Systematyka części szczególnej Kodeksu karnego skarbowego Prof. nadzw. dr hab. Janusz Sawicki Kierownik Katedry Prawa o Wykroczeniach, Karnego Skarbowego i Gospodarczego UWr

Budowa części szczególnej Kodeksu karnego skarbowego • Część szczególna ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (tekst jedn.: Dz.U. 2017, poz. 2226 ze zm.) obejmuje 4 rozdziały (6-9) i artykuły od 54-111 • W ramach nowelizacji k.k.s. dodano wiele artykułów z oznaczeniami literowymi, np. 69a, 80a, 106a-106ł, a niektóre uchylono, np. 106a-106b, 58–59, 74

Kolejność rozdziałów części szczególnej Kolejność rozdziałów opiera się na hierarchii dóbr przyjętej w 1999 roku. Przestępstwa i wykroczenia podatkowe stanowią najważniejszą grupę czynów zabronionych, bo uregulowaną jako pierwsza i zarazem najliczniejsza Godzą one w najbardziej podstawowe interesy Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub Unii Europejskiej

Rozdziały części szczególnej k.k.s.: Rozdział 6 — Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji, w skrócie: przestępstwa i wykroczenia podatkowe Ujęte są w 41 artykułach (art. 54-84)

Rozdziały części szczególnej k.k.s. – c.d. Rozdział 7 — Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami, w skrócie: przestępstwa i wykroczenia celne Dotyczą one ochrony należności państwowych w postaci ceł, wyrażonej w 12 artykułach (art. 85–96)

Rozdziały części szczególnej k.k.s. – c.d. Rozdział 8 — Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu, w skrócie: przestępstwa i wykroczenia dewizowe Dotyczą one zasad obrotu dewizowego. Zawarte są w 15 artykułach (art. 97-106ł)

Rozdziały części szczególnej k.k.s. – c.d. Rozdział 9 — Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych (art. 107–111), w skrócie: przestępstwa i wykroczenia hazardowe Dotyczą one ochrony monopolu loteryjnego państwa. Są ujęte w 11 artykułach (art. 107–111)

Rozdziały części szczególnej k.k.s. – c.d. Rozdział 10 - Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko prywatyzacji mienia Skarbu Państwa został uchylony ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 178, poz. 1479), z dniem 17 grudnia 2005 r. Zawierał on art. 112 o wyłudzeniu od Skarbu Państwa m.in. powszechnego świadectwa udziałowego lub nieodpłatnie zbywanych akcji spółek należących do Skarbu Państwa

Przestępstwa i wykroczenia podatkowe: Rozdział 6 k.k.s. zawiera typowe czyny zabronione polegające na uchylaniu się od opodatkowania lub na utrudnianiu prawidłowego wymiaru podatków Ponadto reguluje on naruszenie zakazów lub nakazów związanych z akcyzą, opłatą skarbową, dotacjami, ewidencją i identyfikacją podatkową oraz naruszenie obowiązków płatnika lub inkasenta

Czyny z rozdziału 6 k.k.s. można ująć w następujących grupach: tradycyjne oszustwa podatnika związane z uchylaniem się od opodatkowania lub wyłudzaniem zwrotu podatku (art. 54–56b, 57, 76-76b) utrudnienia stosowane przez sprawców w zakresie dokumentacji podatkowej (art. 60–62)

Czyny z rozdziału 6 k.k.s. – c.d. przestępstwa i wykroczenia akcyzowe (art. 63-69c, 70-73a i 75) naruszenia obowiązków związanych z podatkiem od wydobycia niektórych kopalin (art. 75a-75c) czyny związane z odpowiedzialnością osób zobowiązanych do przestrzegania określonych przepisów podatkowych (art. 77–80b, 81) inne naruszenia podatkowe (art. 82–84)

Przestępstwa i wykroczenia celne: Rozdział 7 k.k.s. zawiera typowe przestępstwa i wykroczenia celne, których istota polega na uchylaniu się od obowiązków wynikających z prawa celnego lub na dokonywaniu obrotu towarowego z zagranicą bez zezwolenia celnego Dobrem chronionym jest tu należność przysługująca Skarbowi Państwa z tytułu przewozu towaru przez granicę państwową

Czyny z rozdziału 7 k.k.s. można ująć w następujących grupach: tradycyjne czyny celne (art. 86–89), wyłudzenia (art. 85, 92), naruszenia różnych obowiązków celnych (art. 90, 93–96), paserstwo celne (art. 91)

Przestępstwa i wykroczenia dewizowe: Rozdział 8 k.k.s. określa przestępstwa i wykroczenia skarbowe polegające na naruszeniu ograniczeń i obowiązków w zakresie obrotu dewizowego Reglamentacja dewizowa Państwa oznacza ograniczenie swobody dokonywania obrotu wartościami dewizowymi przez określone podmioty

Czyny z rozdziału 8 k.k.s. można ująć w następujących grupach: czyny związane z naruszeniami ograniczeń obrotu dewizowego (art. 97, 100–104, 106c) czyny dotyczące prowadzenia działalności kantorowej (art. 106d)

Czyny z rozdziału 8 k.k.s. – c.d. wykroczenia dewizowe związane z naruszeniami w zakresie kontroli wykonywanej na podstawie przepisów prawa dewizowego (art. 106e, 106f, 106h) czyny związane z naruszeniami obowiązków dewizowych (art. 106j-106ł) 

Przestępstwa i wykroczenia hazardowe: Rozdział 9 k.k.s. chroni organizację i prowadzenie gier losowych i zakładów wzajemnych oraz wynikający z tego interes finansowy Państwa Ma on także na celu ochronę porządku prawnego i przeciwdziałanie wykorzystywaniu tej sfery działalności gospodarczej do procederu prania brudnych pieniędzy, czyli legalizacji dochodów uzyskiwanych z przestępstw Przepisy te mają zapewnić rzetelność, a także uczciwość organizacji i przebiegu gier hazardowych

Czyny z rozdziału 9 k.k.s. można ująć w następujących grupach: nielegalne urządzanie i prowadzenie gier i zakładów (art. 107 § 1 i 3, 107a, 107b, 107c, 108) udział na terytorium Polski w zagranicznych grach i zakładach (art. 107 § 2 i 3) udział na terytorium Polski w polskich grach i zakładach, prowadzonych bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom (art. 109)

Czyny z rozdziału 9 k.k.s. – c.d. nielegalna sprzedaż losów (art. 110) zakazana promocja i reklama gier lub zakładów (art. 110a) umożliwienie małoletniemu udziału w grze lub zakładzie (art. 110b) niedopełnienie nadzoru w sprawach hazardowych (art. 111)

Rozgraniczenie wykroczeń i przestępstw skarbowych: Podział czynów zabronionych na przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe po raz pierwszy pojawił się w dekrecie Prezydenta Rzeczypospolitej z 3 listopada 1936 r. - Prawo karne skarbowe (Dz.U. RP Nr 84, poz. 581) Za tworzeniem wykroczeń skarbowych przemawia duża liczba czynów godzących w interes finansowy Państwa o mniejszej społecznej szkodliwości, co powinno skutkować łagodniejszą reakcją karną

Kryteria rozgraniczenia wykroczeń i przestępstw skarbowych: ustawowy próg wypadek mniejszej wagi formalizm naruszenia

Ustawowy próg: Zgodnie z art. 53 § 6 (w zw. z § 3) k.k.s. jest to taka wartość przedmiotu czynu lub kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej (cła, podatku), która nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie popełnienia czynu (obecnie 10.500 zł) To kryterium podziału czynów zabronionych na przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe występuje w k.k.s. w 25 artykułach

Minimalne wynagrodzenie za pracę: Zgodnie z art. 53 § 4 k.k.s. jest ono ustalone na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. 2017, poz. 847) Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12 września 2017 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2018 r. (Dz.U. 2017, poz. 1747), wydanym na podstawie art. 2 ust. 5 w/w ustawy, minimalne wynagrodzenie za pracę od 1 stycznia 2018 r. wynosi 2.100 złotych

Wypadek mniejszej wagi: Jest to kryterium mieszane, jakościowo-ilościowe, wymagające oceny sądu z posiłkowym stosowaniem kryterium ustawowego progu lub kryterium małej wartości Mała wartość zgodnie z art. 53 § 14 k.k.s. to taka wartość, która nie przekracza dwustukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia (obecnie 370 000 zł) Kryterium to występuje w 27 artykułach

Wypadek mniejszej wagi – c.d. W myśl art. 53 § 8 k.k.s. jest to czyn zabroniony, który zawiera niski stopień społecznej szkodliwości, w szczególności gdy uszczuplona lub narażona na uszczuplenie należność publicznoprawna nie przekracza ustawowego progu, a sposób i okoliczności popełnienia czynu zabronionego nie wskazują na rażące lekceważenie przez sprawcę porządku finansowo-prawnego lub reguł ostrożności wymaganych w danych okolicznościach, albo sprawca dopuszczający się czynu zabronionego, którego przedmiot nie przekracza kwoty małej wartości, czyni to z pobudek zasługujących na uwzględnienie

Formalizm naruszenia: Naruszenie jedynie pewnych formalnych obowiązków wynikających z ustaw, np. niewyznaczenie w określonym terminie pobierającego podatki (art. 79 § 1 k.k.s.), czy niezgłoszenie przywozu dewiz (art. 106f k.k.s.) W przypadku tego kryterium nie chodzi o konstrukcję czynów przepołowionych, gdyż poszczególne wykroczenia skarbowe, nie mają swoich odpowiedników w postaci przestępstw skarbowych To kryterium dotyczy 18 czynów zabronionych

Organy postępowania przygotowawczego Dzielą się na: finansowe organy postępowania przygotowawczego, niefinansowe organy postępowania przygotowawczego

Finansowe organy postępowania przygotowawczego: Według art. 53 § 37 k.k.s. takim organem jest: naczelnik urzędu skarbowego naczelnik urzędu celno-skarbowego Szef Krajowej Administracji Skarbowej

Organy nadrzędne nad finansowymi organami postępowania przygotowawczego: Według art. 53 § 39 k.k.s. takim organem jest: miejscowo właściwy dyrektor izby administracji skarbowej (nad naczelnikiem urzędu skarbowego i naczelnikiem urzędu celno-skarbowego) Szef Krajowej Administracji Skarbowej (nad dyrektorem izby administracji skarbowej) Minister finansów (nad Szefem Krajowej Administracji Skarbowej)

Niefinansowe organy postępowania przygotowawczego: Według art. 53 § 38 k.k.s. takim organem jest: Straż Graniczna Policja Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Żandarmeria Wojskowa Centralne Biuro Antykorupcyjne

Organy nadrzędne nad niefinansowymi organami postępowania przygotowawczego: • Według art. 53 § 39a k.k.s. takim organem jest: 1) prokurator (nad Strażą Graniczną, Policją i Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego) 2) prokurator wojskowy (nad Żandarmerią Wojskową) • Według ustaw o CBA: 3) Prezes Rady Ministrów za pośrednictwem koordynatora służb specjalnych (nad Centralnym Biurem Antykorupcyjnym)