Odpowiedzialność jako wyzwanie edukacyjne Dr Stanisław kowal Uniwersytet pedagogiczny

Wyzwanie Trudne zadanie, nowa sytuacja wymagająca od kogoś poświęcenia.

edukacja To ogół działań, procesów i warunków, które mają sprzyjać rozwojowi człowieka, a rozwój jest określany poprzez lepsze rozumienie siebie i relacji ze światem, skuteczniejszą kontrolę własnych zachowań i większe sprawstwo wobec procesów zewnętrznych. Zbigniew Kwieciński

edukacja rozwój lepsze rozumienie siebie i relacji ze światem skuteczniejsza kontrola własnych zachowań większe sprawstwo wobec procesów zewnętrznych

Pseudoedukacja Pseudos – rzeczy, które (…) wprawdzie są czymś, lecz nie tym, czego wyobrażenia wywołują.

Pseudoedukacja Będąc czymś, objawia się takim jakim nie jest, to znaczy będąc czymś różnym od edukacji (wychowania), objawia się jako edukacja (…) ukrywa to, czym jest, a przedstawia się jako to, czym nie jest – przedstawia się jako edukacja (wychowanie). Jacek Filek

Pseudoedukacja Edukacja nie uwzględniająca indywidualnego kontekstu rozwoju osoby. Edukacja ukrywająca swój cel, którym nie jest wspieranie rozwoju osoby (a jest realizacja celów ideologicznych, politycznych, ekonomicznych). Osoba jest ledwie środkiem do osiągania innych celów. Edukacja wykorzystująca stan nierówności między osobami. Edukacja, która fragmentaryzuje i nie „widzi całości”. Edukacja, która przygotowuje dla rynku pracy.

Przyczyny i skutki Skrajny indywidualizm Prymat rozumu instrumentalnego Łagodny „despotyzm”

Skrajny indywidualizm = zanik horyzontów moralnych Prymat rozumu instrumentalnego = wyrugowanie suwerennych celów Łagodny „despotyzm” = utrata wolności na rzecz „potężnej i opiekuńczej władzy”

Wyzwanie Trudne zadanie, nowa sytuacja wymagająca od kogoś poświęcenia.

odpowiedzialność Martin Buber (1878-1965) Eberhard Grisebach (1880-1945) Ferdinand Ebner (1882-1931) Franz Rosenzweig (1886-1929) Gabriel Marcel (1889-1973) Dietrich Bonhoeffer (1906-1945) Georg Picht (1913-1982) Hans Jonas (1903-1993) Emmanuel Lévinas (1906-1995)

odpowiedzialność Ja – Ty Martin Buber Człowiek jako istota dwoista, działająca według dwóch różnych pryncypiów, które wyznaczają dwie całkowicie odmienne postawy: Ja – To Ja – Ty

odpowiedzialność Ja – To Ja – Ty (przedmiot, odniesienie zapośredniczone i fragmentaryczne, nie wypełnia całego horyzontu, zawsze graniczy z innym To, które graniczy z kolejnym To itd.) Ja – Ty (obecność, relacja odpowiedzialności, odniesienie bezpośrednie, każdorazowe wypełnienie całego horyzontu)

odpowiedzialność Życie człowieka to nieustanne stawanie wobec zagadnięcia, które kierowane jest do nas przez Ty innego człowieka. Poprzez otwarcie na to zagadnięcie, na wezwanie, nie pozostawianie go bez odpowiedzi, stajemy się odpowiadającymi, czyli zarazem odpowiedzialnymi. Tak pojęta odpowiedzialność jest możnością człowieka, której podjęcie decyduje o jego godności.

Odpowiedzialność – nowa odsłona Mówię o odpowiedzialności jako o istotowej, podstawowej i fundamentalnej strukturze podmiotowości. To w etyce rozumianej jako odpowiedzialność zawiązuje się sam węzeł podmiotowości. E. Lévinas

Odpowiedzialność – nowa odsłona Odpowiedzialność według E. Lévinasa: „cud cudów – tajemnica zadana filozofii”, „nadwyżka dobra nad bytem”, „istotowa, podstawowa i fundamentalna struktura podmiotowości”, „dobroć pełna pragnienia”.

Odpowiedzialność – nowa odsłona Człowieczeństwo polega na bliskości wobec drugiego człowieka, a nie na samotniczej wolności, na którą kładła nacisk humanistyczna tradycja. Bliskość ta skłania nas, w sensie moralnym, do odpowiedzialności za drugiego… W. Lorenc

Odpowiedzialność za przyszłość Postępuj tylko w taki sposób, aby skutki twego działania dały się pogodzić z ciągłością trwania autentycznego życia ludzkiego. Hans Jonas

Dlaczego odpowiedzialność? Wyzwalając się ze skorupy egocentryzmu, rozumiemy, że nie jesteśmy tu tylko dla siebie, lecz zarazem dla innych. „Dla siebie” jeśli nie jest zarazem „dla innych” jest raczej utratą siebie niż pozyskaniem. „Odpowiedzialność za…” wyraża nasze rzeczywiste usytuowanie w świecie. Wolność ślepa na wiążącą człowieka więź ze zdanym na niego bytem jest rozwiązłością. Istotą pozytywnej wolności jest dobrowolne związanie się z tym, co dla człowieka wiążące. Jacek Filek

Więź odpowiedzialności Niebezpieczeństwa związane z pseudoedukacją rozumianą jako działanie antyrozwojowe i degradujące zostają zniesione dzięki dialogicznej więzi odpowiedzialności. Więź odpowiedzialności łączy tego, który oczekuje odpowiedzi i tego, który może odpowiadać. Nieredukowalność Twarzy Innego, niemożliwa fragmentaryzacja

Jak budzić odpowiedzialność?

Bądź odpowiedzialny i rób co chcesz. Konkluzja Bądź odpowiedzialny i rób co chcesz. Nieredukowalność Twarzy Innego, niemożliwa fragmentaryzacja Dziękuję za uwagę.