Port dożylny - implantacja Bartosz Kudliński W oparciu o wytyczne : PSPO – Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Onkologicznych PKDN – Polski Klub Dostępu naczyniowego We współpracy z firmą BBraun

Dostęp centralny jest konieczny w momencie podawania leków: silnie obkurczających naczynia, działających drażniąco na śródbłonki naczyń poprzez wysoką osmolarność, chemioterapeutycznych, ze względu na ich drażniący skład chemiczny

Założenie portu naczyniowego brane jest pod uwagę u pacjentów, u których planuje się: długotrwałą farmakoterapię dożylną, żywienie pozajelitowe, podawanie leków drażniących naczynia, prowadzenie chemioterapii dożylnej, pobieranie krwi do badań. Porty naczyniowe implantowane są również u osób, u których dostęp do naczyń zlokalizowanych na kończynach jest niemożliwy, w przypadku żył pozrastanych, pękających, zmienionych zapalnie

Korzyści dla pacjentów: Korzyści dla personelu medycznego: Korzyści dla pacjentów: możliwość stałego dostępu żylnego bez konieczności wielokrotnego nakłuwania naczyń obwodowych, oszczędność czasu, niwelowanie stanów zapalnych naczyń, podawane leki dostają się bezpośrednio do głównych naczyń i są szybko rozprowadzane w organizmie. zadowolenie z możliwości kontynuowania leczenia, poprawa komfortu psychicznego chorego, ograniczenie poczucia lęku przed wielokrotnymi wkłuciami wykonywanymi na kończynach, zwiększenie poczucia bezpieczeństwa i spokoju w trakcie leczenia. Wady portu: brak umiejętności użytkowania portów przez personel medyczny, aspekty estetyczne

Komora zbudowana jest najczęściej z tytanu, tworzywa sztucznego bądź ceramiki. Jej średnica wynosi od 2,5 do 3 centymetrów. Porty naczyniowe mogą składać się z jednej lub dwóch komór. Powierzchnię, która znajduje się bezpośrednio pod skórą, tworzy membrana zbudowana z silikonu. Membrana ta umożliwia wykonanie ok. 2 tysięcy iniekcji za pomocą specjalnej igły, tzw. igły Hubera. Igła ta zakończona jest odpowiednio ukształtowanym ostrzem. Dzięki temu przy każdym nakłuwaniu portu igła powoduje rozpychanie włókien membrany, co umożliwia uniknięcia dziurawienia warstwy silikonowej. Po usunięciu igły z układu naczyniowego membrana silikonowa samoistnie się zasklepia. System ten, prawidłowo pielęgnowany, może być wykorzystywany przez wiele lat

Przeciwwskazania do założenia portu naczyniowego- bezwzględne wskaźnik protrombinowy < 60%, trombocytopenia < 60 000/mm³ – zwiększa ryzyko krwawienia podczas zabiegu, ale u pacjentów hematologicznych nawet < 12000/mm3 pod warunkiem przetoczenia przed i po zabiegu KKP i FFP leukopenia < 2000/mm³, neutropenia < 1000/ mm³ – wskazuje na realne ryzyko powstawania zakażenia, a co za tym idzie posocznicy.

Przeciwwskazania do założenia portu naczyniowego- względne zakażenia miejscowe – zmiany zapalne skóry w miejscu, gdzie ma być implantowany system, zwłaszcza zmiany po radioterapii guzy lub wcześniejsze zabiegi operacyjne w pobliżu miejsca implantowania układu naczyniowego, choroby infekcyjne przebiegające z gorączką, zakażenie organizmu uogólnione, zespół rozsianego wykrzepiania śródnaczyniowego

Technika zakładania dostępu centralnego do żył głównych Ułożenie pacjenta w pozycji Trendelenburga. Pozycja ta zapobiega aspiracji powietrza do naczynia, a co za tym idzie powstania zatoru powietrznego. Dzięki takiemu ułożeniu chorego możliwe jest przepełnienie krwią żył górnej połowy ciała, co zwiększa ich średnicę i ułatwia identyfikację

Technika zakładania dostępu centralnego do żył głównych Przeprowadzenie dezynfekcji pola operacyjnego. Operator dokonuje wyboru miejsca wkłucia. Przy wyborze miejsca wkłucia duże znaczenie mają warunki anatomiczne pacjenta oraz ewentualna obecność zmian w okolicy planowanej implantacji portu. Najczęściej wybieranym dostępem jest nakłuwanie żyły szyjnej wewnętrznej prawej. Strona lewa jest wybierana rzadziej ze względu na możliwość uszkodzenia przewodu piersiowego; Przeprowadzenie znieczulenia miejscowego pola operacyjnego;

Technika zakładania dostępu centralnego do żył głównych Wybrane naczynie jest kaniulowane przez uprzednio znieczuloną skórę. Przez igłę wprowadzana jest prowadnica Seldingera; Skórę nacina się ok. 2 cm poniżej obojczyka, tworząc w ten sposób tzw. kieszeń dla zakładanego portu. Do portu dołączany jest cewnik. Port jest przyszywany do powięzi mięśnia piersiowego większego szwami niewchłanialnymi

Technika zakładania dostępu centralnego do żył głównych Cewnik przeciągany jest pod skórą do miejsca kaniulacji. Układ portu i cewnika wypełniany jest roztworem 0,9% NaCl. Długość cewnika jest dostosowywana indywidualnie – tak, aby koniec znalazł się nad wejściem żyły głównej górnej do prawego przedsionka serca; Po prowadnicy Seldingera wprowadzana jest kaniula rozrywalna, usuwana jest prowadnica, na jej miejsce zakładany jest wolny koniec cewnika. Jednocześnie usuwa się kaniulę rozrywalną. Układ wypełniany jest roztworem NaCl 0, 9% i 10 j. heparyny/ml. W ten sposób sprawdzana jest drożność układu.

Technika zakładania dostępu centralnego do żył głównych Bezpośrednio po założeniu portu naczyniowego u pacjenta wykonuje się zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej w celu stwierdzenia położenia portu oraz cewnika; Następuje zszycie skóry oraz założenie opatrunku pooperacyjnego. W trakcie gojenia się rany nie należy stosować żadnych maści ani okładów. Zdjęcie szwów następuje ok. 10 dni po zabiegu operacyjnym. Od tego czasu układ jest całkowicie odizolowany od środowiska zewnętrznego. Pacjent może prowadzić taki sam tryb życia, jak przed wszczepieniem portu.

Powikłania wczesne po założeniu portu naczyniowego nakłucie tętnicy podczas kaniulacji żyły – jeżeli po nakłuciu tętnicy powstaje niewielki krwiak, próba kaniulacji ponawiana jest po tej samej stronie, ale z innego dojścia. Nie powinno się podejmować próby kaniulacji po stronie przeciwnej, ponieważ wzrasta ryzyko powstania obustronnego krwiaka lub obustronnej odmy opłucnowej. Jeżeli natomiast krwiak jest znacznej wielkości – doprowadza do zmian struktur szyi lub śródpiersia – pacjent powinien być poddany obserwacji

Powikłania wczesne po założeniu portu naczyniowego Odma opłucnowa – jest powikłaniem związanym z techniką kaniulacji żyły podobojczykowej. W przypadku niewielkiej odmy płaszczowej pacjent poddawany jest obserwacji, natomiast w przypadku powiększenia się odmy konieczne jest założenie drenażu jamy opłucnowej

Powikłania wczesne po założeniu portu naczyniowego Krwiak w miejscu wszczepienia portu – jest zawiązany z niedostateczną hemostazą preparowanych tkanek. Ma miejsce krwawienie do kieszeni, w której została umieszczona komora portu. Stosuje się okład z lodu na miejsce operowane. Jeżeli istnieje taka konieczność, wówczas wykonuje się opróżnienie krwiaka oraz opatrunek uciskowy. Konieczna jest obserwacja pacjenta oraz miejsca implantacji portu naczyniowego

Powikłania późne po założeniu portu naczyniowego Nieszczelność układu – do nieszczelności systemu może dojść w momencie zakładania portu, w momencie przyłączania komory portu do cewnika. Wada fabryczna lub uszkodzenie cewnika podczas jego zakładania. Uszkodzenie mechaniczne w okolicy podobojczykowej, Pękniecie cewnika pod wpływem podawanych leków