„Droga do wolności” 1795-1918

Po upadku państwa polskiego w 1795 roku zostało ono podzielone pomiędzy trzech zaborców: Austrię, Królestwo Prus i Rosję i usunięte z map.

Legiony Polskie we Włoszech Podział państwa spowodował falę emigracji, której głównym kierunkiem były tereny dzisiejszych Włoch, a także Saksonii i Francji. W maju 1797 roku generał Jan Henryk Dąbrowski wezwał Polaków na Półwysep Apeniński, gdzie planowano utworzyć wojsko polskie walczące przeciwko zaborcom u boku Napoleona.

Na apel generała Dąbrowskiego odpowiedziało około 7 tysięcy Polaków Na apel generała Dąbrowskiego odpowiedziało około 7 tysięcy Polaków. Wśród nich był m.in. poeta Józef Wybicki, który między 17 a 19 lipca 1797 roku, na terenie ówczesnej Republiki Cisalpińskiej w Reggio Emilia, napisał "Pieśń Legionów Polskich we Włoszech". Utwór, na cześć generała Dąbrowskiego nazwany „Mazurkiem Dąbrowskiego” stał się w 1926 roku polskim hymnem państwowym.

Księstwo Warszawskie Po pokonaniu 3 zaborców przez wojska francuskie i wyzwoleniu części ziem polskich utworzono w 1807 r. Księstwo Warszawskie. W 1809 r. zostało ono rozszerzone o część ziem zaboru austriackiego. Około 100 tys. armia polska wzięła udział we francuskiej inwazji na Rosję (1811–1812).

Księstwo Warszawskie istniało zaledwie 8 lat Księstwo Warszawskie istniało zaledwie 8 lat. Było w swym istnieniu bardzo uzależnione od Francji napoleońskiej. To przez Napoleona zostało utworzone i to wraz z jego klęską przestało istnieć. Był to jednak okres znacznego ożywienia gospodarki. Przemysł sukienniczy i górniczo-hutniczy stał na dobrym poziomie. Było to jednak wynikiem zapotrzebowania rosnącej armii. Taki był więc cel utworzenia Księstwa. Napoleon potrzebował w Europie wschodniej swego rodzaju zaplecza i bazy wypadowej w kierunku Rosji. 

Po klęsce Napoleona i zesłaniu go na Wyspę Świętej Heleny  Księstwo Warszawskie zostało oddane pod administrację rosyjską. Po Kongresie Wiedeńskim  (1815 r.) jego nazwa została zmieniona na Królestwo Polskie, z carem rosyjskim jako królem Polski.

Powstanie listopadowe 29 listopada 1830 wybuchło w Królestwie Polskim  powstanie listopadowe, które 25 stycznia 1831 r., po   detronizacji cara Mikołaja I, przekształciło się w wojnę polsko - rosyjską. Wojna ta zakończyła się zwycięstwem Rosji. Królestwo Polskie straciło większość atrybutów niezależności i stało się częścią Imperium Rosyjskiego.  

Hej kto Polak, na bagnety Hej kto Polak, na bagnety! Żyj, swobodo, Polsko, żyj; Takim hasłem cnej podniety Trąbo nasza, wrogom grzmij!  

Po upadku powstania listopadowego wielu Polaków udało się na emigrację Po upadku powstania listopadowego wielu Polaków udało się na emigrację. Polscy emigranci osiedlali się w Belgii, Anglii, Szwajcarii. Byli entuzjastycznie witani przez ludność, która w nich widziała bojowników o wolność w walce z absolutyzmem . Jednak władze uważały Polaków za zwykłych buntowników. Często  usuwały ich ze swych terytoriów oraz nakazywały im powrót do królestwa. Wielu wybitnych polskich artystów i pisarzy znalazło się na emigracji w Paryżu (Chopin, Mickiewicz, Słowacki, Krasiński).

Tak pisał Adam Mickiewicz o swojej tęsknocie za krajem „Litwo! Ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie,  Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie,  Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie  Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie”. 

Dużą rolę w utrzymaniu ciągłej łączności między emigrantami a krajem odegrali emisariusze - tajni polityczni wysłannicy. Prusy, Rosja, Austria zaostrzyły antypolską politykę w obawie o rozpowszechnianie się powstańczych idei. W 1833 r. podpisały one specjalny układ, którego celem miało być wspólne zwalczanie prób powstańczych w Polsce.

Klęska powstania listopadowego w 1831 roku wzmocniła pozycję Imperium Rosyjskiego w Europie i negatywnie wpłynęła na sytuację społeczeństwa polskiego. Car Mikołaj I odszedł całkowicie od polityki Aleksandra I, co zachęciło również pozostałych zaborców do wprowadzenia ostrego kursu na własnym terenie.

Powstanie styczniowe Powstanie styczniowe - było to największe polskie powstanie narodowe wywołane przeciwko Rosji. Wybuchło 22 stycznia 1863 r. w Królestwie Polskim oraz 1 lutego 1863 w byłym Wielkim Księstwie Litewskim i trwało do jesieni 1864 r. Spowodowane zostało narastającym terrorem jaki państwo rosyjskie siało na ziemiach polskich. Objęło tereny Królestwa Polskiego, Litwy, Białorusi i w mniejszym stopniu Ukrainy, poparła je także ludność polska z zaborów pruskiego i austriackiego. Powstanie styczniowe zostało zakończone militarną klęską Polaków.

Powstanie styczniowe przyspieszyło uwłaszczenia chłopów w Królestwie, ogromnie rozszerzyło i umocniło polską świadomość narodową. W walce z zaborcą zjednoczyło rodzący się nowoczesny naród. Polacy wyszli z powstania styczniowego wewnętrznie wzmocnieni. Pomimo klęski, nie załamał się w nich duch oporu i siła walki. Ten zryw narodowowyzwoleńczy miał wpływ na dążenia niepodległościowe następnych pokoleń, spowodował też ponowne wysunięcie sprawy polskiej na arenę międzynarodową. Następstwem powstania styczniowego była też likwidacja odrębności i autonomii Królestwa Polskiego. Prowadzono bezwzględną rusyfikację oraz germanizację.

Zabór rosyjski –rusyfikacja Po upadku powstania styczniowego władze rosyjskie postanowiły zrobić z Polaków dobrych Rosjan; Usunięto z polskich szkół całkowicie język polski; Wszystkie nazwy (nawet sklepów) zmieniono na rosyjskie; Stosowano surowe kary za rozmowę po polsku, nawet na ulicy; Uczniów wyrzucano ze szkół za rozmowy po polsku; Posiadanie polskich książek również podlegało karze; Pomimo tego nie dało się złamać ducha Polaków, którzy w dalszym ciągu pragnęli walczyć o wolną Polskę ;

Zabór pruski –germanizacja Zakazano używania języka polskiego w szkołach średnich i urzędach; Zaczęto sprowadzać osadników niemieckich aby nimi zastępować Polaków; Wykupywano polskie majątki; Rozpoczęto aresztowania księży , gdyż w kościołach skupiało się życie polskich patriotów; Zakazano nauczania religii po polsku;

W szkole we Wrześni dzieci odmówiły pacierza po niemiecku za co zostały pobite przez nauczyciela; Wybuchł wtedy strajk we Wrześni, który wywołał wielkie poruszenie; Polakom odbierano również ziemie i nie pozwalano budować domów; Najbardziej znanym przykładem oporu przeciwko germanizacji był Michał Drzymała. Kupił on stary wóz cyrkowy, zamieszkał w nim i gdy Niemcy wydali zakaz postoju wozu dłużej niż dwa dni w jednym miejscu, przestawiał go wraz z synami co dwa dni w inne miejsce.

Zabór austriacki – autonomia Galicja, czyli ziemie zaboru austriackiego ,były najbardziej ubogie, ale zarazem najmniej szykanowane ze wszystkich trzech zaborców; Nikt tutaj nie był aresztowany za śpiewanie polskiego hymnu czy rozmawianie po polsku; Istniały tu polskie szkoły zarówno podstawowe jak i średnie; Ponadto w Krakowie i Lwowie działały dwa polskie uniwersytety; Polacy wykupili nawet od armii austriackiej Wawel i zaczęli jego remont; Wszystko to możliwe było dzięki temu, że państwo austriacko- węgierskie stawało się bardziej demokratycznym;

Maria Konopnicka Rota Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród. Nie damy pogrześć mowy, Polski my naród, Polski lud, Królewski szczep piastowy. Nie damy, by nas gnębił wróg. Tak nam dopomóż Bóg! Tak nam dopomóż Bóg!  Ten utwór powstał pod wpływem germanizacji ziem polskich, będących wówczas pod zaborami. „Rota” była wyrazem sprzeciwu wobec okupanta.

Mimo licznych utrudnień i represji ze strony zaborców Polacy nie poddawali się i walczyli o swoją niezależność. Na ziemiach polskich wzrosła aktywność działających nielegalnie partii robotniczych. Coraz częściej organizowano strajki i demonstracje antywojenne, czemu sprzyjały wywołany wojną kryzys i bezrobocie.

Jednocześnie powstawały liczne organizacje o charakterze paramilitarnym, co legło u podstaw budowania zaczątków sił zbrojnych potrzebnych podczas zbliżającego się ogólnoświatowego konfliktu, jakim miała być wojna światowa.

I wojna światowa W roku 1914 wybuchła I wojna światowa. Rewolucja w Rosji, klęska Niemiec, rozpad Austro - Węgier umożliwiły odzyskanie niepodległości Polski. Marzenia Polaków wreszcie się ziściły – Polska powróciła na mapy Europy.

Piłsudski przejmuje władzę 11 listopada 1918 r. Piłsudskiemu została powierzona kontrola nad wojskiem, a 14 listopada przekazano mu, jako Naczelnemu Dowódcy, władzę zwierzchnią. 16 listopada Piłsudski poinformował telegraficznie państwa europejskie i USA, że powstało niepodległe Państwo Polskie.

W 1918 roku po 123 latach niewoli, jaką nam zgotowały Rosja, Austria i Prusy, mogliśmy być u siebie i mówić swobodnie w naszym języku.

Prezentację wykonała Julia Wróbel – kl. Vc