Filozofia umysłu: podsumowanie pierwszego semestru dr hab. Marcin Miłkowski, prof. IFiS PAN Filozofia umysłu: podsumowanie pierwszego semestru

Plan na dziś Filozofia umysłu: od ontologii w stronę epistemologii i metodologii Zrozumieć umysł w kontekście nauki. Rola filozofii w kognitywistyce i kognitywistyki w filozofii

Od ontologii… Tradycyjne, podstawowe pytanie filozoficzne to problem psychofizyczny. Rozwiązania dualizm, monizm: fizykalistyczny: egzemplarzy, typów neutralny, funkcjonalizm, pluralizm.

Relacje międzypoziomowe Relacje między różnymi poziomami organizacji świata i między poziomami teorii: redukcja, emergencja, realizacja.

Przez zdrowy rozsądek… Co znaczą predykaty mentalne? Behawioryzm: dyspozycje do zachowania Eliminacjonizm: możliwe, że nic ;) Inni: złożone relacje między psychologią potoczną a psychologią naukową

Intencjonalność Co to znaczy, że stan umysłu jest o czymś? Na czym polega intencjonalność? Instrumentalizm: na tym, że opłaca się nam tak pewne systemy opisywać (wczesny Dennett) Łagodny realizm: na tym, że istnieją pewne prawdziwe i dające się rzutować w przyszłość uogólnienia (późniejszy Dennett) Realizm Fodora: na tym, że język myśli ma treść. Normatywizm i interpretacjonizm: na tym, że podmioty racjonalne powinny tak myśleć, żeby o czymś to było.

Jak rozumiemy innych? Odpowiedź filozoficzna: Lepsze pytanie – jak powinniśmy ich rozumieć? (Możliwe, że robimy to głupiej): posługując się interpretacją radykalną (Davidson), mając niejawne normy przypisywania przekonań związane z podtrzymywanymi wypowiedziami (Brandom)

Na czym polega percepcja? Na bezpośrednim ujmowaniu rzeczywistości (i afordancji – Gibson) Na tworzeniu reprezentacji rzeczywistych przedmiotów (raczej nie danych zmysłowych – tradycyjna koncepcja nie ma już zwolenników Koncepcje lingwistyczne – alternatywizm i teoria przysłówkowa – należą raczej do tradycyjnej filozofii umysłu

Emocje Tradycyjne ujęcia emocji Czy emocje są rodzajami naturalnymi? jako ocena jako percepcja stanu ciała jako wytwór kulturowy Czy emocje są rodzajami naturalnymi?

Standardowa charakterystyka emocji We współczesnych badaniach najczęściej przyjmuje się, że emocja jest: bardzo szybkim skorelowanym ze zmianą stanu ciała mimowolnym zachowaniem, będącym reakcją na zidentyfikowany percepcyjnie i zwaloryzowany (świadomie lub nie) stan otoczenia lub podmiotu.

Świadomość Czym jest świadomość? Rodzaje świadomości: podmiotowa, stanów wewnętrznych. Albo tranzytywna, nietranzytywna. Albo: fenomenalna, Dostępu… Czy nauka może zrozumieć, jak to jest być świadomym?

Debata o qualiach Czy istnieją qualia? Tradycyjne pojęcie jest trudne do utrzymania (Dennett). Argumenty z wyobrażalności zombi oraz argument z wiedzy mają sugerować, że istnieją niefizyczne qualia. Świetny retorycznie pomysł: nazwać to „trudnym problemem świadomości”…

Poznanie innych umysłów Jak poznajemy inne umysły? Tradycyjne koncepcje: przez analogię do samych siebie; wczuwając się w innych. Współcześnie: mając teorię innych umysłów, symulując innych bezpośrednio, postrzegając ich możliwości, mając neurony lustrzane…

Czy jesteśmy wolni? Czy neuronauka może pokazać, że nie mamy wolnej woli? Czy potrzebujemy pojęcia „wolna wola”? Fatalizm: i tak robimy, co musimy Determinizm: jesteśmy wolni, gdy nie mamy przeszkód i działamy wg własnych przekonań. Indetermizm: jesteśmy wolni, gdy nie oddziałuje na nas przyczynowo świat. Inkompatybilistyczny determinizm: tak, świat na nas wpływa, nikt nie jest wolny. Jest fatalnie ;)

Kim jesteśmy? Trzy tradycyjne podejścia do tożsamości osobowej: prosta, psychologiczna, fizjologiczna (somatyczna). Co to znaczy „być sobą”? Jak to się ma do ontologii umysłu? Jak to ma się do poznania samego siebie?

Czy zwierzęta i komputery mogą myśleć? Odpowiedź Turinga: Jeśli przejdą test i nie będą odróżnialne. Odpowiedź tradycyjnego filozofa: Stosowanie tego predykatu do nie-osób jest błędem kategorialnym. Odpowiedź naturalisty: Zależy, jaką teorię myślenia chcemy przyjmować; w ramach etologii poznawczej są pewne kryteria poznawczości…

W stronę epistemologii i metolodogii… Tony Chemero i Michael Silberstein (2007): „Filozofia umysłu się skończyła. Dwie główne debaty, o istocie stanów umysłowych i o treści umysłowej, wyczerpały się. Stanowiska są obsadzone, zarzuty się powtarza; dodaje się teoretyczne ozdobniki. Te gabinetowe rozważania zostają zastąpione przez empirycznie zorientowane debaty wokół kognitywistyki i neuronauki”.

Uproszczenie, ale coś w tym jest… Nieprawdą jest, że debata o reprezentacjach się wyczerpała. Trwa w najlepsze, o czym będzie można się przekonać na kursie Filozofia umysłu II. Ale: rzeczywiście we współczesnej filozofii umysłu dominuje filozofia kognitywistyki i neuronauk. Tylko że nie zaczyna od zera!

Podsumowanie Filozofia umysłu odpowiada na pytanie, czym jest umysł i jak się umysł poznaje. Współcześnie też odpowiada na te pytania w kontekście nauki, dokonując refleksji nad metodologią nauki: kognitywistyki i neuronauki. Często też bezpośrednio inspiruje badania empiryczne, dostarczając ogólnych ram teoretycznych.