PRAKTYCZNE ASPEKTY W ZAKRESIE INTERPRETACJI ROZPORZĄDZENIA MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28.03.2013 r. W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNCH – ORGANIZACJA PRAC ORAZ EKSPLOATACJA URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Prowadzący: Jacek Czech

Ustawa z dnia 10.04.1997r. Prawo energetyczne Podstawy formalnoprawne do opracowania Instrukcji Organizacji Bezpiecznej Pracy przy urządzeniach energetycznych Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28.03.2013r w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. z 2013r. Nr 492) Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003r w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci ( Dz. U. nr 89 poz. 828 z 2003r.). Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.09.1997r. W sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003r, Nr 169, poz. 1650 ze zmian.) Ustawa Kodeks pracy , Ustawa z dnia 10.04.1997r. Prawo energetyczne

1) jednoznaczne wskazanie prowadzącego eksploatację; Zakres przedmiotowy Instrukcji Organizacji Bezpiecznej Pracy wg. projektu nowelizacji rozporządzenia z 19.11.2016r. § 34. (zmiana wprowadzona w dniu 19.11.2016r. – wg. propozycji złożonej do Min. Energii) Prace przy urządzeniach energetycznych należy prowadzić w oparciu o instrukcją organizacji bezpiecznej pracy zawierającą w szczególności: 1) jednoznaczne wskazanie prowadzącego eksploatację; 2) określenie funkcji poleceniodawcy wraz z wymaganym zakresem jego kwalifikacji i upoważnień do wystawiania poleceń pisemnych na prace; 3) określenie funkcji koordynującego wraz z wymaganym zakresem jego kwalifikacji i odpowiedzialności; 4) określenie funkcji dopuszczającego wraz z wymaganym zakresem jego kwalifikacji i odpowiedzialności; 5) określenie funkcji kierującego zespołem wraz z wymaganym zakresem jego kwalifikacji i odpowiedzialności; 6) określenie zasad wyznaczania koordynatora wraz ze wskazaniem przypadków kiedy i w jakim zakresie musi posiadać on kwalifikacje; 7) określenie rodzajów prac pomocniczych przy urządzeniach energetycznych; 8) określenie wzoru polecenia pisemnego; 9) określenie rodzaju i trybu zmian w poleceniu; 10) określenie zasad wydawania i rejestrowania poleceń; 11) określenie zasad łączenia funkcji w strukturze organizacji bezpiecznej pracy.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28. 03. 2013R ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28.03.2013R. W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH. (PRZEPIS WSZEDŁ W ŻYCIE 23.10.2013R.) OBECNY STAN PRAWNY § 1.Rozporządzenie określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy eksploatacji urządzeń energetycznych. § 2.Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają: Urządzenia energetyczne – urządzenia, instalacje i sieci, w rozumieniu przepisów prawa energetycznego, stosowane w technicznych procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania paliw lub energii – jak zdefiniować urządzenie energetyczne w odniesieniu do odbiorników energii ??? Komentarz – zapis „w rozumieniu przepisów prawa energetycznego odnosi się do zapisu art. 3 ust 7 i 9 Prawa energetycznego. Komentarz: taki zapis pozwala prowadzącemu eksploatację na definiowanie gdzie jest granica pomiędzy urządzeniem energetycznym i odbiornikiem energii, np. można przyjąć za PN-88/E -02000 „Napięcia znamionowe” pkt. 1.2.6. „Odbiornik energii elektrycznej – urządzenie pobierające energię elektryczną”.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28. 03. 2013R ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28.03.2013R. W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH. (PRZEPIS WSZEDŁ W ŻYCIE 23.10.2013R.) (Obecnie obowiązujący stan prawny) § 2.Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają: urządzenia energetyczne powszechnego użytku – urządzenia przeznaczone na indywidualne potrzeby ludności lub używane w gospodarstwach domowych, prace eksploatacyjne – prace wykonywane przy urządzeniach energetycznych w zakresie ich obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym, prowadzący eksploatację – jednostkę organizacyjną, osobę prawną lub osobę fizyczną, zajmującą się eksploatacją własnych lub powierzonych jej, na podstawie zawartej umowy, urządzeń energetycznych, strefa pracy – stanowisko lub miejsce pracy odpowiednio przygotowane w zakresie niezbędnym do bezpiecznego wykonywania prac eksploatacyjnych, osoba uprawniona – osobę posiadającą kwalifikacje uzyskane na podstawie przepisów prawa energetycznego, osoba upoważniona – osobę wyznaczoną przez prowadzącego eksploatację do wykonywania określonych czynności lub prac eksploatacyjnych. 5

Propozycje zmian rozp. MINISTRA GOSPODARKI z dnia 28. 03. 2013r Propozycje zmian rozp. MINISTRA GOSPODARKI z dnia 28.03.2013r. W sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych – złożone do Min. Energii w dniu 19.11.2016r. – zakres organizacji prac (zmiany z dnia 31.17. 2017 . wg. złożonego projektu ) § 2. Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają: 1) urządzenia energetyczne - urządzenia, instalacje i sieci, w rozumieniu przepisów prawa energetycznego, stosowane w technicznych procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania paliw lub energii, dla których eksploatacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji na podstawie przepisów ustawy Prawo energetyczne; 2) urządzenia energetyczne powszechnego użytku - urządzenia przeznaczone na indywidualne potrzeby ludności lub używane w gospodarstwach domowych; 3) prace eksploatacyjne - prace wykonywane przy urządzeniach energetycznych w zakresie: - obsługi, mających wpływ na zmiany parametrów pracy obsługiwanych urządzeń, instalacji i sieci z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i wymagań ochrony środowiska, - konserwacji związanych z zabezpieczeniem i utrzymaniem należytego stanu technicznego urządzeń, instalacji i sieci, - remontów, związanych z usuwaniem usterek, uszkodzeń oraz remontami urządzeń, instalacji i sieci w celu doprowadzenia ich do wymaganego stanu technicznego, - montażu, niezbędnych do instalowania i przyłączania urządzeń, instalacji i sieci, - kontrolno-pomiarowym - niezbędnych do dokonania oceny stanu technicznego, parametrów eksploatacyjnych, jakości regulacji i sprawności energetycznej urządzeń, instalacji i sieci.

Propozycje zmian rozp. MINISTRA GOSPODARKI z dnia 28. 03. 2013r Propozycje zmian rozp. MINISTRA GOSPODARKI z dnia 28.03.2013r. W sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych – złożone do Min. Energii w dniu 19.11.2016r. – zakres organizacji prac § 2. Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają: ( zmiany wg. projektu z 31.07.2017r + aktualny stan prawny) 4) prace pomocnicze przy urządzeniach energetycznych – prace nie będące pracami eksploatacyjnymi, do których zalicza się w szczególności prace: budowlane, malarskie, porządkowe i pielęgnacyjne, transportowe oraz związane z obsługą sprzętu zmechanizowanego !!!!! 5 ) prowadzący eksploatację - jednostka organizacyjna, osoba prawna lub osoba fizyczna, organizująca lub wykonująca prace eksploatacyjne przy urządzeniach energetycznych własnych lub powierzonych jej na podstawie zawartej umowy; - uwaga na remonty !!!!!! 6) strefa pracy - stanowisko lub miejsce pracy odpowiednio przygotowane w zakresie niezbędnym do bezpiecznego wykonywania prac eksploatacyjnych; miejsce pracy - odpowiednio przygotowana strefa lub stanowisko pracy w zakresie niezbędnym do bezpiecznego wykonywania prac eksploatacyjnych (31.07.2017) – uwaga zmiana definicji !!!! 7) osoba uprawniona - osobę posiadającą kwalifikacje uzyskane na podstawie przepisów prawa energetycznego; 8) osoba upoważniona - osobę wyznaczoną przez prowadzącego eksploatację do wykonywania określonych czynności lub prac eksploatacyjnych. 9) poleceniodawca – osoba upoważniona pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń energetycznych do wydawania poleceń pisemnych i ustnych, posiadająca ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru i wiedzę w zakresie wykonywanej pracy oraz istniejących zagrożeń ; (31.07.2017) 10) koordynujący – osoba upoważniona pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń energetycznych, posiadająca ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru wyznaczona przez poleceniodawcę do koordynacji prac określonych w poleceniu pisemnym z ruchem urządzeń energetycznych, 11) dopuszczający – osoba wyznaczona przez poleceniodawcę, posiadająca ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważniona pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń energetycznych do wykonywania czynności związanych z przygotowaniem i przekazaniem strefy pracy, 12) kierujący zespołem – osoba wyznaczona do kierowania zespołem, posiadająca umiejętności zawodowe w zakresie wykonywanej pracy oraz ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji, jeżeli kieruje zespołem przy wykonywaniu prac eksploatacyjnych urządzeń energetycznych, 13) zespół – grupa, w skład, której wchodzą, co najmniej dwie osoby wykonujące pracę.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28. 03. 2013R ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28.03.2013R. W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH – WĄTPLIWOŚCI. § 3. Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do prac wykonywanych: 1) w podziemnych zakładach górniczych – w zakresie uregulowanym przepisami prawa geologicznego i górniczego, 2) przy urządzeniach i instalacjach energetycznych w obiektach jądrowych, o których mowa w przepisach prawa atomowego, 3) przy urządzeniach energetycznych powszechnego użytku. (jaka jest definicja?)

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28. 03. 2013R ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28.03.2013R. W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH. (PRZEPIS WSZEDŁ W ŻYCIE 23.10.2013R.) Powierzanie eksploatacji urządzeń energetycznych wyspecjalizowanym podmiotom, kiedy i na jakich warunkach jest to możliwe – odniesienie do definicji prowadzącego eksploatację zawartej w rozporządzeniu. Przykład umowy o powierzenie eksploatacji wyspecjalizowanej firmie wraz ze zdefiniowaniem prowadzącego eksploatację. KTO JEST PROWADZĄCYM EKSPLOATACJĘ NA CZAS PRAC ROZRUCHOWYCH? JAKIE PRZYJĄĆ ZASADY ORGANIZACJI PRAC NA CZAS ROZRUCHU? Kto powinien opracować I.O.B.P. na czas rozruchu urządzeń energetycznych?

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28. 03. 2013R ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28.03.2013R. W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH – WĄTPLIWOŚCI   § 5. 1. Prowadzący eksploatację może upoważnić osobę lub osoby do wykonywania w jego imieniu określonych działań związanych z: 1) wydawaniem poleceń, 2) koordynacją prac, 3) dopuszczeniem do prac. 2. Prowadzący eksploatację prowadzi wykaz osób upoważnionych, o których mowa w ust. 1, zawierający w szczególności: 1) imię i nazwisko osoby upoważnionej, 2) zakres upoważnienia, 3) określenie okresu, na jaki upoważnienie zostało udzielone. Prowadzący eksploatację określa zasady nadawania upoważnień do wykonywania prac eksploatacyjnych. (Zmiana z dnia 19.11.2016r. wg złożonego projektu)

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28. 03. 2013R ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28.03.2013R. W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH § 6. Prace eksploatacyjne przy urządzeniach energetycznych mogą wykonywać osoby uprawnione i (było lub) upoważnione. Komentarz: Zespół pracowników może być tylko kwalifikowany!!!!!!!!! WĄTPLIWOŚCI: 1. Jak ma się powyższy zapis do treści art. 54 § 2 prawa energetycznego? 2. Czy w organizacji pracy będzie występował nadzorujący? 3. Jeżeli tak to, jaka będzie funkcja nadzorującego? 4. Czy do prac remontowych w obiektach energetycznych lub robotach Budowlanych w obiektach energetycznych musi być dopuszczony tylko Zespół kwalifikowany? 5. Czy prace budowlane i remontowe w obiektach energetycznych muszą Być wykonywane na polecenie pisemne, na instrukcję lub na podstawie Innej organizacji prac? 6. Jak ma prowadzący eksploatację upoważniać pracowników ”firm Obcych” do prac eksploatacyjnych na polecenie i na instrukcję?

a) w celu przyuczenia do zawodu; Projekt zmiany rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28.03.2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych. § 6 1.Prace eksploatacyjne mogą wykonywać osoby uprawnione i upoważnione,!!!!! (31.07.2017 – uzgodniona zmiana) 2. Pod nadzorem osoby uprawnionej prowadzący eksploatację może dopuścić do wykonywania prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych osoby nie będące osobami uprawnionymi: a) w celu przyuczenia do zawodu; b) reprezentujące organy nadzoru zewnętrznego; c) prowadzące specjalistyczne prace serwisowe. 3. Prowadzący eksploatację określa w swoich obiektach wykaz prac pomocniczych, które mogą być wykonywane przesz osoby nie będące osobami uprawnionymi. 4. Osoby wykonujące prace pomocnicze przy urządzeniach energetycznych mogą wchodzić w skład zespołu osób wykonujących prace eksploatacyjne na obiektach określonych przez prowadzącego eksploatację. 5. Prowadzący eksploatację określi sposób organizacji i nadzoru prac, o których mowa w ust. 2, 3 i 4.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28. 03. 2013R ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28.03.2013R. W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH § 7.1. Obiekty z zainstalowanymi urządzeniami energetycznymi oraz urządzenia energetyczne powinny być oznakowane w sposób umożliwiający ich identyfikację. 2. Urządzenia energetyczne stwarzające zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego należy zabezpieczyć przed dostępem osób nieupoważnionych. § 8. Zabronione jest używanie urządzeń energetycznych bez przewidzianych dla nich środków ochronnych w rozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy – uwaga poleceniodawcy!!!!!! § 9. Prace wewnątrz urządzeń energetycznych należy wykonywać zgodnie z odpowiednimi wymaganiami dla prac w zbiornikach, kanałach, urządzeniach technicznych i innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych, określonymi w ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy. W dniu 19.09.2016r. Wykreślono cały § 9!!!!! TO OZNACZA +- 5 stopni różnicy w stosunku do temperatury otoczenia!!!!! W dniu 29.08.2016r. Wykreślono cały § 9 (propozycja) !!!!!!!

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28. 03. 2013R ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28.03.2013R. W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH § 10.1.Jeżeli w zamkniętym wnętrzu urządzenia energetycznego mogą gromadzić się lub występować pary cieczy lub gazy stwarzające zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa, przed każdym wejściem do zamkniętego wnętrza tego urządzenia należy: dokonać pomiaru stężenia par cieczy lub gazów w tym wnętrzu, sprawdzić, czy stężenie par cieczy lub gazów nie przekracza: dopuszczalnych wartości określonych w przepisach dotyczących najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy lub, wartości określonych w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, doprowadzić do obniżenia stężenia, co najmniej do dopuszczalnego poziomu, w przypadku, gdy stężenie przekracza dopuszczalne wartości. 2.Jeżeli nie jest możliwe obniżenie stężenia par cieczy lub gazów poniżej wartości, o których mowa w ust. 1 pkt.3, rozpoczęcie i prowadzenie prac eksploatacyjnych jest dopuszczalne po zapewnieniu odpowiednich środków ochronnych, określonych w instrukcji prowadzenia tych prac. (patrz odniesienie do instrukcji eksploatacji oraz stanowiskowych instrukcji bhp) 3.Czynności oraz wyniki pomiarów, o których mowa w ust. 1, należy rejestrować. Uwaga: np. rozdzielnice w izolacji SF W dniu 19.09.2016r. Dodano 3. Czynności oraz wyniki pomiarów, o których mowa w ust. 1, należy rejestrować. Wyniki pomiarów należy przechowywać przez okres 90 dni od daty ich wykonania. !!!!!! (31.07.2017)

§ 11.1.Prace eksploatacyjne, przy wykonywaniu, których jest możliwe gromadzenie się lub występowanie pyłów, gazów, par cieczy lub mgieł stwarzających zagrożenie powstania pożaru lub wybuchu, należy prowadzić po usunięciu tego zagrożenia lub zastosowaniu środków ochronnych zgodnie z instrukcjami wykonywania tych prac. 2.Udostępniona strefa pracy, w której istnieje możliwość wystąpienia atmosfery wybuchowej, powinna spełniać wymagania określone w przepisach dotyczących minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej. Uwaga: Patrz rozporządzenie dot. Minimalnych wymagań bhp przy wykonywaniu prac w strefach zagrożonych wybuchem – organizacja prac + dobór narzędzi i urządzeń do pracy w strefach zagrożonych wybuchem – patrz odniesienie do warunków technicznych określonych w Polskiej Normie PN-EN -1127- 1 „Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Część 1. Pojęcia podstawowe i metodyka.

§ 12.1.Prace eksploatacyjne w kotłach lub zbiorników należy wykonywać po ich technologicznym wyłączeniu, skutecznym przewietrzeniu oraz zabezpieczeniu przed wystąpieniem czynników mogących stwarzać zagrożenia dla osób wykonujących te prace. 2. Podczas przebywania osób wewnątrz kotłów lub zbiorników wszystkie włazy należy otworzyć, a jeżeli nie jest to wystarczające do dotrzymania wymaganych parametrów powietrza w kotle lub zbiorniku, należy stosować stały nadmuch powietrza. § 13.1.Prace eksploatacyjne w kotłach oraz w komorach, kanałach i rurociągach sieci cieplnych nie mogą być wykonywane w temperaturze powyżej 40°C. – UWAGA ZAPIS SPRZECZNY Z TREŚCIĄ § 9 BRAK SPÓJNOŚCI LOGICZNEJ PRZEPISU. Po wykreśleniu całego § 9 w dniu 19.09.2016r. zlikwidowano brak logiki w zapisach – patrz projekt zmian z 31.07.2017r. 2. W przypadku usuwania awarii przy urządzeniach, o których mowa w ust. 1, w temperaturze powyżej 40°C, pracownikom należy zapewnić: napoje chłodzące i środki obniżające temperaturę powietrza otaczającego bezpośrednio pracownika, środki ochrony indywidualnej, przerwy w pracy i miejsce odpoczynku, ustalane indywidualnie w zależności od warunków i specyfiki pracy.

§ 14.Zabronione jest wykonywanie prac eksploatacyjnych wewnątrz urządzeń energetycznych, na co najmniej dwóch poziomach równocześnie, jeżeli stanowiska pracy zostały usytuowane jedno nad drugim, bez wymaganego zabezpieczenia.

§ 15. 1. Prace eksploatacyjne, na których lub w których zainstalowano izotopowe źródła promieniowania, należy wykonywać po uprzednim zdemontowaniu zabezpieczeniu izotopowych źródeł promieniowania lub zabezpieczeniu przed promieniowaniem osób wykonujących te prace.

całkowitym odcięciu dopływu paliwa, § 16.1. Prace eksploatacyjne wewnątrz urządzeń i instalacji służących do dostarczania oraz magazynowania paliwa wymagające wyłączenia tych urządzeń i instalacji z ruchu należy wykonywać po: całkowitym odcięciu dopływu paliwa, zabezpieczeniu armatury lub urządzeń odcinających dopływ paliwa przed ich przypadkowym otwarciem, opróżnieniu urządzenia i instalacji z paliwa, jeżeli z przyczyn technologicznych lub bezpieczeństwa jest to wymagane, zamknięciu armatury i urządzeń odcinających odpływ paliwa i sprawdzeniu ich szczelności, w przypadku stwierdzenia nieszczelności – doprowadzeniu do wyeliminowania tych nieszczelności, zastosowaniu określonych w instrukcjach środków ochronnych zabezpieczających przed wystąpieniem czynników mogących stwarzać zagrożenie dla osób wykonujących prace, zastosowaniu określonych w dokumentacji przez producenta lub dostawcę urządzenia energetycznego środków ochronnych zabezpieczających przed wystąpieniem czynników mogących stwarzać zagrożenie dla osób wykonujących prace.; (zmiana 29.11.2017) oznaczeniu strefy pracy oraz armatury lub urządzeń odcinających dopływ paliwa znakami lub tablicami bezpieczeństwa. 2. Jeżeli niewystarczającym zabezpieczeniem jest zamknięcie armatury lub urządzeń odcinających dopływ paliwa, należy zastosować dodatkowe środki techniczne określone w instrukcjach wykonywania tych prac.  Jeżeli niewystarczającym zabezpieczeniem jest zamknięcie armatury lub urządzeń odcinających dopływ paliwa, należy zastosować dodatkowe środki techniczne określone w szczegółowych instrukcjach wykonywania tych prac lub określone przez prowadzącego eksploatację. (zmiana 29.11.2017)

§ 17.1.Prace eksploatacyjne przy instalacjach cieplnych wymagające wyłączenia tych instalacji z ruchu należy wykonywać po: odłączeniu odcinków instalacji, na których mają być prowadzone prace, poprzez zamknięcie armatury lub urządzeń odcinających dopływ czynnika grzewczego, zabezpieczeniu armatury lub urządzeń odcinających dopływ czynnika przed przypadkowym otwarciem, rozprężeniu, odwodnieniu i wychłodzeniu instalacji, jeżeli wymaga tego technologia prac, sprawdzeniu szczelności armatury lub urządzeń odcinających dopływ czynnika, oznaczeniu strefy pracy oraz armatury lub urządzeń odcinających dopływ czynnika znakami lub tablicami bezpieczeństwa. 2. Jeżeli niewystarczającym zabezpieczeniem jest zamknięcie armatury lub urządzeń odcinających dopływ czynnika, należy zastosować dodatkowe środki techniczne określone w instrukcjach wykonywania tych prac. 3. Wymagania, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą prac, dla których zastosowana technologia nie przewiduje wyłączeń urządzeń lub instalacji z ruchu.

§ 18.1.Prace eksploatacyjne przy rurociągach, armaturze lub hydrotechnicznych urządzeniach odcinających, wymagających wyłączenia ich z ruchu, należy wykonywać po: 1) odłączeniu odcinków, na których mają być prowadzone prace, poprzez zamknięcie armatury lub hydrotechnicznych urządzeń odcinających, 2) zamknięciu dopływu wody, sprawdzeniu, czy zamknięcia odcinające dopływ wody są szczelne, 3) zabezpieczeniu armatury lub urządzeń odcinających przed przypadkową zmianą Położenia, 4) rozprężeniu i odwodnieniu rurociągów, urządzeń lub instalacji hydrotechnicznych, na których mają być prowadzone prace, jeżeli wymaga tego technologia prac, 5) oznaczeniu strefy pracy oraz armatury i hydrotechnicznych urządzeń odcinających znakami lub tablicami bezpieczeństwa. 2. Jeżeli niewystarczającym zabezpieczeniem jest zamknięcie armatury lub urządzeń odcinających dopływ cieczy lub innych czynników, do fragmentu, na którym mają być wykonywane prace, należy zastosować dodatkowe środki techniczne zawarte w instrukcjach wykonywania tych prac.

§ 19.1. Prace eksploatacyjne w rurach ssących turbin wodnych, pompoturbinach turbinach wodnych umieszczonych w komorach otwartych oraz komorach odwodnień należy wykonywać po: całkowitym odcięciu dopływu wody poprzez zamknięcie armatury i urządzeń odcinających jej dopływ, zabezpieczeniu armatury lub urządzeń odcinających dopływ wody przed ich przypadkowym otwarciem, odwodnieniu komór, oznaczeniu strefy pracy oraz armatury i urządzeń odcinających odpowiednimi znakami lub tablicami bezpieczeństwa. 2. Jeżeli niewystarczającym zabezpieczeniem jest zamknięcie armatury lub urządzeń odcinających dopływ wody, do odcinka, na którym mają być wykonywane prace, należy zastosować dodatkowe środki techniczne wymienione w instrukcjach wykonywania tych prac. § 20. Prace podwodne w siłowniach wodnych i budowlach hydrotechnicznych, w tym wewnątrz sztolni, rurociągów doprowadzających i odprowadzających, należy wykonywać przy wyłączonych i zabezpieczonych przed załączeniem turbinach, hydrozespołach i pompach, w sposób i na zasadach uwzględniających wymagania przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac podwodnych, w zakresie, w jakim mają one zastosowanie.

§ 20. Prace podwodne w siłowniach wodnych i budowlach hydrotechnicznych, w tym wewnątrz sztolni, rurociągów doprowadzających i odprowadzających, należy wykonywać przy wyłączonych i zabezpieczonych przed załączeniem turbinach, hydrozespołach i pompach, w sposób i na zasadach uwzględniających wymagania przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac podwodnych, w zakresie, w jakim mają one zastosowanie. § 21.1. Prace eksploatacyjne z użyciem sprzętu pływającego przy urządzeniach, instalacjach i budowlach hydrotechnicznych należy wykonywać przy wyłączonych oraz zabezpieczonych przed przypadkowym załączeniem turbinach, hydrozespołach i pompach. 2. Turbiny, hydrozespoły i pompy, o których mowa w ust. 1, należy w sposób czytelny oznaczyć znakami lub tablicami bezpieczeństwa informującymi o zakazie ich uruchamiania. § 22. Prace eksploatacyjne przy urządzeniach i instalacjach gazowych należy wykonywać, przestrzegając wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy określonych w przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy przy budowie i eksploatacji sieci gazowych oraz uruchamianiu instalacji gazu ziemnego.

§ 23.1.Przed przystąpieniem do prac eksploatacyjnych w strefie generatorów elektrycznych chłodzonych wodorem, przy zbiornikach wodoru, elektrolizerach wody oraz składach butli napełnionych wodorem przeprowadza się pomiary stężeń występujących gazów i kontroluje, czy stężenie nie osiąga wartości określonych w przepisach w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, po przekroczeniu których grozi niebezpieczeństwo wystąpienia wybuchu. 2. Rozpoczęcie prac, o których mowa w ust. 1, może nastąpić po usunięciu lub zminimalizowaniu zagrożenia pożarem lub wybuchem oraz obniżeniu stężeń co najmniej do wartości określonych w przepisach, o których mowa w ust. 1, oraz zastosowaniu środków ochronnych. 3. Wyniki pomiarów stężeń, o których mowa w ust. 1, należy rejestrować. W dniu 19.09.2016r. Dodano 3. Wyniki pomiarów stężeń, o których mowa w ust. 1, należy rejestrować i przechowywać przez okres 90 dni od daty ich wykonania. (31.07.2017)

§ 24.1. Przed przystąpieniem do prac eksploatacyjnych wymagających wyłączenia generatorów elektrycznych, instalacji lub zbiorników wodoru oraz elektrolizerów wody z ruchu należy: całkowicie odciąć dopływ wodoru do tych urządzeń i instalacji, usunąć wodór z tych urządzeń i instalacji i przedmuchać je gazem obojętnym, sprawdzić szczelność armatury lub urządzeń odcinających dopływ wodoru, przeprowadzając pomiary obecności wodoru w wyłączonych urządzeniach i instalacjach, zabezpieczyć armaturę lub urządzenia odcinające przed przypadkowym otwarciem, oznaczyć strefę pracy oraz armaturę lub urządzenia odcinające znakami lub tablicami bezpieczeństwa, rejestrować wyniki pomiarów obecności wodoru. 2. Czynności, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą prac w zakresie obsługi oraz prac kontrolno-pomiarowych lub konserwacji, jeżeli instrukcje eksploatacji tak stanowią.

§ 25. 1. Prace eksploatacyjne przy urządzeniach elektroenergetycznych, w zależności od zastosowanych metod i środków ochronnych zapewniających bezpieczeństwo pracy, mogą być wykonywane: pod napięciem, w pobliżu napięcia, przy wyłączonym napięciu. 2. Minimalne odstępy w powietrzu od nieosłoniętych urządzeń i instalacji elektrycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem, wyznaczające zewnętrzne granice strefy prac, mają następujące wartości: napięcie znamionowe urządzenia lub instalacji elektrycznej, minimalny odstęp w powietrzu, wyznaczający zewnętrzną granicę strefy prac pod napięciem oraz prac wykonywanych w pobliżu napięcia. (Uwaga zmiana dotyczy również rozdzielń w zabudowie otwartej oraz rozdzielń wnętrzowych oraz linii napowietrznych.)

Napięcie znamionowe urządzenia Minimalne odstępy w powietrzu, wyznaczające zewnętrzną granicę strefy: Prac pod napięciem Prac w pobliżu napięcia [kV] [mm] ≤ 1 bez dotyku 300 3 60 1 120 6 90 10 120 1 150 15 160 1 160 20 220 1 220 30 320 1 320 110 1 000 2 000 1 600 3 000 400 2 500 4 000 750 5 300 8 400 W dniu 29.08.2016r. Dodano „Uwaga: w razie konieczności należy uwzględnić odstęp ergonomiczny. „ Patrz odniesienie do Polskiej Normy PN – EN 51110-1 „Eksploatacja urządzeń elektrycznych”!!!!!!

Napięcie znamionowe urządzenia prac w pobliżu napięcia ODLEGŁOŚCI ZGODNIE Z OBECNIE OBOWIĄZUJĄCYM ROZP. M.G. Z 1999 R. PRZEZ PORÓWNANIE POKAZANO ZMIANY W PRAWIE Napięcie znamionowe urządzenia Strefa prac pod napięciem   prac w pobliżu napięcia kV m do 1 do 0,3 powyżej 0,3 do 0,7 powyżej 1 do 30 do 0,6 powyżej 0,6 do 1,4 110 do 1,1 powyżej 1,1 do 2,1 220 do 2,5 powyżej 2,5 do 4,1 400 do 3,5 powyżej 3,5 do 5,4 750 do 6,4 powyżej 6,4 do 8,4

W dniu 19.09.2016r. Dodano - projekt zmian § 25. c.d. 3. Wartości określające minimalne odstępy, o których mowa w ust. 2, nie mają zastosowania do prac wykonywanych przy urządzeniach elektroenergetycznych zasilania sieci trakcyjnej i kolejowej sieci trakcyjnej, pracujących w systemie zasilania o napięciu 3 kV prądu stałego. 4. Wykonywanie prac przy urządzeniach elektroenergetycznych wymagających użycia sprzętu zmechanizowanego może odbywać się pod warunkiem, że prowadzący eksploatację określi warunki prowadzenia tych prac, mając na uwadze zachowanie odpowiedniego poziomu ich bezpieczeństwa. - Patrz odwołanie do IBWR oraz planu BIOS i uzgodnień z operatorem systemu dystrybucyjnego lub przesyłowego.!!!!!! Jakie warunki w zakresie projektowania linii napowietrznych prowadzonych nad składowiskiem paliwa w elektrowni zawodowej - PN – EN 50341-2-22:2010 „Elektroenergetyczne linie napowietrzne prądu przemiennego powyżej 45 kV – Część 3. Zbiór normatywnych warunków krajowych” oraz PN-E – 05100 -1:2000 „Elektroenergetyczne linie napowietrzne. Projektowanie i budowa. Linie prądu przemiennego z przewodami roboczymi gołymi.” W dniu 19.09.2016r. Dodano - projekt zmian 5. Organizując stanowisko pracy poza strefą pracy w pobliżu napięcia należy zapewnić nieprzekroczenie tej strefy żadną częścią ciała, narzędziem lub jego elementem. 6. Przed rozpoczęciem prac pod napięciem lub w pobliżu napięcia należy zapewnić opracowanie i udostępnienie osobom skierowanym do ich wykonania instrukcje określające technologię, wymagane narzędzia oraz środki ochronne, które należy stosować podczas prowadzenia tych prac pod napięciem lub w pobliżu napięcia. Czy wystarczającym jest polecenie pisemne?, czy IBWR ?

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28. 03. 2013R ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28.03.2013R. W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH   § 26. Napięcie od urządzeń elektrycznych należy odłączyć w sposób uniemożliwiający pojawienia się napięcia na odłączonych urządzeniach instalacjach – uwaga zmiana w stosunku do poprzedniego stanu prawnego. § 27. 1. Przed przystąpieniem do wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach elektrycznych odłączonych od napięcia należy: zastosować odpowiednie zabezpieczenie przed przypadkowym załączeniem napięcia: gdzie zapis o blokadzie napędu łączników? oznaczyć miejsce wyłączenia, sprawdzić, czy nie występuje napięcie na odłączonych urządzeniach instalacjach elektrycznych, uziemić wyłączone urządzenia i instalacje elektryczne, oznaczyć strefę pracy znakami lub tablicami bezpieczeństwa. 2. Uziemienie urządzeń i instalacji elektrycznych należy tak zlokalizować, aby praca wykonywana była w strefie ograniczonej uziemieniami i co najmniej jedno uziemienie było widoczne z miejsca wykonywania pracy. 3. Jeżeli nie jest możliwe uziemienie urządzeń i instalacji w sposób określony w ust. 2, należy zastosować inne środki techniczne lub organizacyjne zapewniające bezpieczeństwo prowadzenia prac określone w instrukcjach ich wykonywania.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28. 03. 2013R ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28.03.2013R. W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH W dniu 31.07.2017r dodano - projekt zmian § 28. Sprzęt ochronny elektroizolacyjny i wskazujący napięcie powinien być ewidencjonowany i poddawany okresowym badaniom w sposób określony przez prowadzącego eksploatację. § 28.1. Prace eksploatacyjne stwarzające możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego należy wykonywać na podstawie polecenia pisemnego. 2. Do prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych stwarzających możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego należy zaliczyć w szczególności prace: nowy wykaz prac, które muszą być bezwzględnie wykonywane na polecenie pisemne!!!!! wewnątrz niebezpiecznych przestrzeni zamkniętych, komór paleniskowych kotłów, kanałów spalin, elektrofiltrów, absorberów, walczaków kotłów, kanałów i lejów zsypowych, rurociągów sieci cieplnych oraz w zbiornikach paliw płynnych i gazowych, wewnątrz zasobników węgla lub biomasy oraz zasobników pyłu węglowego lub biomasy, niebezpieczne pod względem pożarowym wykonywane w strefach zagrożenia wybuchem, w obiegach wody elektrowni i elektrociepłowni wymagające wejścia do kanałów, rurociągów, rur ssawnych i zbiorników, jak również prace na ujęciach i zrzutach wody wykonywane z pomostów, łodzi lub barek oraz prowadzone pod powierzchnią wody, z zakresu konserwacji, remontów, montażu, kontrolno-pomiarowego, wykonywane wewnątrz turbin wiatrowych lub gondoli oraz prace z zakresu zewnętrznej konserwacji gondoli lub śmigieł wirnika turbiny wiatrowej.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28. 03. 2013R ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28.03.2013R. W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH § 28.1.c.d. W pobliżu nieosłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części, znajdujących się pod napięciem - było. Przy urządzeniach elektroenergetycznych wyłączonych spod napięcia, lecz uziemionych w taki sposób, że którekolwiek z uziemień nie jest widoczne z miejsca wykonywania pracy – było. W wykopach z zakresu konserwacji, remontów, kontrolno-pomiarowego wykonywane, przy gazociągach lub innych urządzeniach gazowniczych oraz rurociągach sieci cieplnych – dodano. Konserwacyjne, modernizacyjne lub remontowe przy kolejowej sieci trakcyjnej znajdującej się pod napięciem – dodano. Przy wyłączonych spod napięcia lub znajdujących się w budowie elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się pod napięciem lub mogącymi znaleźć się pod napięciem, w tym przewodami trakcji elektrycznej – było. Na skrzyżowaniach linii elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem lub mogących znaleźć się pod napięciem i przewodami trakcji elektrycznej – było. Przy wyłączonym spod napięcia torze wielotorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu 1 kv i powyżej, jeżeli którykolwiek z pozostałych torów linii pozostaje pod napięciem – było. Konserwacyjne, remontowe lub montażowe przy urządzeniach. Rozładowczych paliw płynnych i gazowych oraz przy instalacjach.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28. 03. 2013R ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28.03.2013R. W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH UWAGA! W obecnie obowiązującym rozporządzeniu zniknęły prace związane z identyfikacją i przecinaniem kabli. W dniu 19.09.2016r dodano Prace związane z identyfikacją i przecinaniem kabli elektroenergetycznych. !!!!!!!!! 3. Szczegółowy wykaz prac, o których mowa ust. 2, ustala i aktualizuje pracodawca prowadzący eksploatację w oparciu o przepisy wydane na podstawie art. 23715 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy oraz wyniki identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka związanego z zagrożeniami, mogącymi wystąpić podczas wykonywania prac. – obowiązek opracowania wykazu prac, które muszą być wykonywane przez dwie osoby. 4. Prace, o których mowa w ust. 2 i 3, wykonują, co najmniej dwie osoby w celu zapewnienia asekuracji. (Czy zespół musi być zawsze kwalifikowany?).

2. Polecenie pisemne wykonania pracy zawiera, co najmniej: § 29.1. Polecenie pisemne wykonywania pracy wydaje prowadzący eksploatację lub osoby przez niego upoważnione. 2. Polecenie pisemne wykonania pracy zawiera, co najmniej: numer polecenia, określenie osób odpowiedzialnych za organizację oraz wykonanie pracy. UWAGA!!!! nie ma formalnie poleceniodawcy, dopuszczającego, nadzorującego !!!! określenie zakresu prac do wykonania i strefy lub miejsca ich wykonywania, określenie warunków i środków ochronnych niezbędnych do zapewnienia bezpiecznego przygotowania i wykonania poleconych prac, wyznaczenie terminu rozpoczęcia i zakończenia prac oraz przerw w ich wykonaniu. 3. Prowadzący eksploatację może określić dodatkowy zakres informacji, które powinny zostać umieszczone w poleceniu pisemnym. 4. Polecenie pisemne należy przechowywać przez okres nie krótszy niż 30 dni od daty zakończenia pracy. 5. Zasady rejestrowania, wydawania, przekazywania, obiegu i przechowywania poleceń pisemnych ustala prowadzący eksploatację.   

POSZCZEGÓLNE CZYNNOŚCI PRZY PRACACH NA POLECENIE wg POSZCZEGÓLNE CZYNNOŚCI PRZY PRACACH NA POLECENIE wg. obecnego stanu prawnego i porównanie do poprzedniego stanu prawnego W/G DOTYCHCZAS OBOWIĄZUJĄCEGO ROZPORZĄDZENIA W/G OBECNIE OBOWIĄZUJĄCEGO ROZPORZĄDZENIA Wydanie polecenia wykonania pracy. (poleceniodawca) 1. Wydanie polecenia wykonania pracy. Wydanie zezwolenia na przygotowanie miejsca pracy. (koordynujący) 2.Skoordynowanie wykonania pracy z ruchem urządzeń energetycznych. Przygotowanie miejsca pracy. (dopuszczający) 3. Przygotowanie i przekazanie strefy pracy. Dopuszczenie do pracy. (dopuszczający, nadzorujący lub kierujący zespołem pracowników) Dopuszczenie do pracy wchodzi w zakres przygotowania i przekazania strefy pracy Wykonanie pracy. (nadzorujący lub kierujący zespołem pracowników) 4. Rozpoczęcie i wykonanie pracy. Zakończenie pracy. (nadzorujący lub kierujący zespołem pracowników) 5. Zakończenie pracy i likwidacja strefy pracy. Likwidacja miejsca pracy. (dopuszczający) Likwidacja miejsca pracy jest elementem pkt.5 6. Rejestrowanie, w formie określonej przez prowadzącego eksploatacje, ustaleń, o których mowa w pkt 2-5. 7. Ustalenie zasad wyznaczania koordynatora w rozumieniu art. 208 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, określenie jego zakresu obowiązków i sposobu ich realizacji.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28. 03. 2013R ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 28.03.2013R. W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH – PRZYKŁAD NA MOŻLIWE ŁĄCZENIE FUNKCJI W IOBP   Poleceniodawca Koordynujący Kierujący zespołem Nadzorujący Przygotowujący miejsce pracy Koordynator prac x - X Przygotowujący miejsce pracy/dopuszczający

Przykładowy wzór pisemnego polecenia wykonania pracy wg Przykładowy wzór pisemnego polecenia wykonania pracy wg. rozporządzenia Min. Gospodarki z 17.09.1999r. – odniesienie do rozporządzenia Min. Gospodarki z 28.03.2016r. – do dyskusji co ulega zmianie. – omówienie instrukcji pisania poleceń pisemnych na prace eksploatacyjne wykonywane przy urządzeniach energetycznych

§ 30. Bez polecenia jest dozwolone: wykonywanie czynności związanych z ratowaniem zdrowia lub życia ludzkiego, zabezpieczanie urządzeń energetycznych przed zniszczeniem, prowadzenie przez osoby uprawnione i upoważnione prac eksploatacyjnych urządzeń określonych w instrukcjach eksploatacji. Uwaga: Znikają prace na polecenie ustne!!!!!

uzyskanie zezwolenia na dokonanie czynności łączeniowych, § 31.1.Organizując, na polecenie prace eksploatacyjne przy urządzeniach energetycznych należy uwzględnić wymagania instrukcji (eksploatacji), o których mowa w § 4, a oraz zapewnić: ponadto: 1) Skoordynowanie wykonania prac z ruchem urządzeń energetycznych, obejmujące w szczególności: określenie zakresu oraz kolejności wykonywania czynności łączeniowych związanych z przygotowaniem i likwidacją strefy pracy, jeżeli wymaga tego bezpieczeństwo lub technologia wykonywania prac, wydanie zezwolenia na przygotowanie, przekazanie i likwidację strefy pracy, ustalenie kolejności prowadzenia prac, przerwania, wznowienia lub zakończenia prac, wydanie zezwolenia na uruchomienie urządzeń energetycznych, przy których była wykonywana praca, jeżeli w związku z jej wykonywaniem były one wyłączone z ruchu. 2) Przygotowanie i przekazanie strefy pracy, obejmujące w szczególności: uzyskanie zezwolenia na dokonanie czynności łączeniowych, wyłączenie urządzeń z ruchu, jeżeli wymaga tego technologia lub bezpieczeństwo wykonywanych prac oraz ich zabezpieczenie przed przypadkowym uruchomieniem lub doprowadzeniem czynników stwarzających zagrożenie, zastosowanie wymaganych zabezpieczeń na wyłączonych urządzeniach oraz sprawdzenie, czy zostało usunięte zagrożenie, takie jak: napięcie, ciśnienie, woda, gaz, temperatura, oznaczenie strefy pracy znakami lub tablicami bezpieczeństwa, poinformowanie kierującego zespołem o zagrożeniach występujących w strefie pracy i w jej bezpośrednim sąsiedztwie, dopuszczenie do pracy. 39

§ 31. 3) Rozpoczęcie i wykonanie pracy, obejmujące w szczególności: dobór osób do wykonania poleconej pracy, sprawdzenie przez kierującego zespołem przygotowania strefy pracy i przejęcie jej, jeżeli została przygotowana właściwie, zaznajomienie członków zespołu z występującymi zagrożeniami w strefie pracy i w jej bezpośrednim sąsiedztwie oraz z metodami bezpiecznego wykonywania pracy, egzekwowanie od członków zespołu stosowania właściwych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz narzędzi i sprzętu, zapewnienie wykonania pracy w sposób bezpieczny. 40

opuszczenie strefy pracy przez zespół, § 31. 4) Zakończenie pracy i likwidacja strefy pracy, obejmujące w szczególności: sprawdzenie, czy praca została zakończona, a sprzęt i narzędzia usunięte ze strefy pracy, opuszczenie strefy pracy przez zespół, usunięcie środków ochronnych użytych do przygotowania strefy pracy i jej zabezpieczenia lub, używanych przy wykonywaniu pracy, poinformowanie o zakończeniu pracy i gotowości urządzeń lub instalacji do ruchu. 5) Rejestrowanie, w formie określonej przez prowadzącego eksploatację ustaleń, o których mowa w pkt. 1- 4. 6) Ustalenie zasad wyznaczania koordynatora w rozumieniu art. 208 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, określenia jego zakresu obowiązków i sposobu ich realizacji. 7) Do obowiązków koordynatora, o którym mowa w ust. 1 pkt. 6, należy w szczególności: ustalenie harmonogramu prac uwzględniającego zadania wszystkich zespołów realizujących prace, jeżeli wymaga tego bezpieczeństwo lub technologia ich wykonywania, zapewnienie współpracy osób kierujących pracami zespołów i osób nadzorujących te prace, ustalenie sposobu łączności i sposobu alarmowania w sytuacji zaistnienia zagrożenia lub awarii. 41

§ 31. 1. Organizując, prace eksploatacyjne (dodano w dniu 29. 08 § 31.1.Organizując, prace eksploatacyjne (dodano w dniu 29.08.2016)na polecenie należy uwzględnić wymagania zawarte w instrukcjach eksploatacji, o których mowa w § 4, a oraz zapewnić: ponadto: 1) Skoordynowanie przez koordynującego (dodano 29.08.2016) wykonania prac z ruchem urządzeń energetycznych, obejmujące w szczególności: określenie zakresu oraz kolejności wykonywania czynności łączeniowych związanych z przygotowaniem i likwidacją strefy pracy, jeżeli wymaga tego bezpieczeństwo lub technologia wykonywania prac, wydanie zezwolenia na przygotowanie, przekazanie i likwidację strefy pracy, ustalenie kolejności prowadzenia prac, przerwania, wznowienia lub zakończenia prac, wydanie zezwolenia na uruchomienie urządzeń energetycznych, przy których była wykonywana praca, jeżeli w związku z jej wykonywaniem były one wyłączone z ruchu. 2) Przygotowanie i przekazanie strefy pracy przez dopuszczającego (dodano 29.08.2016), obejmujące w szczególności: uzyskanie zezwolenia na dokonanie czynności łączeniowych, wyłączenie urządzeń z ruchu, jeżeli wymaga tego technologia lub bezpieczeństwo wykonywanych prac oraz ich zabezpieczenie przed przypadkowym uruchomieniem lub doprowadzeniem czynników stwarzających zagrożenie, zastosowanie wymaganych zabezpieczeń na wyłączonych urządzeniach oraz sprawdzenie, czy zostało usunięte zagrożenie, takie jak: napięcie, ciśnienie, woda, gaz, temperatura, oznaczenie strefy pracy znakami lub tablicami bezpieczeństwa, poinformowanie kierującego zespołem o zagrożeniach występujących w strefie pracy i w jej bezpośrednim sąsiedztwie, dopuszczenie do pracy.

§ 31. 3) Rozpoczęcie i wykonanie pracy przez kierującego zespołem (dodano 29.08.2016) obejmujące w szczególności: dobór osób do wykonania poleconej pracy, sprawdzenie przez kierującego zespołem przygotowania strefy pracy i przejęcie jej, jeżeli została przygotowana właściwie, zaznajomienie członków zespołu z występującymi zagrożeniami w strefie pracy i w jej bezpośrednim sąsiedztwie oraz z metodami bezpiecznego wykonywania pracy, egzekwowanie od członków zespołu stosowania właściwych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz narzędzi i sprzętu, zapewnienie wykonania pracy w sposób bezpieczny. Po przerwaniu pracy wykonywanej na polecenie jej wznowienie może nastąpić po ponownym dopuszczeniu do pracy. Nie wymaga się ponownego dopuszczenia do pracy po przerwie, jeżeli w czasie trwania przerwy nie zostało stwierdzone pogorszenie warunków pracy. (Dodano w dniu 19.09.2016r.)

§ 31. 4) Zakończenie pracy i likwidacja strefy pracy, odpowiednio przez kierującego zespołem i dopuszczającego (Dodano 29.08.2016) obejmujące w szczególności: sprawdzenie, czy praca została zakończona, a sprzęt i narzędzia usunięte ze strefy pracy, opuszczenie strefy pracy przez zespół, usunięcie środków ochronnych użytych do przygotowania strefy pracy i jej zabezpieczenia lub, używanych przy wykonywaniu pracy, poinformowanie o zakończeniu pracy i gotowości urządzeń lub instalacji do ruchu. 5) Rejestrowanie, w formie określonej przez prowadzącego eksploatację ustaleń, o których mowa w pkt. 1- 4. 5) Przy pracach na polecenie zabrania się łączenia więcej niż dwóch funkcji jednocześnie. (w dniu 19.09.2016r dodano) – uwaga ten zapis nadal nie wyklucza możliwości łączenia funkcji dopuszczającego i kierującego zespołem 6) Ustalenie zasad wyznaczania koordynatora w rozumieniu art. 208 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, określenia jego zakresu obowiązków i sposobu ich realizacji. 7) Do obowiązków koordynatora, o którym mowa w ust. 1 pkt. 6, należy w szczególności: ustalenie harmonogramu prac uwzględniającego zadania wszystkich zespołów realizujących prace, jeżeli wymaga tego bezpieczeństwo lub technologia ich wykonywania, zapewnienie współpracy osób kierujących pracami zespołów i osób nadzorujących te prace, ustalenie sposobu łączności i sposobu alarmowania w sytuacji zaistnienia zagrożenia lub awarii.

§ 32. 1.W każdym zespole wyznacza się osobę kierującą zespołem. UWAGA !!! BRAK DEFINICJI KIERUJĄCEGO ZESPOŁEM W OBOWIĄZUJĄCEJ WERSJI ROZPORZĄDZENIA 2. W przypadku opuszczenia strefy wykonywania pracy przez kierującego zespołem, dalsze wykonywanie pracy musi zostać przerwane, a zespół wyprowadzony z tej strefy. 3. Kierujący zespołem przed każdym wznowieniem pracy jest obowiązany dokonać dokładnego sprawdzenia zabezpieczenia strefy pracy. 4. Jeżeli podczas sprawdzenia, o którym mowa w ust. 3, zostanie stwierdzone pogorszenie warunków bezpieczeństwa w strefie wykonywania pracy, wznowienie pracy może nastąpić po doprowadzeniu warunków do wymaganego poziomu bezpieczeństwa. !!!!!!! Gdzie są ponowne dopuszczenia. Teraz jedynie kierujący odpowiada za ponowne podjęcie pracy!!!!!!! § 33.Podczas wykonywania pracy zabronione jest w szczególności: rozszerzanie pracy poza zakres i strefę prac określone w poleceniu, dokonywanie zmian w zastosowanych zabezpieczeniach, jeżeli miałoby to pogorszyć poziom bezpieczeństwa przy wykonywaniu prac.

§ 34.Traci moc rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 912). § 35. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. UWAGA !!!! Nowelizacja rozporządzenia wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Przykłady praktyczne w zakresie opracowania Instrukcji Organizacji Bezpiecznej Pracy Instrukcja Organizacji Bezpiecznej Pracy – prace wykonywane przy urządzeniach energetycznych przekazanych do eksploatacji Instrukcja Organizacji Bezpiecznej Pracy – instrukcja na czas prac związanych z rozruchem urządzeń energetycznych w ramach prac inwestycyjnch.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28. 03. 2013r Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28.03.2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych – wątpliwości interpretacyjne w zakresie organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach energetycznych. Czy powierzenie na podstawie umowy prowadzenie eksploatacji nie stoi w sprzeczności z zapisami prawa energetycznego, które w art. 32. ust.1 mówi, ze wytwarzanie paliw lub energii wymaga uzyskania koncesji oraz art. 33 ust.1 pkt. 4 gdzie udzielenie koncesji wnioskodawcy warunkuje zapewnienie zatrudnienia osób o właściwych kwalifikacjach zawodowych(art.54 ust.2 ) Czy upoważnienie przez prowadzącego eksploatację osoby lub osób do określonych działań związanych z wydawaniem poleceń, koordynacją prac, dopuszczeniem do pracy oznacza upoważnienie konkretnej osoby np. Jana Kowalskiego i Marka Nowaka, nie będących jego pracownikami? O jakich ”określonych działaniach” związanych z wydawaniem poleceń, koordynacją prac, dopuszczeniem do prac, mówi zapis?. Kto i w jakim zakresie ma je określić?

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28. 03. 2013r Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28.03.2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych – wątpliwości interpretacyjne w zakresie organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach energetycznych. Nie zostały zdefiniowane pojęcia osób funkcyjnych w organizacji pracy, pomieszczeń ruchu elektrycznego, a jednocześnie Rozporządzenie zawiera zwroty „kierujący zespołem”, „zespół” – patrz zmiany z 31.07.2017 Nie zostały zdefiniowane obowiązki osób funkcyjnych przy pracach na polecenia. – patrz zmiany z 31.07.2017 Rozporządzenie wprowadziło dowolność wzorów poleceń pisemnych dla różnych podmiotów, dowolność interpretacji obowiązków osób funkcyjnych a co za tym idzie brak jednoznacznych zasad dla wykonawców z różnych firm. – odniesienie do zapisów organizacji bezpiecznej pracy u danego prowadzącego eksploatację § 29. Pkt 2 mówi co polecenie powinno zawierać, m.in. osoby odpowiedzialne …–o jakich osobach mowa ? (dowolność ) – patrz zmiany z 31.07.2017r. § 31.1 pkt 3 podpunkt d – od kogo przyjmuje miejsce pracy kierujący zespołem? – czy zatem może przyjąć miejsce pracy od samego siebie??? § 11.1 pkt 2 – pojawia się nowe pojęcie – udostępniona strefa pracy. Brak definicji lub wyjaśnienia kiedy uważa się że jest udostępniona. W (§ 31.1 pkt2) mówi się o przekazaniu strefy pracy, natomiast w § 5.1 mówi się o dopuszczaniu do pracy. Jakie zasady łączenia funkcji w organizacji bezpiecznej pracy wynikają z obecnie obowiązującego rozporządzenia? Brak zasad dla wykonywanych prac dla wielu firm w jednym miejscu. – patrz I.O.B.P danego prowadzącego eksploatację Ograniczono wykaz prac w warunkach szczególnego zagrożenia np. przecinanie i identyfikacja kabli nie jest pracą w warunkach szczególnego zagrożenia. – patrz zmiany z 31.07.2018r. Czy w związku z §6. nie ma już możliwości dokonywania prac przez osoby bez kwalifikacji, ale pod stałym nadzorem pracownika prowadzącego eksploatacje, posiadającego kwalifikacje uzyskane na podstawie Prawa Energetycznego? – patrz komentarz Czy w związku z §6. Wszystkie osoby, bez wyjątku, zespołu osób wykonujących jakiekolwiek prace eksploatacyjne muszą mieć kwalifikacje uzyskane na podstawie Prawa Energetycznego? - patrz komentarz

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28. 03. 2013r Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28.03.2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych – wątpliwości interpretacyjne w zakresie organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach energetycznych. Czy do montażu rusztowań przy urządzeniach energetycznych wymagane są oprócz uprawnień do montażu rusztowań, świadectwa kwalifikacyjne w odniesieniu do &6 rozporządzenia. § 3. Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do prac wykonywanych przy urządzeniach energetycznych powszechnego użytku. Uwaga: powinno być: przy obsłudze urządzeń energetycznych powszechnego użytku. Zostawienie tak jak jest powoduje że np. remont piecyka gazowego będzie mógł zrobić każdy. !!!!

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28. 03. 2013r Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28.03.2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych – wątpliwości interpretacyjne w zakresie organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach energetycznych. § 5. 1. Prowadzący eksploatację może upoważnić osobę lub osoby do wykonywania w jego imieniu określonych działań związanych z koordynacją prac; Uwaga: Kto wyznacza koordynatora ( koordynującego?) w przypadku pracy kilku firm na tym samym obiekcie ( np. remont turbiny. remont kotła i jego urządzeń pomocniczych ) § 13. 1. Prace eksploatacyjne w kotłach oraz w komorach, kanałach i rurociągach sieci cieplnych nie mogą być wykonywane w temperaturze powyżej 40°C. 2. Osobom usuwającym awarię przy urządzeniach, o których mowa w ust. 1, w temperaturze powyżej 40°C, należy zapewnić: 1) napoje chłodzące i środki obniżające temperaturę powietrza; 2) środki ochrony indywidualnej, przerwy w pracy i miejsce odpoczynku, ustalane indywidualnie w zależności od warunków i specyfiki pracy. Uwaga: brak określenia przy jakiej max temperaturze można wymagać od pracownika podjęcie pracy przy usuwaniu usterek. § 28. 1. Prace eksploatacyjne stwarzające możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego należy wykonywać na podstawie polecenia pisemnego §28.1 sprzeczne z §30.3 brak pojęcia instrukcji stanowiskowej, bo chyba nie jest z nią tożsama instrukcja eksploatacji. Jeśli instrukcja eksploatacji ma opisywać wymagania organizacji bezpiecznej pracy w każdym przypadku, to polecenie na prace tylko dubluje jej zapisy- patrz §4.1 .9, 10. W rozporządzeniu zlikwidowano prace na polecenie ustne, brak jest informacji o możliwości przekazywania polecenia droga elektroniczną.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28. 03. 2013r Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28.03.2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych – wątpliwości interpretacyjne w zakresie organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach energetycznych. § 28. 1. Prace eksploatacyjne stwarzające możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego należy wykonywać na podstawie polecenia pisemnego. 4. Prace, o których mowa w ust. 2 i 3, wykonują co najmniej dwie osoby w celu zapewnienia asekuracji. Uwaga: Czy należy to rozumieć tak, ze wszystkie inne prace niż w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia można wykonywać jednoosobowo? § 29. 1. Polecenie pisemne wykonywania pracy wydaje prowadzący eksploatację lub osoby przez niego upoważnione. 3. Prowadzący eksploatację może określić dodatkowy zakres informacji, które powinny zostać umieszczone w poleceniu pisemnym. Uwaga: Kto.. ma ustalić ta listę prac, każdy prowadzący eksploatację? dla siebie.. czy właściciel instalacji (ale brak takiej osoby prawnej w rozporządzeniu). § 31. 2) przygotowanie i przekazanie strefy pracy, obejmujące w szczególności: e) poinformowanie kierującego zespołem o zagrożeniach występujących w strefie pracy i w jej bezpośrednim sąsiedztwie, f) dopuszczenie do pracy; § 31.3) rozpoczęcie i wykonanie pracy, obejmujące w szczególności: b) sprawdzenie przez kierującego zespołem przygotowania strefy pracy i przejęcie jej, jeżeli została przygotowana właściwie, Uwaga2 : §31.1. 2 e, f i 3b wynika, ze niedopuszczalne jest samo dopuszczenie do prac. TAK Czy NIE?

Instrukcje eksploatacji wg. rozp. Min. Gospodarki z dnia 28. 03. 2013r Instrukcje eksploatacji wg. rozp. Min. Gospodarki z dnia 28.03.2013r. w sprawie bhp przy urządzeniach energetycznych § 4.1.Prace eksploatacyjne urządzeń energetycznych powinny być prowadzone zgodnie z instrukcjami eksploatacji określającymi w szczególności: (zakres przedmiotowy instrukcji eksploatacji) § 4. 1. Prace eksploatacyjne należy prowadzić zgodnie z instrukcją eksploatacji urządzenia energetycznego lub grup urządzeń energetycznych, wydaną przez prowadzącego eksploatację na podstawie odpowiedniej dokumentacji, dostarczonej przez producenta lub dostawcę, zawierającą w szczególności: (31.07.2017) charakterystykę układów, instalacji i urządzeń energetycznych, opis w niezbędnym zakresie układów automatyki, pomiarów, sygnalizacji, zabezpieczeń i sterowań, opis czynności związanych z uruchomieniem, obsługą w czasie pracy i zatrzymaniem urządzenia energetycznego w warunkach normalnej eksploatacji oraz w sytuacjach awaryjnych, zasady postępowania w razie awarii oraz zakłóceń w pracy urządzenia, wymagania bhp i ppoż. dla danej grupy urządzeń, instalacji, obiektów oraz wymagania kwalifikacyjne dla osób zajmujących się eksploatacją danego urządzenia lub instalacji, - czym i jak gasić instalacje ogniw fotowoltaicznych? identyfikację zagrożeń pożarem, wybuchem, dla zdrowia i życia ludzkiego oraz dla środowiska naturalnego związanych z eksploatacją danego urządzenia lub instalacji wymagania w zakresie konserwacji, napraw, remontów urządzeń energetycznych oraz terminy przeprowadzania przeglądów, prób i pomiarów. (Patrz odniesienia do obowiązujących przepisów) !!!!!

Instrukcje eksploatacji wg. rozp. Min. Gospodarki z dnia 28. 03. 2013r Instrukcje eksploatacji wg. rozp. Min. Gospodarki z dnia 28.03.2013r. w sprawie bhp przy urządzeniach energetycznych § 4.1.Prace eksploatacyjne urządzeń energetycznych powinny być prowadzone zgodnie z instrukcjami eksploatacji określającymi w szczególności: (zakres przedmiotowy instrukcji eksploatacji) § 4. 1. Prace eksploatacyjne należy prowadzić zgodnie z instrukcją eksploatacji urządzenia energetycznego lub grup urządzeń energetycznych, wydaną przez prowadzącego eksploatację na podstawie odpowiedniej dokumentacji, dostarczonej przez producenta lub dostawcę, zawierającą w szczególności: (31.07.2017) c.d. wymagania w zakresie konserwacji, napraw, remontów urządzeń energetycznych oraz terminy przeprowadzania przeglądów, prób i pomiarów. (Patrz odniesienia do obowiązujących przepisów) !!!!! , a także wymagania co do poziomu kwalifikacji i umiejętności osób wykonujących te prace, określone przez producenta lub dostawcę tego urządzenia; (zmiana 29.11.2017) zestaw rysunków, schematów i wykresów z opisami zgodnymi z obowiązującym nazewnictwem, zestaw rysunków, schematów i wykresów z opisami, zgodnymi z obowiązującym nazewnictwem w języku polskim i na poziomie technicznym dostosowanym do poziomu kwalifikacji osoby obsługującej, określonego i wymaganego przez producenta lub dostawcę tego urządzenia; (zmiana z 29.11.2017) organizację prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych i nadzór nad tymi pracami, Jaką przyjąć organizację pracy na czas prac rozruchowych urządzeń energetycznych??? wymagania dotyczące środków ochrony zbiorowej lub indywidualnej, zapewnienia asekuracji, łączności oraz innych technicznych lub organizacyjnych środków ochrony stosowanych w celu ograniczenia ryzyka zawodowego, zwanych dalej „środkami ochronnymi”. Instrukcje muszą być na bieżąco aktualizowane przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych lub przez osoby, którym powierzono prowadzenie eksploatacji.

Eksploatacja urządzeń - podstawy prawne opracowania instrukcji eksploatacji dla urządzeń elektroenergetycznych. Przykłady praktyczne w zakresie opracowania instrukcji eksploatacji urządzeń. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28.03.2013r w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych, Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003r w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. nr 89 poz. 828 z 2003r.), Dokumentacja Techniczna Ruchowa rozdzielnicy (SN, nN), instrukcja obsługi rozdzielnicy SN (nN) – dostarcza wytwórca wraz z urządzeniem, Polska Norma PN-EN 50110 Eksploatacja urządzeń elektrycznych, Polska Norma PN – E – 05115 ”Instalacje elektroenergetyczne o napięciu nominalnym powyżej 1 kV prądu przemiennego”, Polska Norma PN-EN 50522 Uziemienie instalacji elektroenergetycznych prądu przemiennego o napięciu wyższym od 1 kV, Polska Norma PN-EN Uziemienie instalacji elektroenergetycznych prądu przemiennego o napięciu wyższym od 1 kV. Część 1: Postanowienia ogólne. Polska Norma PN-EN 61230 Przenośny sprzęt do uziemiania lub uziemiania i zwierania, Polska Norma PN-E-04700 „Urządzenia i układy elektryczne w obiektach elektroenergetycznych. Wytyczne przeprowadzania pomontażowych badań odbiorczych,

Podstawy prawne c.d. Polska Norma PN-HD 60364-6 „Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 6. Sprawdzanie”, PN-EN 62305-3:2009 ”Ochrona odgromowa - Część 3: Uszkodzenia fizyczne obiektów i zagrożenie życia” – uwaga zmiana warunków technicznych w zakresie ochrony odgromoewj. WYBRANE POLSKIE NORMY – URZĄDZENIA ENERGETYCZNE CIEPLNO-MECHANICZNE : PN-89/M-34130/01 „Energia cieplna. Instalacje młynowe. Wymagania i badania”, PN-EN 12952-8 „Kotły wodnorurkowe i urządzenia pomocnicze. Część 8: Wymagania dotyczące instalacji paleniskowych na paliwa ciekłe i gazowe do kotłów”, PN-EN 12952-9 „Kotły wodnorurkowe i urządzenia pomocnicze. Część 9: Wymagania dotyczące pyłowych instalacji paleniskowych do kotłów”.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28. 03. 2013r Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28.03.2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych – wątpliwości interpretacyjne w zakresie instrukcji eksploatacji. Czy instrukcje eksploatacji powinny zawierać zapisy dotyczące organizacji prac związanych z konserwacją, remontami, montażem i kontrolno-pomiarowych? Czy można w związku z zapisami §30 pkt 3, bez polecenia prowadzić wszystkie prace ( poza pracami szczególnie niebezpiecznymi), jeżeli zgodnie z §4 ust.1, instrukcje eksploatacji będą zawierać wymagania oraz organizacje prac eksploatacyjnych?. Od kogo należy uzyskać zezwolenie na dokonanie czynności łączeniowych, w przypadku gdy prowadzący eksploatację upoważni osoby nie prowadzące prac w zakresie obsługi urządzeń energetycznych aby w jego imieniu koordynowały pracę. Czy osoba wydająca polecenia wskazana przez prowadzącego eksploatację, zgodnie z §4.1 może w tym poleceniu upoważnić inne osoby do przeprowadzenia prac eksploatacyjnych. Czy taka forma upoważnienia jest zgodna z §6 prace eksploatacyjne – prace wykonywane przy urządzeniach energetycznych w zakresie ich obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym. Uwaga: brak definicji lub wskazania źródła definicji zakresu znaczeniowego pojęć obsługi, konserwacji, remontów i montażu. Jest to bardzo ważne również z powodu innego „rozumienia” tych pojęć przez firmy zagraniczne, pracujące na terenie Polski. § 4. 1. Prace eksploatacyjne należy prowadzić zgodnie z instrukcjami eksploatacji zawierającymi w szczególności: wymagania w zakresie konserwacji, napraw, remontów urządzeń energetycznych oraz terminy przeprowadzania przeglądów, prób i pomiarów; Uwaga: co to znaczy: …wymagania w zakresie napraw i remontów? Ogólne, czy technologiczne? §4.2. Prowadzący eksploatację zapewnia bieżącą aktualizację instrukcji, o których mowa w ust. 1. Uwaga: na określone urządzenie energetyczne będzie jedna instrukcja? Czyja ( właściciela – ew. prowadzącego eksploatacje instalacji)? Czy każdorazowo wchodząc na przeprowadzenie remontu firma tworzy taka instrukcję pod swoje potrzeby? Brak zdefiniowania pojęcia właściciel instalacji

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28. 03. 2013r Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28.03.2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych – wątpliwości interpretacyjne w zakresie eksploatacji urządzeń energetycznych Wadą jest brak odniesienia do normy PN-En 50110…przy ewidentnym jej wyrywkowym cytowaniu, co powoduje brak jednoznaczności zapisów ( norma napisana jest dużo bardziej precyzyjnie). Brak jakiegokolwiek odniesienia do instalacji SELV i PELV, przewidującego inny tryb doboru osób eksploatacji, czy to oznacza ze Rozporządzenie ma do nich zastosowanie, a wiec eksploatujące (w sensie rozumianym przez Rozporządzenie) je osoby powinny posiadać sprawdzone kwalifikacje? Jakie przyjąć warunki równoczesnego wykonywania  eksploatacyjnych przez różne podmioty na tym samym urządzeniu energetycznych w odniesieniu do wyroku NSA „ Obowiązek wydania przez pracodawcę szczegółowych instrukcji i wskazówek w zakresie bhp na stanowiskach pracy dotyczy wszystkich stanowisk pracy, również tych, które nie wiążą się z wykonywaniem pracy w jednym i tym samym miejscu. ” - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 lutego 1999 r., sygn. II SA/Wr 935/98. Prawo Pracy 1999 Nr 10, s. 41.

Zmiany w ustawie z dnia z dnia 10 kwietnia 1997r Zmiany w ustawie z dnia z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zmianami oraz z 2011r. Dz. U. Nr 234, poz. 1392) - Prace Komisji Kwalifikacyjnych - aktualny stan prawny – omówienie zmian regulacji prawnych.

ZMIANY W PRAWIE ENERGETYCZNYM Art. 54.1.Osoby zajmujące się eksploatacją sieci oraz urządzeń i instalacji określonych w przepisach, o których mowa w ust. 6, obowiązane są posiadać kwalifikacje potwierdzone świadectwem wydanym przez komisje kwalifikacyjne. 1a.(uchylony). 1b.W razie stwierdzenia, że eksploatacja urządzeń, instalacji lub sieci jest prowadzona niezgodnie z przepisami dotyczącymi ich eksploatacji, na wniosek pracodawcy, inspektora pracy, Prezesa URE lub innego organu właściwego w sprawach regulacji gospodarki paliwami i energią, o których mowa w art. 21a, sprawdzenie spełnienia wymagań kwalifikacyjnych należy powtórzyć.

ZMIANY W PRAWIE ENERGETYCZNYM C.D. 1c. Sprawdzenie spełnienia wymagań kwalifikacyjnych przeprowadza się także w przypadku: 1c. 1. Wniosku pracodawcy: gdy osoba zajmująca się eksploatacją sieci, urządzeń lub instalacji określonych w przepisach, o których mowa w ust. 6, posiada kwalifikacje potwierdzone świadectwem, ale w ciągu kolejnych pięciu lat nie zajmowała się eksploatacją urządzeń, instalacji lub sieci, których uprawnienie dotyczy, który dokonał modernizacji lub innej istotnej zmiany parametrów urządzeń, instalacji lub sieci. 1c. 2. Osób, o których mowa w ust. 1, zajmujących się eksploatacją urządzeń, instalacji lub sieci, świadczących usługi na rzecz konsumentów w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn.zm.) oraz mikroprzedsiębiorców, małych lub średnich przedsiębiorców, w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, co pięć lat. 2. Zabrania się zatrudniania przy samodzielnej eksploatacji sieci oraz urządzeń i instalacji określonych w przepisach, o których mowa w ust. 6, osób bez kwalifikacji, o których mowa w ust.1.

ZMIANY W PRAWIE ENERGETYCZNYM C.D. Art.54.2a. Przepisów ust.1 i 2 nie stosuje się do osób będących obywatelami państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim obszarze Gospodarczym, które nabyły w tych państwach wymagane kwalifikacje w zakresie eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci i uzyskały ich potwierdzenie zgodnie z przepisami o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych. Jak traktować kwalifikacje obywateli państw UE wykonujących prace eksploatacyjne?

UZNAWANIE KWALIFIKACJI PRZEZ UDT Urząd Dozoru Technicznego jest upoważniony do uznawania kwalifikacji nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwach członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronach umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym w następujących zawodach regulowanych: stanowisk pracy związanych z eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych wytwarzających, przetwarzających, przesyłających i zużywających energię elektryczną, stanowisk pracy związanych z dozorem nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych wytwarzających, przetwarzających, przesyłających i zużywających energię elektryczną, stanowisk pracy związanych z eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci wytwarzających, przetwarzających, przesyłających i zużywających ciepło oraz innych urządzeń energetycznych, określonych w przepisach dotyczących szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci, stanowisk pracy związanych z dozorem nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci wytwarzających, przetwarzających, przesyłających i zużywających ciepło oraz innych urządzeń energetycznych, określonych w przepisach dotyczących szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci,       

Podstawy formalnoprawne działania komisji kwalifikacyjnych Ustawa z dnia z dnia 10.04.1997r. Prawo Energetyczne Art.. 54 ust. 3. Komisje kwalifikacyjne są powoływane na okres 5 lat przez: 1) Prezesa URE; 2) właściwych ministrów i Szefów Agencji, o których mowa w art. 21a - w zakresie eksploatacji urządzeń i instalacji gazowych, elektrycznych i cieplnych w jednostkach organizacyjnych podległych tym ministrom lub Szefom Agencji lub przez nich nadzorowanych; 3) ministra właściwego do spraw transportu - w zakresie eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych stosowanych w jednostkach organizacyjnych transportu kolejowego. 3a. Organ uprawniony do powoływania komisji kwalifikacyjnych, o których mowa w ust. 3, może odwołać członka komisji w przypadku: 1) choroby trwale uniemożliwiającej sprawowanie funkcji; 2) rezygnacji z członkostwa w komisji; 3) niewywiązywania się z obowiązków członka komisji; 4) utraty kwalifikacji umożliwiających powołanie w skład komisji. 3b. Organ uprawniony do powoływania komisji kwalifikacyjnych może odwołać komisję kwalifikacyjną na wniosek jednostki organizacyjnej, przy której ją powołano, w przypadku: 1) rezygnacji jednostki organizacyjnej, przy której powołano komisję kwalifikacyjną, z dalszego prowadzenia tej komisji; 2) odwołania części członków komisji kwalifikacyjnej, uniemożliwiającego dalsze wykonywanie zadań przez tę komisję. 4. Za sprawdzenie kwalifikacji, o których mowa w ust. 1, pobierane są opłaty od osób kierujących wnioski o stwierdzenie kwalifikacji. 4a. Nie pobiera się opłat za sprawdzenie kwalifikacji, o których mowa w ust. 1, przez komisje kwalifikacyjne powołane przez Ministra Obrony Narodowej, jeżeli następuje ono na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej podległej temu ministrowi lub przez niego nadzorowanej. 5. Opłaty, o których mowa w ust. 4, stanowią przychód jednostek organizacyjnych, przy których powołano komisje kwalifikacyjne. 6. Minister właściwy do spraw energii, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu oraz Ministrem Obrony Narodowej, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby, o których mowa w ust. 1. 7. Minister właściwy do spraw energii, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 6, określi w szczególności: 1) rodzaje prac, stanowisk oraz instalacji, urządzeń i sieci, przy których eksploatacji jest wymagane posiadanie kwalifikacji; 2) zakres wymaganej wiedzy niezbędnej do uzyskania potwierdzenia posiadanych kwalifikacji, odpowiednio do rodzaju prac, stanowisk oraz instalacji i urządzeń, o których mowa w pkt 1; 3) tryb przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego; 4) jednostki organizacyjne, przy których powołuje się komisje kwalifikacyjne, i tryb ich powoływania; 5) wysokość opłat pobieranych za sprawdzenie kwalifikacji, o których mowa w pkt 2; 6) wzór świadectwa kwalifikacyjnego.

Podstawy formalnoprawne działania komisji kwalifikacyjnych ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 28 kwietnia 2003 r.  w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. z 2003r. Nr 89, poz. 828 ze zmian.) – zakres formalnoprawny egzaminu § 6. Osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci, w celu uzyskania potwierdzenia posiadanych kwalifikacji, powinny wykazać się wiedzą z zakresu: 1)na stanowiskach eksploatacji: a) zasad budowy, działania oraz warunków technicznych obsługi urządzeń, instalacji i sieci, b) zasad eksploatacji oraz instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci, - z czego wynika zakres formalny instrukcji eksploatacji ????? c) zasad i warunków wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i montażowych, d) zasad i wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony przeciwpożarowej oraz umiejętności udzielania pierwszej pomocy – gdzie zdefiniowano zasady organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach energetycznych ????? e) instrukcji postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa obsługi urządzeń lub zagrożenia życia, zdrowia i środowiska; 2)na stanowiskach dozoru: a) przepisów dotyczących przyłączania urządzeń i instalacji do sieci, dostarczania paliw i energii oraz prowadzenia ruchu i eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci, b) przepisów i zasad postępowania przy programowaniu pracy urządzeń, instalacji i sieci, z uwzględnieniem zasad racjonalnego użytkowania paliw i energii, c) przepisów dotyczących eksploatacji, wymagań w zakresie prowadzenia dokumentacji technicznej i eksploatacyjnej oraz stosowania instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci, - gdzie określono zakres instrukcji eksploatacji oraz dokumentacji technicznej ???? d) przepisów dotyczących budowy urządzeń, instalacji i sieci oraz norm i warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać te urządzenia, instalacje i sieci, e) przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, z uwzględnieniem udzielania pierwszej pomocy oraz wymagań ochrony środowiska - gdzie zdefiniowano zasady organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach energetycznych ????? f) zasad postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu urządzeń przyłączonych do sieci, g) zasad dysponowania mocą urządzeń przyłączonych do sieci, h) zasad i warunków wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i montażowych. Zakres przedmiotowy zagadnień egzaminu kwalifikacyjnego – odniesienie do rozp. Ministra Gospodarki z dnia 28.03.2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych (Dz. U. z 2013r. Nr 492) !!!!!!!!

PRACA KOMISJI KWALIFIKACYJNYCH - Wątpliwości dotyczące nadawania świadectw kwalifikacyjnych Czy po zmianie lub zagubieniu dowodu osobistego konieczna jest wymiana świadectwa kwalifikacyjnego ? Kto wydaje świadectwo kwalifikacyjne w przypadku zlikwidowania komisji kwalifikacyjnej, jeżeli zachodzi konieczność wydania duplikatu świadectwa kwalifikacyjnego? 3. Czy dla nadania kwalifikacji w pkt. 10 (AKP i A) konieczne jest wykazanie się wiedzą w zakresie pozostałych punktów danej grupy – w odniesieniu do zakresu wiedzy jaką powinien wykazać się egzaminowany na stanowisku eksploatacji min.:  a) zasady budowy, działania oraz warunki techniczne obsługi urządzeń, instalacji i sieci, b) zasady eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci, c) zasady i warunki wykonywania prac Na stanowisku dozoru: a) przepisów dotyczących przyłączania urządzeń i instalacji do sieci, dostarczania paliw i energii oraz prowadzenia eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci, b) przepisów i zasad postępowania przy programowaniu pracy urządzeń, instalacji i sieci, z uwzględnieniem zasad racjonalnego użytkowania paliw i energii, c) przepisów dotyczących eksploatacji, wymagań w zakresie prowadzenia dokumentacji technicznej i eksploatacyjnej urządzeń, instalacji i sieci, d) przepisów dotyczących budowy urządzeń, instalacji i sieci oraz norm i warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać te urządzenia, instalacje i sieci, e) przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, z uwzględnieniem udzielania pierwszej pomocy oraz wymagań ochrony środowiska, f) zasad postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu urządzeń przyłączonych do sieci, g) zasad dysponowania mocą urządzeń przyłączonych do sieci, h) zasad i warunków wykonywania prac . 4. Jakie terminy ważności powinny mieć świadectwa kwalifikacyjne ?

Osoba wykonująca badanie ochrony przeciwporażeniowej musi posiadać uprawnienia Na stanowisku eksploatacji w zakresie prac kontrolno – pomiarowych zgodnie z treścią § 5.pkt.1.ust1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28.04.2003r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci. Natomiast osoba dozoru zgodnie z cytowanym przepisem oraz art.62 ust.1 pkt.5 ustawy z dnia 07.07.1994r. Prawo budowlane sprawuje nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci oraz dokonuje okresowych kontroli stanu technicznego instalacji elektrycznych w obiekcie budowlanym. PROPOZYCJE ZMIAN ZAPISÓW ROZPORZĄDZENIA MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci – stan prac nad zmianą rozporządzenia.

UPRAWNIENIA DO OBSŁUGI MASZYN BUDOWALNYCH – ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROZWOJU I FINANSÓW Z DNIA 11.01.2017R. ZMIENIAJĄCE ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PODCZAS EKSPLOATACJI MASZYN I INNYCH URZĄDZEŃ TECHNICZNYCH DO ROBÓT ZIEMNYCH, BUDOWALNYCH I DROGOWYCH (Dz. U. z 2017r. Nr 134 1263) Uwaga Polska Izba Rusztowań zaproponowała nowe podejście do kwalifikacji osób dokonujących odbioru rusztowań metalowych bez typu!!!!! Zgodnie z treścią § 110 ust.1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 06.02.2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. z 2003r. Nr 47, poz. 401) użytkowanie rusztowania jest dopuszczalne po dokonaniu jego odbioru przez kierownika lub osobę uprawnioną. Zgodnie z literą art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 07.07.1994r. Prawo Budowlane (Dz. U. z 2013 Nr 1409) obowiązek ustanowienia kierownika budowy dotyczy budów, dla których konieczne jest pozwolenia na budowę. Zatem dla pozostałych rodzajów robót budowlanych, dla których nie jest konieczne uzyskanie pozwolenia na budowę odbioru rusztowań może dokonać osoba uprawniona. Natomiast brak jest jednoznacznej regulacji prawnej, z której wynikałoby, jakie kwalifikacje do odbioru rusztowań ma posiadać osoba uprawniona, jeżeli nie jest wymagane pozwolenie na budowę w odniesieniu do zakresu wykonywanych robót budowlanych. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30.09.2003r. zmieniające rozporządzenie w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Z 2003r. Nr 178, poz. 1745) stanowi jedynie, że opisane wyżej czynności związane z odbiorem rusztowań mogą wykonywać pracownicy odpowiednio przeszkoleni. Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzenia należy uznać, iż w przypadku robót budowlanych niewymagających pozwolenia na budowę odbioru rusztowań może dokonywać osoba przeszkolona np. w ramach kursów organizowanych przez Polską Izbę Gospodarczą Rusztowań.

PRZYKŁADY WYPADKÓW PRZY PRACACH ZWIĄZANYCH Z EKSPLOATACJĄ URZĄDZEŃ ELEKTROENERGETYCZNYCH

Widok kompensatora kołnierzowego zabudowanego na rurociągu DN 35 prowadzącym do zaworu AZO z rurociągu tłocznego DN 200, który został zabudowany w celu wytłumienia drgań przenoszonych z rurociągu tłocznego DN 200. PRZYKŁADY WYPADKÓW ZWIĄZANYCH Z EKSPLOATACJĄ URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH WYBUCH W ELEKTROCIEPŁOWNI 70

PRZYKŁADY WYPADKÓW ZWIĄZANYCH Z EKSPLOATACJĄ URZĄDZEŃ ELEKTROENERGETYCZNYCH 71

PRZYKŁADY WYPADKÓW ZWIĄZANYCH Z EKSPLOATACJĄ URZĄDZEŃ ELEKTROENERGETYCZNYCH 72

PRZYKŁADY WYPADKÓW ZWIĄZANYCH Z EKSPLOATACJĄ URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH 73

Przykłady wypadków przy pracy – poparzenie łukiem elektrycznym podczas prac na dwutorowej linii 110 kV.

ŚMIERĆ W ROZDZIELNI 6 KV W CZĘŚCI KLIENTA

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA – ODPOWIEDZIALNOŚĆ PODMIOTÓW WYKONUJĄCYCH PRACE NA URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH BĘDĄCYCH W ZARZĄDZIE OPERATYWNYM PROWADZĄCEGO EKSPLOATACJĘ. Wyrok SN z dnia 11.03.2004r. (II UK 260/03 OSNP 2004/21/377) Pracodawca i zakład, na którego terenie pracodawca wykonywał czynności zlecone umową, ponoszą odpowiedzialność solidarną za szkodę wyrządzoną pracownikowi poszkodowanemu w wypadku przy pracy, jeżeli oba te podmioty odpowiadają na podstawie art. 435 k.c.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ POLECENIODAWCY W ŚWIETLE ORZECZNICTWA SĄDOWEGO Obowiązkiem kierownika jest stworzenie takiej organizacji pracy, która by zapewniała pracownikowi bezpieczne i higieniczne warunki pracy - obejmuje ona w szczególności określenie możliwie dokładne sposobu i czasu wykonania zleconej pracownikowi czynności (zob. orzeczenie SN z dnia 1 lutego 1968 r., I PRN 449/67, PiZS 1969, nr 3, s. 63). W wypadku gdy chodzi o czynność, której niewykonanie lub wykonanie w sposób niedokładny lub niewłaściwy może spowodować niebezpieczeństwo dla zdrowia lub życia ludzkiego, wydający polecenie ma obowiązek sprawdzić, czy otrzymujący Polecenie należycie je zrozumiał i czy zostało ono wykonane; bez znaczenia jest, czy obowiązek taki został ujęty w konkretnym przepisie (zob. orzeczenie SN z dnia 25 października 1968r., II KR 148/68, PiZS 1969, nr 12, s. 59-61).

ODPOWIEDZIALNOŚĆ POLECENIODAWCY c.d. Prawidłowe zorganizowanie procesu pracy obejmuje nie tylko odpowiedni nadzór, określenie sposobu i czasu wykonania zleconej pracownikowi czynności, ale także zapewnienie właściwego stanu maszyn, urządzeń i narzędzi pracy (zob. orzeczenie SN z dnia 5 grudnia 1968 r., II PR 503/68, PiZS 1970, nr 1, s. 55). Osoba kierująca pracownikami jest zobowiązana do zapewnienia sprawnych środków indywidualnych oraz środków ochrony zbiorowej. Nie ma tu znaczenia, czy urządzenia te są produkcji krajowej, czy zagranicznej (zob. orzeczenie SN z dnia 27 lutego 1962r., II CR 63/61, OSNCP 1963, nr 9, poz. 191).

ODPOWIEDZIALNOŚĆ POLECENIODAWCY c.d. Art.212 pkt.5 kodeksu pracy nakłada na kierowników obowiązek egzekwowania przestrzegania przez pracowników przepisów i zasad bhp. Wypełnienie tego obowiązku jest ściśle związane z nadzorem i systematycznym kontrolowaniem wykonywanych przez pracowników zadań. W przypadku dostrzeżenia uchybień w zakresie bhp kierownik wydaje polecenie zmierzające do wyeliminowania zaistniałych nieprawidłowości. W razie dalszego, świadomego naruszania przez pracownika przepisów i zasad bhp można zastosować wobec niego jedną z kar porządkowych (napodst. k.p.), a w drastycznych przypadkach rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika (k.p.). W żadnym jednak razie kierownik nie może tolerować naruszenia przez pracowników przepisów bhp. Można by wówczas postawić mu zarzut braku nadzoru (SN z 24.08.1961 r., 2 CR 826/61, OSN 1963/9/189).

ODPOWIEDZIALNOŚĆ POLECENIODAWCY c.d. W odniesieniu do obowiązków osób zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych, związanych z organizowaniem pracy podległych pracowników, Sąd Najwyższy uznał, że czuwanie nad tym, aby praca przebiegała zgodnie z przepisami i zasadami bhp, wynika już z samej istoty sprawowanej funkcji, która zobowiązuje kierownika do stałego czuwania nad przebiegiem pracy wykonywanej przez podwładnych (orz. SN z 13.10.1972 r., II PR 74/72, PiZS 1973/10-11/135). Mimo tej oczywistości, trafnie podkreślonej przez Sąd Najwyższy, Kodeks pracy w art. 212 zwraca uwagę na potrzebę organizowania i przygotowywania prac w sposób uwzględniający zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy (tak w art. 212 pkt 3 k.p.). Sąd Najwyższy zwraca uwagę, że w procesie pracy nie wystarczy np. wydanie jedynie zakazu stosowania określonych metod, konieczne jest nadto dopilnowanie, aby pracownicy podporządkowali się takiemu zakazowi (orz. SN z 03.12.1963r., II PR 558/63, PiZS 1965/7/53). Przy pracach niebezpiecznych konieczne jest wzmocnienie nadzoru (orz. SN z 03.06.1963 r.,I PR 281/62, OSN 1964/7-8/145). Wśród działań organizacyjnych związanych z kierowaniem pracą w taki sposób, aby przebiegała ona w sposób uwzględniający wymagania bhp, istotne znaczenie ma dokładne określenie sposobu i czasu wykonywania zleconej pracownikowi czynności (orz.SN z 01.02.1968 r., I PR 449/67, PiZS 1969/3/69).

ODPOWIEDZIALNOŚĆ POLECENIODAWCY c.d. W przypadku odmowy wystawienia polecenia pisemnego przez poleceniodawcę – działa ochrona prawna. Odwetowe sankcje pracodawcy zmierzające do zdyskredytowania pracownika oraz naruszające jego dobra osobiste, podjęte w reakcji na dozwoloną i konstruktywną krytykę przez pracownika dyrektora zakładu pracy, mogą być kwalifikowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika, uprawniające do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy (art. 55 § 11 KP) – wyrok SN z 7.12.2006 r., I PK 123/06.

Dziękuję za uwagę.