Teoria kosztów

Rodzaje kosztów Klasyfikacja kosztów produkcji Koszty całkowite Koszty przeciętne Koszty krańcowe Koszty w długim okresie czasu

Koszty produkcji Ogół wydatków pieniężnych, jakie musi ponieść przedsiębiorstwo dla wyprodukowania odpowiedniej ilości dóbr.

Klasyfikacja kosztów według rodzaju: Osobowe – płace pracowników za pracę, Materiałowe – wydatki na materiały, energię i paliwa, Amortyzacja – zużycie majątku trwałego.

Koszty indywidualne Inaczej nazywane prywatnymi; Koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo, określane także mianem kosztów własnych

Koszty społeczne Są to oprócz kosztów prywatnych również tzw. Koszty zewnętrzne, ponoszone przez osoby trzecie, nie związane z daną działalnością produkcyjną.

Koszty alternatywne czynników wytwórczych Są równoważne przychodom, jakie mógłby uzyskać ich właściciel z alokacji tych czynników w inne przedsięwzięcie, najkorzystniejsze spośród pozostałych dostępnych dla niego. W przypadku kapitału ich rozmiary najczęściej określane są przez wysokość odsetek, jakie otrzymałby jego właściciel z lokaty bankowej.

Koszty utopione Inaczej historyczne; Są poniesionym wydatkiem, którego nie można odzyskać

Koszty stałe Koszty niezależne od rozmiarów produkcji. Występują w przedsiębiorstwie rozpatrywanym w krótkim okresie, a więc przy założeniu, że jego rozmiary, poziom techniczny i organizacja procesów technologicznych nie zmieniają się. Zwiększenie lub zmniejszenie produkcji nie wpływa na wielkość tych kosztów.

Koszty zmienne Koszty, które zmieniają się w zależności od rozmiarów produkcji danego przedsiębiorstwa. Są one funkcją rozmiarów produkcji.

Koszty w przedsiębiorstwie C - koszty Q - produkcja FC - koszty stałe VC - koszty zmienne TC - koszty całkowite MC - koszt krańcowy AFC - koszt przeciętny stały AVC - koszt przeciętny zmienny ATC - koszt przeciętny całkowity

Koszty względem produkcji w krótkim okresie TC = FC + VC C C C TC VC VC FC FC Q Qmax Q Qmax Q

Koszt krańcowy (MC)   TC TC’ = ( FC + VC )’ TC’ = FC’ + VC’ C TC’ = VC’ VC   TC  VC MC = =  Q  Q  Qo Qmax Q

Koszt krańcowy (MC)  b Qo Qmax C Q MC VC Q1 Qmax C Q MC VC Q2 Qmax VC min MC C Q MC punkt przegięcia funkcji kosztów  > 

Koszt krańcowy (MC) cd. g   b g C Q MC VC Q3 Qmax C Q MC Qmax Q4 VC Qo Q1 Q2 Q3 Qmax Q4 C Q MC  b g VC  >  > 

Koszt przeciętny stały (AFC) b C Q AFC FC QB FC AFC = Q FC  Q AFC QA Q  > 

Koszt przeciętny stały (AFC) cd. b g C Q AFC FC QB QC QA FC AFC = Q FC g Q AFC QC Q  >  > 

Koszt przeciętny zmienny (AVC) Qmax C Q AVC b Q7 Q6 Qmax C Q AVC VC Q AVC = a  >  Q5

Koszt przeciętny zmienny (AVC) cd. Q AVC =  >  >  g Q8 Qmax C Q AVC a b Q7 Q6 Qmax C Q AVC Q5 g Q8

Koszt przeciętny całkowity (ATC) Q TC = FC + VC : Q TC FC VC = + Q Q Q ATC = AFC + AVC AVC ATC C C C AVC AFC AFC Q Q Q

Funkcje kosztów w krótkim okresie MC ATC AVC min ATC min AVC min MC Q2 Q8 QT Qmax Q QT - optimum techniczne

Funkcje kosztów w krótkim okresie SATC1 SATC5 LATC SATC2 SATC4 SATC3 Korzyści skali Niekorzyści skali Qo Q

Długookresowa krzywa kosztów przeciętnych Składa się z najniższych kosztów przeciętnych dla coraz to większych rozmiarów produkcji. Każdy punkt na tej krzywej pokazuje najbardziej efektywne lub najmniej kosztowne technologie dla poszczególnych wielkości produkcji. Punkty powyżej krzywej i na krzywej są dostępne dla firmy przy danej technologii i cenach nakładów. Punkty poniżej krzywej nie są osiągalne.

Korzyści / niekorzyści skali produkcji Korzyści skali (rosnące przychody ze skali produkcji, ekonomie skali) to dodatnie efekty produkcyjne notowane w długim okresie przy zwiększaniu rozmiarów produkcji, przejawiające się w spadku przeciętnych kosztów produkcji Stałe korzyści skali (stałe przychody ze skali produkcji) występują wówczas, gdy LAC nie zmieniają się wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji. Niekorzyści skali (dyzekonomie skali) pojawiają się wtedy, gdy wzrostowi rozmiarów produkcji towarzyszy wzrost długookresowych kosztów przeciętnych.

Korzyści i niekorzyści skali Wewnętrzne – dla zakładu Zewnętrzne – dla gospodarki

Źródła wewnętrznych korzyści skali Zatrudnienie większej ilości osób umożliwia specjalizację pracy i zwiększa wydajność Możliwość lepszego wykorzystania wiedzy technicznej Większa siła przetargowa