Studia i badania w obszarze bezpieczeństwa 1

Literatura przedmiotu: Studia bezpieczeństwa, red. Williams P.D., Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków A more secure world: Our shared responsibility, dfs/secure_world_exec_summary.pdf dfs/secure_world_exec_summary.pdf 2

Studia bezpieczeństwa  Pojęcie bezpieczeństwa przesyca dziś komunikację społeczną na całym świecie: szpikują nim wypowiedzi politycy i eksperci, przewija się raz po raz przez wiadomości prasowe i radiowe, a obrazy pojawiające się na ekranach naszych telewizorów i komputerów często ilustrują stan bezpieczeństwa lub jego brak . Badania bezpieczeństwa (security studies) pozostaje współcześnie dynamicznie rozwijającym się obszarem nauk interdyscyplinarnych. Łączy zróżnicowane koncepcje, perspektywy, strategie i podejścia oglądu bezpieczeństwa.   Williams P.D., Badania bezpieczeństwa. Wprowadzenie [w:] Studia bezpieczeństwa, red. Williams P.D., Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 1. 3

Problematyzacja bezpieczeństwa Należy w toku badań naukowych odpowiedzieć na cztery główne pytania: 1.Czym jest bezpieczeństwo? 2.O czyje bezpieczeństwo chodzi? 3.Co zalicza się do zagadnień bezpieczeństwa?  4.Jak można zapewnić bezpieczeństwo?  Refleksje osadzone w tych obszarach problemowych pozwalają na uwypuklenie założeń badawczych bezpieczeństwa.   Williams P.D., Badania bezpieczeństwa. Wprowadzenie [w:] Studia bezpieczeństwa, red. Williams P.D., Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s

Czym jest bezpieczeństwo? Istota bezpieczeństwa bywa definiowana poprzez różnicowane podejścia: Bezpieczeństwo jest wartością nieposiadającą substytutów.  Zaspokojenie potrzeb: istnienie, przetrwanie, całość, tożsamość, niezależność, spokój, posiadanie i pewność rozwoju  (np. piramida potrzeb Maslowa, pragnienia I.W. Thomasa). Perspektywa podmiotowa i przedmiotowa. Wymiary bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego. Bezpieczeństwo jako „konstrukt społeczny”. Bezpieczeństwo, jako stan kontroli nad tym, co nam zagraża. Bezpieczeństwo jako akumulacja potęgi (posiadanie dóbr zapewniających bezp.)  Bezpieczeństwo wynikające z potęgi (relacja pomiędzy podmiotami) .   J. Konieczny, H. Wawrzynowicz, J. Mydlarska, Psychologia bezpieczeństwa, Wyd. WWSH-E, Jarocin 2011, s. 12.   Williams P.D., Badania bezpieczeństwa. Wprowadzenie [w:] Studia bezpieczeństwa, red. Williams P.D., Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 6. 5

Bezpieczeństwo, ale czyje?  Kształtowanie polityk bezpieczeństwa opiera się na jego zapewnieniu „podmiotom bezpieczeństwa” . Podmiotem tym może być: – Cywilizacja (global security-wyrównywanie poziomu bezpieczeństwa). – Państwo/społeczeństwo. – Tożsamości grupowe. – Jednostki ludzkie (human security-bezpieczeństwo jednostki). Te zróżnicowane poziomy analizy pozwalają zaspokajać potrzeby bezpieczeństwa poszczególnych aktorów społecznych.   Williams P.D., Badania bezpieczeństwa. Wprowadzenie [w:] Studia bezpieczeństwa, red. Williams P.D., Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 6. 6

Co wchodzi w zakres pojęcia bezpieczeństwa? Zagadnienia leżące u podstaw analizy bezpieczeństwa są zróżnicowane, głównie wynikając z ochrony cenionych wartości. W każdym społeczeństwie wartości te są uszeregowane w odmienny sposób. Zapewnianie bezpieczeństwa może następować po zdefiniowaniu listy zagrożeń i określeniu skali ich negatywnego oddziaływania: 1.Zagrożenia gospodarcze i społeczne. 2.Konflikty między państwami. 3.Konflikty wewnętrzne. 4.Broń jądrowa, radiologiczna, biologiczna i chemiczna. 5.Terroryzm.  6.Zorganizowaną przestępczość transnarodową .  Priorytetyzacja bezpieczeństwa może być ukształtowany przez: „płeć, wiek, przekonania religijne, klasę społeczną, rasę i narodowość, a także przez to, skąd pochodzi, gdzie chce się udać i jakiej przyszłości pragnie” .   A more secure world: Our shared responsibility, Report of the High-level Panel on Threats, Challenges and Change ONZ 2004, s.2.   Williams P.D., Badania bezpieczeństwa. Wprowadzenie [w:] Studia bezpieczeństwa, red. Williams P.D., Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 8. 7

Jak można zapewnić bezpieczeństwo? Badania bezpieczeństwa służą temu, aby jednostkom i grupom ludzi łatwiej było je osiągać. Kiedy pytamy, jak zapewniać bezpieczeństwo, musimy założyć, że wiemy już, czym ono jest i jaką ma postać w różnych częściach świata, a także że istnieją takie podmioty, które zdolne są świadomym wysiłkiem kształtować przyszłość w pożądany sposób. Większość badaczy odrzuca jako utopijną ideę całkowitego, absolutnego bezpieczeństwa; różne rodzaje niebezpieczeństw i ryzyka są przecież udziałem każdego człowieka.  Sensownie zadane pytanie o politykę bezpieczeństwa brzmi natomiast: jaki poziom zagrożeń aktorzy pragną tolerować, a przy jakim decydują się już na podjęcie działań zapobiegawczych?    Williams P.D., Badania bezpieczeństwa. Wprowadzenie [w:] Studia bezpieczeństwa, red. Williams P.D., Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 6. 8

Rozwój nauk o bezpieczeństwie Podzielić można na następujące etapy: 1.Badania bezpieczeństwa wyrastają ze studiów strategicznych (strategie studies). 2.Badania w obszarze bezpieczeństwa w okresie końca zimnej wojny, kiedy prostota ustąpiła miejsca złożoności. 3.Trzecią, obecną fazę ewolucji badan bezpieczeństwa charakteryzują dążenia do zrozumienia i opisania ataków terrorystycznych na Nowy Jork i Waszyngton z września 2001 roku. 4.Kolejne autoportrety badań bezpieczeństwa czerpią swą siłę z interdyscyplinarnego podejścia. 9