, www.umcs.lublin.pl

stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy, stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, osób pracujących na tym stanowisku, ze szczególnym uwzględnieniem osób szczególnie podatnych na zagrożenia, www.umcs.lublin.pl

datę przeprowadzonej oceny ryzyka, osoby dokonujące oceny ryzyka. wyniki oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko, datę przeprowadzonej oceny ryzyka, osoby dokonujące oceny ryzyka. www.umcs.lublin.pl