WZROST GOSPODARCZY

CO TO JEST WZROST GOSPODARCZY? WZROSTEM GOSPODARCZYM nazywamy powięk- szanie się realnej wartości produktu krajowego brutto (globalnej lub per capita) w gospodarce.

WZROSTEM GOSPODARCZYM nazywamy powięk- szanie się realnej wartości produktu krajowego brutto (GLOBALNEJ lub PER CAPITA) w gospodarce. Obie miary są ważne…

O zróżnicowaniu tempa wzrostu w różnych krajach.

DYGRESJA ANGUS MADDISON, World Population, GDP and Per Capi-ta GDP, 1 – 2003 AD. http://www.ggdc.net/maddison/Historical_Statistics/horizontal-file_03-2007.xls Od ANGUSA MADDISONA (1926-2010) można się dowie-dzieć m. in.: Ile wynosił PKB per capita w Jerozolimie za Chrystusa (ok. 500-550 dol. PPP z 1990 r.). - Ile w tym samym czasie wynosił PKB per capita w Polsce (400 $), Rzymie (800$), Paryżu (470$), Monachium (430 $), Pekinie (450$), Meksyku (400$), itd. Kiedy Europa Zachodnia zaczęła wyprzedzać Chiny (1000 r., odpowiednio: 400$ i 450$; 1500 r., odpowiednio : 771$ i 600$). KONIEC DYGRESJI

Skutki zróżnicowania tempa wzrostu w różnych krajach I WIELKIE RÓŻNICE poziomu życia mieszkańców różnych krajów. W 2000 r. poziom życia w Zairze był ponad 120 razy niższy niż w USA a długookresowa stopa wzrostu w Zairze była ujemna, a w USA dodatnia.

Skutki zróżnicowania tempa wzrostu w różnych krajach II SZYBKIE ZMIANY poziomu życia mieszkańców różnych krajów. W 1900 r. poziom PKB per capita w Szwecji był ponad 2 razy wyższy niż w Japonii. Po 100 latach Japonia przegoniła Szwecję (Japonia - 2,92%; Szwecja - 2,09%).

A teraz popatrzmy jeszcze na wzrost gospodarczy w Polsce i w Meksyku w XX wieku.

Polska a Meksyk w XX wieku Polacy (7215 dolarów per capita) lubią się porównywać z pracowitymi i bogatymi tego świata; np. z Amerykanami (28 129 dolarów "na głowę" w 2000 r.), z Niemcami (18 596 dolarów "na głowę" w 2000 r.), z Japończykami (21 067 dolarów "na głowę" w 2000 r.).

Otóż wielu sądzi, że nasze miejsce jest gdzie indziej Otóż wielu sądzi, że nasze miejsce jest gdzie indziej. Natu-ralnym punktem odniesienia dla Polski są takie kraje jak Argentyna, Wenezuela, Meksyk…, . Polska i Meksyk, PKB per capita w 1900 i w 2000 roku. Oni startowali od 1366 $ i kończyli z 7218 $, a my startowaliśmy od 1536 $ i kończyliśmy z 7215 $. W XX w. Meksykanie najpierw dogonili, a potem przegonili Polaków! Wszystko dlatego, że tempo wzrostu gospodarczego w Meksyku w XX w. wynosiło 1,68%, a w Polsce 1,56%!!

W dodatku, z ustaleń zwolenników ECONOMICS OF HAP-PINESS wynika, że Meksykanie są od Polaków szczęśliwsi o tyle mniej więcej, o ile Polacy są szczęśliwsi od mieszkańców Botswany! (www.nytimes.com/imagepages/2008/04/16/business/20080416_LEONHARDT_GRAPHIC.html, serwis dostępny w maju 2017 r.).

Poza poziomem PKB per capita i tempem wzrostu gospodar-czego są i inne podobieństwa Polski i Meksyku. - Oni, Meksykanie, są peryferią jednego z gospodarczych i cywilizacyjnych centrów świata (Kanada i Stany) i my, Po-lacy, jesteśmy peryferią jednego z gospodarczych i cywiliza-cyjnych centrów świata (Europa Zachodnia). - Rio Grande i Odra…

I jeszcze coś. Na portalu "gazeta. pl" z 10 marca 2010 r I jeszcze coś. Na portalu "gazeta.pl" z 10 marca 2010 r. zna-lazłem wywiad z prof. Krystyną Iglicką z UW pt.: „Stracone pokolenie. Najnowsza polska emigracja”. Iglicka pisze m.in.: "Jesteśmy największym eks-porterem siły roboczej w Europie. W Amerykach mamy Meksyk (...). Tak, jesteśmy Meksykiem Europy". 

Pomówmy teraz o pewnych szczegółowych poglądach doty-czących wzrostu gospodarczego, czyli o: „GRANICACH WZROSTU” i „EFEKCIE DOGANIANIA”

I. GRANICE WZROSTU? Chodzi o twierdzenie, że: Niedobór zasobów naturalnych zahamuje w końcu wzrost gospodarczy. Thomas Robert Malthus (1766-1834) (prekursor): „prawo ludnościowe” i „pułapka maltuzjańska”

I. GRANICE WZROSTU? Chodzi o twierdzenie, że: Niedobór zasobów naturalnych zahamuje w końcu wzrost gospodarczy. Thomas Robert Malthus (1766-1834) (prekursor): „prawo ludnościowe” i „pułapka maltuzjańska” Prawo ludnościowe Liczba ludności rośnie szybciej niż ilość środków utrzymania. Przyczyną jest „prawo malejących przychodów”.

I. GRANICE WZROSTU? Chodzi o twierdzenie, że: Niedobór zasobów naturalnych zahamuje w końcu wzrost gospodarczy. Thomas Robert Malthus (1766-1834) (prekursor): „prawo ludnościowe” i „pułapka maltuzjańska” Prawo ludnościowe Liczba ludności rośnie szybciej niż ilość środków utrzymania. Przyczyną jest „prawo malejących przychodów”. Pułapka maltuzjańska Brak ziemi i żywności co jakiś czas powoduje spadek poziomu życia i klęski głodu, wojny, epidemie. Skutkiem jest spadek liczby ludności. Wtedy ilość żywności per capita się zwiększa i tempo wzrostu liczby ludności ponownie przyśpiesza. Ten proces powtarza się bez końca.

Ponure prognozy Malthusa (economics - „dismal science”) się nie spełniły. Świat wyrwał się z „maltuzjańskiej pułap-ki”.

Wzrost ceny żywności opłacalnym uczynił ZWIĘKSZANIE NAKŁADÓW KAPITAŁU przy produkcji żywności (np. me-chanizacja rolnictwa). Doprowadził także do ZMIAN TECH-NOLOGICZNYCH (np. nowoczesne nawozy sztuczne, nowe odmiany pszenicy, ryżu i kukurydzy). Efektem był gwałtowny wzrost produktywności „braku-jącego” zasobu (ziemi potrzebnej do wytwarzania żywności) oraz – wzrost produkcji żywności.

Wzrost ceny żywności opłacalnym uczynił ZWIĘKSZANIE NAKŁADÓW KAPITAŁU przy produkcji żywności (np. me-chanizacja rolnictwa). Doprowadził także do ZMIAN TECH-NOLOGICZNYCH (np. nowoczesne nawozy sztuczne, nowe odmiany pszenicy, ryżu i kukurydzy). Efektem był gwałtowny wzrost produktywności „braku-jącego” zasobu (ziemi potrzebnej do wytwarzania żywności) oraz – wzrost produkcji żywności. Te doświadzenia można uogólnić - DOTYCZĄ ONE WSZYSTKICH ZASOBÓW. Brak zasobu powoduje wzrost jego ceny. Wtedy ma-leje zapotrzebowanie (np. niektórzy zastępują drożejący za-sób jego dostępnymi substytutami) i rośnie oferta (np. opła-calne stają się eksploatacja wcześniej nieeksploatowanych złóż). W dłuższym okresie zmiany technologiczne dodatko-wo zmniejszają zapotrzebowanie i ofertę (pojawiają się nowe substytuty zasobu i nowe metody jego produkcji).

II. EFEKT DOGANIANIA (ang. catch-up effect) (KON-WERGENCJA)? Istnieje tendencja do wyrównywania się poziomów rozwoju gospodarczego i poziomów życia w różnych krajach.

PRZYCZYNY: Względna łatwość zwiększania wyposażenia pracowników w kapitał w krajach względnie biednych (oni mają mało kapitału!).

PRZYCZYNY: Względna łatwość zwiększania wyposażenia pracowników w kapitał w krajach względnie biednych (oni mają mało kapitału!). Prawo malejących przychodów.

PRZYCZYNY: Względna łatwość zwiększania wyposażenia pracowników w kapitał w krajach względnie biednych (oni mają mało kapitału!). Prawo malejących przychodów. Technologiczny „efekt gapowicza”.

Nie wszystkie kraje podlegają konwergencji (np Nie wszystkie kraje podlegają konwergencji (np. Afryka, kraje realnego socjalizmu). Nie przypadkiem w jednych społeczeństwach wyna-lazek maszyny parowej spowodował rewolucję przemysłową, a w innych został zapomniany. Decydujące bywają warunki społeczne, w których działa konkretna gospodarka. Na przykład, zmiana techno-logiczna często zagraża wpływowym grupom społecznym utratą zysków, władzy prestiżu... Zainteresowani powodzeniem zmiany technologicz-nej muszą się więc zjednoczyć i – być może – jakoś wynagro-dzić te straty. Nie zawsze jednak chcą, potrafią i mogą tego dokonać.

Nie wszystkie kraje podlegają konwergencji (np Nie wszystkie kraje podlegają konwergencji (np. Afryka, kraje realnego socjalizmu). Nie przypadkiem w jednych społeczeństwach wyna-lazek maszyny parowej spowodował rewolucję przemysłową, a w innych został zapomniany. Decydujące bywają warunki społeczne, w których działa konkretna gospodarka. Na przykład, zmiana techno-logiczna często zagraża wpływowym grupom społecznym utratą zysków, władzy prestiżu... Zainteresowani powodzeniem zmiany technologicz-nej muszą się więc zjednoczyć i – być może – jakoś wynagro-dzić te straty. Nie zawsze jednak chcą, potrafią i mogą tego dokonać.

Nie wszystkie kraje podlegają konwergencji (np Nie wszystkie kraje podlegają konwergencji (np. Afryka, kraje realnego socjalizmu). Nie przypadkiem w jednych społeczeństwach wyna-lazek maszyny parowej spowodował rewolucję przemysłową, a w innych został zapomniany. DECYDUJĄCE BYWAJĄ WARUNKI SPOŁECZ-NE, w których działa konkretna gospodarka. Na przykład, napędzająca konwergencję zmiana technologiczna często zagraża wpływowym grupom społecznym utratą zysków, władzy prestiżu... Zainteresowani powodzeniem zmiany technologicz-nej muszą się więc zjednoczyć i – być może – jakoś wynagro-dzić te straty. Nie zawsze jednak chcą, potrafią i mogą tego dokonać.

Nie wszystkie kraje podlegają konwergencji (np Nie wszystkie kraje podlegają konwergencji (np. Afryka, kraje realnego socjalizmu). Nie przypadkiem w jednych społeczeństwach wyna-lazek maszyny parowej spowodował rewolucję przemysłową, a w innych został zapomniany. DECYDUJĄCE BYWAJĄ WARUNKI SPOŁECZ-NE, w których działa konkretna gospodarka. Na przykład, napędzająca konwergencję zmiana technologiczna często zagraża wpływowym grupom społecznym utratą zysków, władzy prestiżu... Zainteresowani powodzeniem zmiany technologicz-nej muszą się więc zjednoczyć i – być może – jakoś wynagro-dzić te straty. Nie zawsze jednak chcą, potrafią i mogą tego dokonać... Zainteresowani powodzeniem zmiany technologicz-nej muszą się więc zjednoczyć i – być może – jakoś wynagro-dzić te straty. Nie zawsze jednak chcą, potrafią i mogą tego dokonać.

Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997   Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997 Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, 1929-1982, Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip-les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. PRZYCZYNY WZROSTU Znaczenie (w %)

Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997   Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997 Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, 1929-1982, Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip-les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. PRZYCZYNY WZROSTU Znaczenie (w %) WZROST NAKŁADÓW PRACY 33

Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997   Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997 Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, 1929-1982, Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip-les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. PRZYCZYNY WZROSTU Znaczenie (w %) WZROST NAKŁADÓW PRACY 33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67

Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997   Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997 Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, 1929-1982, Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip-les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. Przyczyny wzrostu Znaczenie (w %) Wzrost nakładów pracy 33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67 w tym w tym (w p. proc.) WZROST NAKŁADÓW KAPITAŁU 20

Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997   Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997 Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, 1929-1982, Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip-les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. Przyczyny wzrostu Znaczenie (w %) Wzrost nakładów pracy 33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67 w tym w tym (w p. proc.) Wzrost nakładów kapitału 20 WZROST WIEDZY I DOŚWIADCZENIA PRACOWNIKÓW 12

Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997   Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997 Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, 1929-1982, Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip-les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. Przyczyny wzrostu Znaczenie (w %) Wzrost nakładów pracy 33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67 w tym w tym (w p. proc.) Wzrost nakładów kapitału 20 Wzrost wiedzy i doświadczenia pracowników 12 POSTĘP TECHNICZNY I ORGANIZACYJNY 28

Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997   Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997 Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, 1929-1982, Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip-les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. Przyczyny wzrostu Znaczenie (w %) Wzrost nakładów pracy 33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67 w tym w tym (w p. proc.) Wzrost nakładów kapitału 20 Wzrost wiedzy i doświadczenia pracowników 12 Postęp techniczny i organizacyjny 28 KORZYŚCI SKALI 8

Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997   Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997 Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, 1929-1982, Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip-les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. Przyczyny wzrostu Znaczenie (w %) Wzrost nakładów pracy 33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67 w tym w tym (w p. proc.) Wzrost nakładów kapitału 20 Wzrost wiedzy i doświadczenia pracowników 12 Postęp techniczny i organizacyjny 28 Korzyści skali 8 ZMIANY ALOKACJI ZASOBÓW W GOSPODARCE

Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997   Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997 Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, 1929-1982, Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip-les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. Przyczyny wzrostu Znaczenie (w %) Wzrost nakładów pracy 33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67 w tym w tym (w p. proc.) Wzrost nakładów kapitału 20 Wzrost wiedzy i doświadczenia pracowników 12 Postęp techniczny i organizacyjny 28 Korzyści skali 8 Zmiany alokacji zasobów w gospodarce ZMIANY PRAWNE, KULTUROWE, SPOŁECZNE I INNE -9

Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997   Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997 Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, 1929-1982, Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip-les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. Przyczyny wzrostu Znaczenie (w %) Wzrost nakładów pracy 33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67 w tym w tym (w p. proc.) Wzrost nakładów kapitału 20 Wzrost wiedzy i doświadczenia pracowników 12 Postęp techniczny i organizacyjny 28 Korzyści skali 8 Zmiany alokacji zasobów w gospodarce Zmiany prawne, kulturowe, społeczne i inne -9 RAZEM 100

3. WAHANIA WZROSTU GOSPODARCZEGO W krótkim okresie fluktuacje zagregowanych wydatków, AEPL, powodują, że RZECZYWISTA WIELKOŚĆ PRO-DUKCJI, YE, WAHA SIĘ WOKÓŁ WIELKOŚCI PRO-DUKCJI POTENCJALNEJ, YP.

Rzeczywista i potencjalna wielkość produkcji w Stanach Zjednoczonych w latach 1950-2000 Rzeczywista produkcja, Y, w bardzo długim okresie waha się wokół zwiększającej się produkcji potencjalnej, Yp. 2005 r.) 11000

CYKLEM KONIUNKTURALNYM nazywamy wahania rzeczywistej wielkości produkcji wokół trendu długookreso-wego, który ukazuje zmiany wielkości produkcji potencjal-nej. Wahaniom tym towarzyszą zmiany wielkości bezrobocia i tempa inflacji.

Fazy cyklu koniunkturalnego Typowy cykl koniunkturalny składa się z fazy RECESJI i fa-zy EKSPANSJI. Punkty zwrotne koniunktury to SZCZYT i DNO. RECESJA – 6 lub więcej miesięcy spadku PKB

UMIĘDZYNARODOWIENIE CYKLU (ważna cecha współ-czesnego cyklu koniunkturalnego) Stan koniunktury w jednym kraju np. za pośrednictwem handlu zagranicznego wpływa na stan koniunktury w innych krajach (kraje „zarażają się” fazami cyklu).

PRZYCZYNY CYKLU KONIUNKTURALNEGO Jak pamiętamy, wahania cykliczne tłumaczyliśmy, odwołując się do modelu AD/AS…

Jak pamiętamy, wahania cykliczne tłumaczyliśmy, odwołując się do modelu AD/AS. Oto przykład: LAS SAS 1 E 1 P2 SAS 2 B A E 2 AD P1 1 AD 2 Y Y P

Ogólnie, teorie cyklu koniunkturalnego mogą być: EGZOGENICZNE LUB ENDOGENICZNE.

EGZOGENICZNE teorie cyklu koniunkturalnego tłumaczą cykl PRZYCZYNAMI INNYMI NIŻ ZACHOWANIA SA-MYCH KONSUMENTÓW I PRZEDSIĘBIORSTW (przy-czynami „zewnętrznymi” w stosunku do nich).

A oto przykład „egzogenicznej teorii cyklu koniunkturalne-go”. CYKL POLITYCZNY Wyborcy mają krótką pamięć, więc przed wyborami rządzą-cy za pomocą ekspansywnej polityki gospodarczej „nakrę-cają koniunkturę” i – wygrywają wybory. Spowodowana tym inflacja pojawia się dopiero po wyborach. Jednakże „wyborcy mają krótką pamięć”, więc przed kolejnymi wybo-rami… ITD..

Obok egzogenicznych teorii cyklu istnieją także ENDOGE-NICZNE TEORIE CYKLU KONIUNKTURALNEGO. Endogeniczne teorie cyklu koniunkturalnego wyjaśniają cykl zachowaniami SAMYCH KONSUMENTÓW I PRZED-SIĘBIORSTW.

Endogeniczne teorie cyklu koniunkturalnego tłumaczą cykl zachowaniami SAMYCH KONSUMENTÓW I PRZEDSIĘ-BIORSTW. Przykładem endogenicznego wyjaśnienia cyklu jest tzw. MO-DEL MNOŻNIKA-AKCELERATORA

MODEL MNOŻNIKA-AKCELERATORA (gos-podarka jest „dwusektorowa”)

MODEL MNOŻNIKA-AKCELERATORA (gos-podarka jest „dwusektorowa”) (1) It a= Yt, gdzie Ita to autonomiczny wzrost inwestycji.

gdzie „KSK” to krańcowa skłonność do konsum-pcji. MODEL MNOŻNIKA-AKCELERATORA (1) It a= Yt, gdzie Ita to autonomiczny wzrost inwestycji. (2) Ct+1 = KSK•Yt , gdzie „KSK” to krańcowa skłonność do konsum-pcji.

(3) It+1 = b• Ct+1, czyli: It+1 = b• (Ct+1 - Ct ), MODEL MNOŻNIKA-AKCELERATORA (1) It a= Yt, gdzie Ita to autonomiczny wzrost inwestycji. (2) Ct+1 = KSK•Yt , gdzie „KSK” to krańcowa skłonność do konsumpcji. (3) It+1 = b• Ct+1, czyli: It+1 = b• (Ct+1 - Ct ), gdzie „b” to współczynnik kapitałowy.

(4) Yt+1 = It +1a + Ct+1 + It+1. MODEL MNOŻNIKA-AKCELERATORA (1) It a= Yt, gdzie Ita to autonomiczny wzrost inwestycji. (2) Ct+1 = KSK•Yt , gdzie „KSK” to krańcowa skłonność do konsumpcji. (3) It+1 = b• Ct+1, czyli: It+1 = b• (Ct+1 - Ct ), gdzie „b” to współczynnik kapitałowy. (4) Yt+1 = It +1a + Ct+1 + It+1.

A zatem: It a= Yt, (2) Ct+1 = KSK•Yt , (3) It+1 = b• Ct+1, czyli: It+1 = b• (Ct+1 - Ct ), (4) Yt+1 = It +1a + Ct+1 + It+1.   MODEL MNOŻNIKA-AKCELERATORA: [(1)+(2)+(3)+(4)] wyjaśnia cykl koniunkturalny...

Okresy ΔIa ΔC ΔI ΔY=ΔIa+ΔC+ΔI 1 100 2 3 4 5 6 It a= Yt, (2) Ct+1 = KSK•Yt , (3) It+1 = b• Ct+1, czyli: It+1 = b• (Ct+1 - Ct ). Niech: KSK = ½; b = 3 Okresy ΔIa ΔC ΔI ΔY=ΔIa+ΔC+ΔI 1 100 2 3 4 5 6

Okresy ΔIa ΔC ΔI ΔY=ΔIa+ΔC+ΔI 1 100 2 50 3 4 5 6 It a= Yt, (2) Ct+1 = KSK•Yt , (3) It+1 = b• Ct+1, czyli: It+1 = b• (Ct+1 - Ct ). Niech: KSK = ½; b = 3 Okresy ΔIa ΔC ΔI ΔY=ΔIa+ΔC+ΔI 1 100 2 50 3 4 5 6

Okresy ΔIa ΔC ΔI ΔY=ΔIa+ΔC+ΔI 1 100 2 50 150 200 3 4 5 6 It a= Yt, (2) Ct+1 = KSK•Yt , (3) It+1 = b• Ct+1, czyli: It+1 = b• (Ct+1 - Ct ). Niech: KSK = ½; b = 3 Okresy ΔIa ΔC ΔI ΔY=ΔIa+ΔC+ΔI 1 100 2 50 150 200 3 4 5 6

Okresy ΔIa ΔC ΔI ΔY=ΔIa+ΔC+ΔI 1 100 2 50 150 200 3 250 4 5 6 It a= Yt, (2) Ct+1 = KSK•Yt , (3) It+1 = b• Ct+1, czyli: It+1 = b• (Ct+1 - Ct ). Niech: KSK = ½; b = 3 Okresy ΔIa ΔC ΔI ΔY=ΔIa+ΔC+ΔI 1 100 2 50 150 200 3 250 4 5 6

Okresy ΔIa ΔC ΔI ΔY=ΔIa+ΔC+ΔI 1 100 2 50 150 200 3 250 4 125 75 5 6 It a= Yt, (2) Ct+1 = KSK•Yt , (3) It+1 = b• Ct+1, czyli: It+1 = b• (Ct+1 - Ct ). Niech: KSK = ½; b = 3 Okresy ΔIa ΔC ΔI ΔY=ΔIa+ΔC+ΔI 1 100 2 50 150 200 3 250 4 125 75 5 6

Okresy ΔIa ΔC ΔI ΔY=ΔIa+ΔC+ΔI 1 100 2 50 150 200 3 250 4 125 75 5 -75 It a= Yt, (2) Ct+1 = KSK•Yt , (3) It+1 = b• Ct+1, czyli: It+1 = b• (Ct+1 - Ct ). Niech: KSK = ½; b = 3 Okresy ΔIa ΔC ΔI ΔY=ΔIa+ΔC+ΔI 1 100 2 50 150 200 3 250 4 125 75 5 -75 25 6

Okresy ΔIa ΔC ΔI ΔY=ΔIa+ΔC+ΔI 1 100 2 50 150 200 3 250 4 125 75 5 -75 It a= Yt, (2) Ct+1 = KSK•Yt , (3) It+1 = b• Ct+1, czyli: It+1 = b• (Ct+1 - Ct ). Niech: KSK = ½; b = 3 Okresy ΔIa ΔC ΔI ΔY=ΔIa+ΔC+ΔI 1 100 2 50 150 200 3 250 4 125 75 5 -75 25 6 12,5 -262,5 -250

4. PAŃSTWO A WZROST - CO PAŃSTWO MOŻE ZRO-BIĆ W CELU ZAPEWNIENIA SZYBKIEGO WZROS-TU GOSPODARCZEGO?

DBAŁOŚĆ O „RAMY INSTYTUCJONALNE” GOSPO-DAROWANIA. 4. PAŃSTWO A WZROST (Co państwo może zrobić w celu zapewnienia szybkiego wzrostu gospodarczego?) DBAŁOŚĆ O „RAMY INSTYTUCJONALNE” GOSPO-DAROWANIA.

INSTYTUCJE (ang. institutions) Wzorce zachowań (np. zachowań gospodarczych), którym towarzyszą trwałe bodźce, skłaniające do ich przestrzegania (np. zwyczaj, moralność, religia, prawo, system polityczny).

INSTYTUCJE (ang. institutions) Wzorce zachowań (np. zachowań gospodarczych) utrwalane przez bodźce, które skłaniają do ich przestrzegania (np. zwy-czaj, moralność, religia, prawo, system polityczny). Podporządkowanie się tym bodźcom jest nagradzane (np. za-dowoleniem z siebie, pochwałą, dostępem do dóbr), a niepod-porządkowanie się im jest karane (np. naganą, wykluczeniem z grupy, uwięzieniem).

Na przykład, zdaniem wielu jednym z czynników, który za-decydował o pojawieniu się wzrostu gospodarczego w krajach Zachodu, było powstanie i rozpowszechnienie się odłamu reli-gii chrześcijańskiej nazywanego protestantyzmem. Protestantyzm zawiera doktrynę predystynacji: kiedy bogac-two indywidualne jest znakiem przychylności bóstwa i zapo-wiedzią zbawienia, wierni chcą się bogacić…).

Protestantyzm wspiera kapitalizm: MAX WEBER (1864-1920) [Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus, 1904-1905)] Kapitalizm rozwinął się na zachodzie i północy Europy, bo znalazł tam sprzyjające warunki stworzone przez religię protestancką. Pro-testantyzm pochwala prywatną przedsiębiorczość silniej nż czyni to katolicyzm, przypisujący mniejszą bądź wręcz negatywną wartość dobrom materialnym. W kulturach, w których dominowały inne religie, społeczne popar-cie dla handlu i rozwoju gospodarki jest mniejsze, a kupcy cieszą się mniejszym prestiżem. Protestantyzm wspiera kapitalizm: a) ciężka praca jest w protestantyzmie wykonywana na chwałę Bo-ga, b) protestantyzm zawiera moralny nakaz dążenia do powiększania majątku (kapitału), c) protestantyzm zaleca niekonsumowanie majątku (bogactwa) i po-chwala ascetyczny styl życia, d) protestantyzm pochwala pracowitość, rzetelność, dotrzymywanie zobowiązań, uczciwość w transakcjach handlowych. Sprzyja to zau-faniu w kontaktach gospodarczych. Jednocześnie potępia lenistwo i bezczynność jako grzech (w efekcie bogactwo nie zwalnia od obo-wiązku pracy). ----------- Zob. https://pl.wikipedia.org/wiki/Etyka_protestancka_a_duch_kapitalizmu (dostęp: 29.05.2017 r.).

A. DBAŁOŚĆ O „RAMY INSTYTUCJONALNE” GOSPO-DAROWANIA , CD - Dbałość o PIENIĄDZ (warunek istnienia rynku oraz spec-jalizacji i rachunku ekonomicznego).

A. DBAŁOŚĆ O „RAMY INSTYTUCJONALNE” GOSPO-DAROWANIA, CD - Dbałość o PIENIĄDZ (warunek istnienia rynku oraz spec-jalizacji i rachunku ekonomicznego). - Dbałość o PRAWA WŁASNOŚCI (ang. property rights) (sprzężenie możliwości decydowania z ponoszeniem mate-rialnych konsekwencji podejmowanych decyzji).

A. DBAŁOŚĆ O „RAMY INSTYTUCJONALNE” GOSPO-DAROWANIA, CD - Dbałość o PIENIĄDZ (warunek istnienia rynku oraz spec-jalizacji i rachunku ekonomicznego). - Dbałość o PRAWA WŁASNOŚCI (ang. property rights) (sprzężenie możliwości decydowania z ponoszeniem mate-rialnych konsekwencji podejmowanych decyzji). - Dbałość o RYNEK (dostosowanie produkcji do potrzeb, minimalizacja kosztów, konkurencja napędza postęp techno-logiczny).

B. PAŃSTWO WPŁYWA NA POPYT W GOSPODARCE (ang. demand side policies) 4. PAŃSTWO A WZROST (Co państwo może zrobić w celu zapewnienia szybkiego wzrostu gospodarczego?), CD B. PAŃSTWO WPŁYWA NA POPYT W GOSPODARCE (ang. demand side policies)

B. PAŃSTWO WPŁYWA NA POPYT W GOSPODARCE (ang. demand side policies) Za pomocą polityki stabilizacyjnej państwo SKRACA RE-CESJE i WYDŁUŻA EKSPANSJE w gospodarce.

B. PAŃSTWO WPŁYWA NA POPYT W GOSPODARCE (ang. demand side policies) Za pomocą polityki stabilizacyjnej państwo SKRACA RE-CESJE i WYDŁUŻA EKSPANSJE w gospodarce. „Przy okazji” państwo może starać się zapewnić NISKI PO-ZIOM STÓP PROCENTOWYCH.

C. PAŃSTWO WPŁYWA NA PODAŻ W GOSPODARCE (ang. supply side policies) 4. PAŃSTWO A WZROST (Co państwo może zrobić w celu zapewnienia szybkiego wzrostu gospodarczego?), CD C. PAŃSTWO WPŁYWA NA PODAŻ W GOSPODARCE (ang. supply side policies)

- WSPIERANIE PRYWATNYCH INWESTYCJI

- WSPIERANIE PRYWATNYCH INWESTYCJI ● ULGI INWESTYCYJNE

- WSPIERANIE PRYWATNYCH INWESTYCJI ● ULGI INWESTYCYJNE ULGI INWESTYCYJNE – możliwość odliczania od płaco-nego podatku pewnego odsetka (np. 10%) poniesionych na-kładów inwestycyjnych.

- WSPIERANIE PRYWATNYCH INWESTYCJI ● ulgi inwestycyjne ● WSPIERANIE OSZCZĘDNOŚCI PRYWAT- NYCH

- WSPIERANIE PRYWATNYCH INWESTYCJI ● ulgi inwestycyjne ● wspieranie oszczędności prywatnych ● WSPIERANIE OSZCZĘDNOŚCI PUBLICZ- NYCH (ROLA BUDŻETU PAŃSTWA)

- WSPIERANIE PRYWATNYCH INWESTYCJI ● ulgi inwestycyjne ● wspieranie oszczędności prywatnych ● wspieranie oszczędności publicznych (rola budże- tu państwa) ● INWESTYCJE ZAGRANICZNE

C. PAŃSTWO WPŁYWA NA PODAŻ W GOSPODARCE CD. ang. supply side policies) ● TWORZENIE KAPITAŁU LUDZKIEGO (np. wspiera-nie szkolnictwa).

C. PAŃSTWO WPŁYWA NA PODAŻ W GOSPODARCE CD. ang. supply side policies) ● Tworzenie kapitału ludzkiego (np. wspieranie szkolnict-wa). ● BADANIA I PRACE ROZWOJOWE (ang. R&D, pol. B&R) (POLITYKA PRZEMYSŁOWA) (m.in. wspieranie odnoszących sukcesy ośrodków badawczych: np. uniwersy- sytety, innowacyjne projekty inwestycyjne).

I + G + X = S + NT + Z → S + (NT – G) = (X – Z) + I (1) DYGRESJA   DYGRESJA INWESTYCJE A OSZCZĘDNOSCI NARODOWE Przypływy są równe odpływom: I + G + X = S + NT + Z → S + (NT – G) = (X – Z) + I (1)

  DYGRESJA CD. Poziom inwestycji w kraju, I, zależy od wielkości OSZCZĘD-NOŚCI NARODOWYCH [S+(NT–G)] i od salda bilansu handlowego (X–Z).  S + (NT – G) = (X – Z) + I

DYGRESJA CD. Poprawie bilansu handlowego (X-Z) – PRZY STAŁYCH OSZCZĘDNOŚCIACH NARODOWYCH, [S+(NT–G)] – towarzyszy zmniejszenie się inwestycji prywatnych, I. Zaś pogorszeniu się bilansu handlowego – PRZY STAŁYCH OSZCZĘDNOŚCIACH NARODOWYCH – to-warzyszy zwiększenie się prywatnych inwestycji. Jak to możliwe?  S + (NT – G) = (X – Z) + I

Otóż np. POGORSZENIE SIĘ BILANSU HANDLOWEGO oznacza: DYGRESJA CD. Otóż np. POGORSZENIE SIĘ BILANSU HANDLOWEGO oznacza: 1. spadek eksportu, X, i (lub) 2. wzrost importu, Z.  S + (NT – G) = (X – Z) + I

DYGRESJA CD. SPADEK EKSPORTU, X Mniej naszych oszczędności narodowych ucieka za granicę, finansując naszą nadwyżkę bilansu handlowego. Pozostając w kraju, te oszczędności powodują wzrost zapasów i (lub) wzrost innych prywatnych inwestycji (wzrost I).  S + (NT – G) = (X – Z) + I

DYGRESJA CD. WZROST IMPORTU, Z. Większa niż do tej pory część oszczędności narodowych za-granicy przybywa do kraju, finansując nasz rosnący deficyt bilansu handlowego, a „przy okazji” także rosnące inwestycje sektora prywatnego. KONIEC DYGRESJI  S + (NT – G) = (X – Z) + I

ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdysponowanie narodowych oszczędności, SN, w tej gospodarce.

I + G + X = S + NT + Z, więc: I + X – Z = [S + NT – G]. ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdysponowanie narodowych oszczędności, SN, w tej gospodarce. I + G + X = S + NT + Z, więc: I + X – Z = [S + NT – G].

ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, SN, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że SN nie zmieniają się. Jak – ceteris paribus – zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=[S+NT-G]. Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji

ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, SN, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że SN nie zmieniają się. Jak – ceteris paribus – zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=[S+NT-G]. Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji ↓

ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, SN, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że SN nie zmieniają się. Jak – ceteris paribus – zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z= [S+NT-G]. Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji

ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, SN, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że SN nie zmieniają się. Jak – ceteris paribus – zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=[S+NT-G]. Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji

ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, SN, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że SN nie zmieniają się. Jak – ceteris paribus - zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? (iii) Zmniejszenie się eksportu? I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=[S+NT-G]. Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji

ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, SN, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że SN nie zmieniają się. Jak – ceteris paribus – zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? (iii) Zmniejszenie się eksportu? I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=[S+NT-G]. Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji

ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, SN, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że SN nie zmieniają się. Jak – ceteris paribus - zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? (iii) Zmniejszenie się eksportu? (iv) Zmniejszenie się importu? I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=[S+NT-G]. Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji

ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, SN, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że SN nie zmieniają się. Jak – ceteris paribus - zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? (iii) Zmniejszenie się eksportu? (iv) Zmniejszenie się importu? I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=S+NT-G. Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji

ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, SN, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że SN nie zmieniają się. Jak – ceteris paribus - zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? (iii) Zmniejszenie się eksportu? (iv) Zmniejszenie się importu? I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=S+NT-G. Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji c) Jednym zdaniem opisz mechanizm przyczynowy, który w przy-padku zdarzenia (iii) doprowadził do zmiany inwestycji krajowych.

ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, SN, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że SN nie zmieniają się. Jak – ceteris paribus - zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? (iii) Zmniejszenie się eksportu? (iv) Zmniejszenie się importu? I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=S+NT-G. Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji c) Jednym zdaniem opisz mechanizm przyczynowy, który w przy-padku zdarzenia (iii) doprowadził do zmiany inwestycji krajowych. Więcej oszczędności narodowych zostało w kraju, finansując krajo-we inwestycje (a nie przepłynęło za granicę).