Szakal czy żyrafa, czyli kilka słów o porozumieniu bez przemocy Marshalla Rosenberga oprac. Alicja Ziemska na podst. materiałów szkoleniowych p. Ireny Biodrowskiej- nauczyciela konsultanta z CPPPiDN w Legnicy oraz dostępnej literatury Warszawa, 28 lutego 2019r.

Miejsce ludzi Jeśli to nie jest miejsce, w którym łzy są zrozumiane, Wiliam J.Crocker Jeśli to nie jest miejsce, w którym łzy są zrozumiane, Dokąd pójdę, żeby płakać? Jeśli to nie jest miejsce, w którym mój duch dostanie skrzydeł, Dokąd pójdę, aby polecieć? Jeśli to nie jest miejsce, gdzie dostanę odpowiedź na moje pytania, Dokąd pójdę, aby jej poszukać? Jeśli to nie jest miejsce, w którym moje uczucia będą usłyszane, Dokąd pójdę, żeby mówić? Jeśli to nie jest miejsce, w którym zostanę zaakceptowany takim, jakim jestem, Dokąd pójdę, żeby być? Jeśli to nie jest miejsce, w którym spróbuję nauki i dorastania, Gdzie mogę być właśnie mną?

Marshall Rosenberg (ur. 1934 – zm. 2015) psycholog kliniczny, mediator, ojciec czwórki dzieci, nauczyciel.

Język żyrafy a język szakala.

„Żyrafa”- osoba empatyczna, współczująca. Kieruje się sercem, wyraża własne oczekiwania, prośby, potrzeby w sposób uczciwy, nieraniący drugiego człowieka, bez krytyki, obwiniania, wzbudzania poczucia winy, oceniania, inwektyw i roszczeń. Empatycznie przyjmuje komunikaty nawet od osób aroganckich, wrogich, zawistnych czy kłótliwych.

„Szakal”- drapieżnik, osoba która poucza, grozi, wymaga, rozkazuje, osądza, krytykuje, a więc komunikuje się z innymi za pomocą agresji słownej. W rozmowie artykułuje swoje pretensje, żale, stosuje techniki manipulacji, aluzje, zawoalowane sugestie. Przekazuje nieszczere komplementy, plotki i kłamstwa. Jest obłudny.

Język empatycznej komunikacji Porozumienie bez Przemocy Marshalla Rosenberga Metoda opracowana przez Marshalla Rosenberga, współczesnego psychologa amerykańskiego. Język za pomocą, którego możemy budować zrozumienie, szacunek i chęć współpracy, zamiast konfliktów i nieporozumień. Sposób porozumiewania się, dzięki któremu zaczynamy dawać z serca. Opiera się na zdolności wyrażenia własnych uczuć i potrzeb, a także rozumienia uczuć i potrzeb osób, z którymi się porozumiewamy – bez względu na to, jak one to wyrażają.

Porozumienie bez Przemocy …jest metodą, dzięki której możemy uczyć się być uważnym, … to bycie w kontakcie ze światem zewnętrznym – uczuciami i potrzebami innych ludzi, … jest sposobem na rozwijanie empatii, … jest określane językiem serca (albo żyrafy), …pomaga budować pozytywne relacje z innymi, …wspiera szczerość i autentyczność, a jednoczenie szacunek do siebie i innych, …zwiększa szansę na dialog i wypracowywanie skutecznych umów, …pomaga budować postawę odpowiedzialności i samodzielności (…).

Metoda Porozumiewania się bez Przemocy jest jednocześnie bardzo łatwa i bardzo trudna. Jej prostota polega na schemacie (4 kroki) i możliwości szybkiego jej wytłumaczenia. Trudność polega na tym, że nie nauczono nas takiego sposobu komunikacji. Znaczna część komunikacji, którą prowadzimy odbywa się automatycznie. W porozumiewaniu się z innymi ludźmi nieświadomie stosujemy wyuczone schematy, które są w nas bardzo silnie zakorzenione.

Cztery kroki metody PBP 1. Obserwacja – spostrzeżenia (bez osądów i ocen). 2. Uczucia – powiedzenie o naszych uczuciach wobec opisanej sytuacji. 3. Potrzeby – określenie własnych potrzeb na podstawie pojawiających się uczuć. 4. Prośba – aktualna, wynikająca z naszych potrzeb, konkretna, jasno i precyzyjnie wyrażona.

Schemat procesu komunikacji „ Kiedy widzę… (słyszę…), to czuję się… (czuję…, jest mi…), bo chcę… (mam potrzebę…, jest dla mnie ważne…), a zatem czy zechciał(a)byś…(mógłbyś/mogłabyś..)”.

MODEL POROZUMIENIA BEZ PRZEMOCY Formułowanie niezabarwionego oceną spostrzeżenia; Wyrażanie własnych uczuć. Określenie własnych potrzeb Prezentowanie konkretnej prośby.

O porozumiewaniu się bez przemocy możemy mówić… gdy ”przemoc ustąpiła z naszego serca”, gdy z naszego języka usuniemy oceny, sądy, krytykę, porównywanie, gdy przestaniemy używać kar i nagród dla osiągnięcia celu, gdy mówimy o kimś bez przyklejania etykiet, kiedy skupimy się na jasnym wyrażaniu swoich spostrzeżeń, odczuć i potrzeb, kiedy odkryjemy głębię własnego współczucia, kiedy skupimy się na drugim człowieku, na jego uczuciach, potrzebach, nie zaś na tym, co o nim myślimy (…).

Stosując metodę Porozumienia bez Przemocy:   Stosując metodę Porozumienia bez Przemocy: pozbywamy się starych nawyków; nie bronimy się odruchowo, nie wycofujemy się i nie atakujemy; zaczynamy widzieć w nowym świetle samych siebie i innych ludzi, nasze i ich intencje oraz wzajemne związki; skupiamy się na jasnym wyrażaniu spostrzeżeń, odczuć i potrzeb; nie stawiamy diagnoz i nie osądzamy;

Porozumienie bez Przemocy uczy nas posługiwania się mową i innymi narzędziami porozumienia, dzięki którym możemy zachować człowieczeństwo, nawet w niesprzyjających okolicznościach.

Abecadło Porozumienia bez Przemocy A… …jak atencja …jak autonomia B… Autor: Monika Szczepanik (Dzieci są ważne) A… …jak atencja …jak autonomia   B… …jak Bez Przemocy …jak ból C… …jak „czuję, bo potrzebuję” D… …jak „dawanie z serca” …jak dziecko E… …jak empatia …jak etykieta   F… …jak filozofia G… …jak gniew  …jak Gandhi

H… …jak harmonia I… …jak informacja zwrotna …jak indiańskie przysłowie J… …jak język żyrafy i język szakala K… …jak konflikt …jak kara L… …jak literatura wzbogacająca życie M… …jak Model Czterech Kroków …jak „muszę” …jak mediowanie między dziećmi N… …jak „nie” …jak nagroda

O… …jak oddychanie …jak odpowiedzialność P… …jak potrzeba …jak pochwała …jak prośba o gest R… …jak Rosenberg S… …jak szkoła …jak siła ochronna T… …jak trening U… …jak uczucia rzekome W… …jak władza NAD dzieckiem, …jak władza Z dzieckiem, …jak wychowanie Z… … jak „zaprogramowanie”

nie możemy się nauczyć raz na zawsze. Metody Porozumienia bez Przemocy nie możemy się nauczyć raz na zawsze. To proces, który nigdy się nie kończy i wymaga od nas uważności.

SŁOWA TO OKNA (a czasem mury) Ruth Bebcrmeyer W twoich słowach słyszę wyrok, Czuję się osądzona i odprawiona. Zanim odejdę, muszę się upewnić, Czy właśnie to chciałeś mi rzec? Nim się poderwę do obrony, Zanim przemówię z bólem lub strachem, Zanim zbuduję mur ze słów, Powiedz, czy mnie nie myli słuch? Słowa to okna, a czasem mury, Skazują nas, ale też wyzwalają. Kiedy mówię, kiedy słyszę, Niech bije ze mnie miłości blask. Pewne rzeczy koniecznie chcę powiedzieć, Bo tyle dla mnie znaczą. Jeśli z moich słów nie wynika, o co mi idzie, Czy pomożesz mi wyrwać się na wolność? Jeśli zabrzmiały, jakbym cię chciała poniżyć, Jeśli poczułeś, że mi na tobie nie zależy, Spróbuj wsłuchać się w nie głębiej I dotrzeć do uczuć, które są nam wspólne.  

Przykładowa literatura: Marshall B. Rosenberg „Porozumienie Bez Przemocy – o języku Serca”, Wydawnictwo: Jacek Santorski & Co”, Warszawa 2003, Marshall B. Rosenberg „Rozwiązywanie konfliktów poprzez Porozumienie bez Przemocy”, Wydawnictwo: Jacek Santorski & Co, Warszawa 2008, Marshall B. Rosenberg „Edukacja wzbogacająca życie”, Wydawnictwo: Jacek Santorski, Warszawa 2006, Serena Rust „Tańcowała żyrafa z szakalem. Cztery kroki empatycznej komunikacji”, Wydawnictwo: Czarna Owca, Warszawa 2010, Liv Larsson „Porozumienie bez przemocy w mediacjach. Jak być trzecią osobą w konflikcie”, Wydawnictwo: Czarna Owca, Warszawa 2009,. Aleksandra Cyran-Żuczkowska „Wychowanie bez klapsa”, Wydawnictwo: Rubikon 2006.

Bardzo dziękuję 