Wykładnia oświadczeń woli

proces ustalania czy oświadczenie woli zostało złożone i jakie jest jego znaczenie ogólne dyrektywy wykładni konkretne reguły interpretacyjne

Art. 65. § 1. „Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. § 2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.”

Ogólne dyrektywy wykładni (art. 65 k.c.): 1) należy uwzględniać ukształtowane już reguły znaczeniowe, które z zachowaniami człowieka (materialnymi substratami znaku) wiażą określone treści myślowe 2) konieczność uwzględniania kontekstu 3) konieczność uwzględniania celu i zasad współżycia społecznego

Metody wykładni założenia ideologiczne dwie wartości: wola składającego oświadczenie woli i zaufanie do złożonego oświadczenia woli 1) wykładnia subiektywno-indywidualna 2) obiektywna (normatywna) metoda wykładni 3) metoda kombinowana: - decyduje rozumienie składającego oświadczenie woli wtedy, gdy brak kolizji między wolą a zaufaniem - jeżeli dojdzie do kolizji między wolą a zaufaniem – na ochronę zasługuje tylko takie rozumienie oświadczenie woli przez adresata, które stanowi wynik starannych zabiegów interpretacyjnych; normatywny i zindywidualizowany punkt widzenia odbiorcy

życzliwa interpretacja (benigna interpretatio) w przypadku umów nazywana jest favor contractus)

Wykładnia oświadczeń woli składanych indywidualnym adresatom 1) decyduje taki sens oświadczenia, jaki strony wspólnie rozumiały 2) jeżeli strony nie rozumiały tak samo sensu oświadczenia woli: należy przyjąć takie znaczenie, jak swoje oświadczenie woli rozumiała osoba składająca je, gdy adresat o takim znaczeniu powinien był wiedzieć jeżeli oznaczonemu adresatowi nie można przypisać powinności odebrania treści wypowiedzi tak, jak rozumiał sens swego oświadczenia woli składający, rozstrzyga rozumienie przez adresata, będące rezultatem starannej interpretacji model przeciętnego, rozsądnego człowieka; gdy każdy uczestnik obrotu znajdujący się w takiej samej sytuacji i dysponujący tkaą samą wiedzą zrozumiałby tak samo normatywny, ale zindywidualizowany punkt widzenia odbiorcy, który z należytą starannością dokonuje intepretacji

(ad incertas personas) Wykładnia oświadczeń woli kierowanych do nieoznaczonego kręgu adresatów (ad incertas personas) zobiektywizowany wzorzec ocenny jeżeli adresatami nie są wszyscy obywatele, ale np. tylko dane środowisko zawodowe, należy uwzględniać także reguły znaczeniowe wyspecjalizowanego języka danej grupy

Wykładnia testamentu osobisty charakter oświadczenia woli testatora brak wymogu zakomunikowania beneficjantom testamentu brak potrzeby ochrony zaufania beneficjentów testamentu do treści testamentu art. 948. § 1 k.c.: „ Testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy”.

Wykładnia oświadczeń woli wyrażonych na piśmie językowe reguły znaczeniowe kontekst związki treściowe miedzy różnymi postanowieniami definicje zawarte w dokumencie rola paralingwistycznych środków wyrazu cel ograniczenia dowodowe

Konkludentne oświadczenia woli: wyraźne i konkludentne oświadczenia woli art. 60 k.c. Milczenie jako oświadczenie woli: 1) przepisy prawne mogą z milczeniem wiązać takie skutki prawne, jak ze złożeniem oświadczenia woli 2) porozumienie stron może mu nadać takie znaczenie, wyraz zasady dowolnego sposobu składania oświadczeń woli 3) zwyczaj może mu nadać takie znaczenie 4) powinność mówienia – problem średniowiecznej zasady: milczenie uważa się za przyzwolenie wtedy, gdy milczący mógł i powinien był mówić

Zasada protestatio facto contraria non valet średniowieczny rodowód jeżeli jest sprzeczność między treścią złożonego oświadczenia woli, a stworzonym faktem, daje się pierwszeństwo temu ostatniemu dotyczy oświadczeń woli konkludentnych doktryna polska – zarówno zwolennicy, jak i przeciwnicy tej zasady Z. Radwański: gdy kolizja między znaczeniem wyrażonym w pretestacji a sensem rekonstruowanym na podstawie innego, pozajęzykowego zachowania się oświadczającego, większy walor należy przyznać wypowiedzi językowej granice skuteczności protestacji