Reforma ustroju UE w latach 1996-2007. Traktat amsterdamski

Sygnatariusze traktatu

Aksjologia Katalog wartości UE skodyfikowany w art. 6 ust. 1 TUE: wolność, demokracja, poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności oraz zasady państwa prawa Normy gwarancyjne o charakterze represyjnym (art. 7 ust. 1-5 TUE): Etap I: RUE, w składzie SPR, stanowiąc jednomyślnie na wniosek 1/3 PC lub KE i po uzyskaniu zgody PE, może stwierdzić poważne i stałe naruszanie przez dane PC wartości UE. Wcześniej RUE wzywa rząd PC do przedstawienia swoich uwag Etap II: Po takim stwierdzeniu RUE, stanowiąc KWG, może zawiesić wobec takiego PC niektóre prawa, w tym prawo do głosowania w RUE. Wiążące pozostają obowiązki PC, wynikające z traktatów Etap III: W razie zmiany sytuacji RUE, stanowiąc KWG, może zadecydować o zmianie lub uchyleniu wspomnianych środków Etapy I-III: Zainteresowane PC nie bierze udziału w żadnym głosowaniu Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ www.uj.edu.pl/web/jmc

Aksjologia Normy gwarancyjne o charakterze prewencyjnym: o przyjęcie do UE może się ubiegać każde państwo europejskie, które szanuje wartości UE określone w art. 6 ust. 1 TUE (art. 49 TUE) Rozszerzenie uprawnień obywateli UE: uzyskują prawo do wnoszenia petycji do wszystkich instytucji i organów WE, a nie – jak dotąd – tylko do PE. Petycje mogą być sporządzane w języku narodowym i odpowiedź na nie musi być udzielona w tym języku (art. 21 TWE [obecnie art. 24 TFUE]). Ograniczona zwierzchność personalna UE nad jej obywatelami: obywatelstwo UE uzupełnia obywatelstwo krajowe, a nie zastępuje go (art. 17 ust. 1 TWE [obecnie art. 20 ust. 1 TFUE]) Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ www.uj.edu.pl/web/jmc

System instytucjonalny Rada Europejska - rozszerzenie kompetencji w II filarze: 1.1. Podjęcie decyzji o inkorporacji UZE do UE (art. 17 ust. 1 TUE) 1.2. Podejmowanie decyzji o realizacji MP (art. 17 ust. 3 TUE) 1.3. Przyjmowanie wspólnych strategii Rada Unii Europejskiej: 2.1. Ustanowienie WP ds. WPZiB (mianowany jednomyślnie przez RUE) 2.2. Rozszerzenie zakresu stosowania KWG w II filarze (wspólne działania i wspólne stanowiska oraz decyzje wykonawcze do ww., ale nie w WPBiO) oraz ustanowienie konstruktywnego wstrzymania się od głosu w przypadku głosowania jednomyślnego w WPZiB, ale 1/3 głosów ważonych PC może zablokować jednomyślną decyzję 2.3. Rozszerzenie zakresu stosowania KWG w I filarze na 16 przypadków 2.4. Nowe instrumenty prawne w III filarze (wspólne działania zastąpione przez decyzje ramowe i decyzje – wiążące i przyjmowane przez RUE jednomyślnie) Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ www.uj.edu.pl/web/jmc

System instytucjonalny Komisja Europejska 3.1. Rozszerzenie prawa do inicjatywy • Polityka społeczna i zatrudnienie w I filarze • Polityki przeniesione z III do I filaru • II filar (projekty wspólnych działań na żądanie RUE) • III filar (projekty instrumentów prawnych we współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych: inicjatywa dzielona z rządami PC) 3.2. Obowiązek konsultacji projektów aktów prawnych z rządami PC 3.3. Wzmocnienie pozycji przewodniczącego • Zgoda na kandydatury pozostałych członków KE • Kierownictwo polityczne nad pracami KE Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ www.uj.edu.pl/web/jmc

System instytucjonalny 3.4. Wprowadzenie pięciofazowej procedury powoływania KE • Rządy PC wyznaczają za wspólnym porozumieniem kandydata na przewodniczącego • Kandydat ten musi być zatwierdzony przez PE • Rządy PC za wspólnym porozumieniem z desygnowanym przewodniczącym KE wyznaczają pozostałych kandydatów na komisarzy • Całe kolegium musi uzyskać wotum zaufania PE • Całe kolegium mianowane przez rządy PC za wspólnym porozumieniem 3.5. Zmiana składu KE: od pierwszego rozszerzenia UE w skład KE wchodzi po 1 przedstawicielu każdego PC, ale pod warunkiem, że do tego czasu zmieniony zostanie system ważenia głosów w RUE przez ustalenie nowego sposobu ważenia lub wprowadzenie podwójnej większości (protokół nr 11) Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ www.uj.edu.pl/web/jmc

System instytucjonalny Parlament Europejski 4.1. Rozszerzenie uprawnień na polityki przeniesione z III do I filaru 4.2. Rozszerzenie zakresu stosowania procedury współdecydowania na 23 nowe przypadki 4.3. Zmiany w procedurze współdecydowania: • Obowiązują dwa lub – w przypadku powołania komisji pojednawczej i wypracowania wspólnego projektu - trzy czytania w PE i RUE • PE uzyskuje możliwość odrzucenia projektu aktu prawnego już po drugim czytaniu • RUE może przyjąć akt prawny już po pierwszym czytaniu, jeżeli tylko zaakceptuje wszystkie poprawki PE lub PE nie zgłosi poprawek Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ www.uj.edu.pl/web/jmc

System instytucjonalny Trybunał Sprawiedliwości 5.1. Objęcie jurysdykcją polityk przeniesionych z III do I filaru (z pewnymi ograniczeniami w postępowaniu prejudycjalnym) 5.2. Realne uprawnienia w IIII filarze • Orzekanie w trybie prejudycjalnym o ważności i wykładni decyzji ramowych i decyzji, wykładni konwencji oraz ważności i wykładni środków wykonawczych do tych konwencji (choć warunkowo) • Orzekanie o legalności decyzji ramowych i decyzji, jeżeli skargę wniosło PC lub KE, podnosząc zarzut braku kompetencji, naruszenia prawa wspólnotowego lub nadużycia władzy • Orzekanie w sporach między PC w sprawie wykładni lub stosowania aktów prawnych uchwalanych w III filarze • Orzekanie w sporach między PC a KE w sprawie wykładni lub stosowania konwencji Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ www.uj.edu.pl/web/jmc

System instytucjonalny Trybunał Obrachunkowy 6.1. Prawo wnoszenia skarg do TS w celu ochrony prerogatyw 6.2. Rozszerzenie uprawnień TO na osoby prawne i fizyczne, korzystające z funduszy UE, a także na działalność EBI, ale tylko w zakresie efektywności zarządzania dochodami i wydatkami wspólnotowymi Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów 7.1. Włączenie PE do grona instytucji fakultatywnie zasięgających opinii KES i KR 7.2. RUE i KE mogą po raz pierwszy zasięgać opinii KR w sprawach mających związek ze współpracą międzyregionalną (transgraniczną) Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ www.uj.edu.pl/web/jmc

Parlamenty narodowe KE zostaje zobowiązana do przekazywania PN wszystkich dokumentów konsultacyjnych (zielonych i białych ksiąg oraz komunikatów) oraz projektów aktów prawnych (protokół nr 13) Uregulowanie statusu prawnego i nadanie nowych uprawnień COSAC (Konferencja Organów Wyspecjalizowanych w sprawach Wspólnotowych): może ona kierować do PE, RUE i KE uwagi na temat działań legislacyjnych UE, zwłaszcza w odniesieniu do zasady pomocniczości, PWBiS oraz praw podstawowych (protokół nr 13) Sprecyzowanie kryteriów stosowania zasady pomocniczości i proporcjonalności. Zasada pomocniczości obowiązuje jedynie w dziedzinach niepodlegających wyłącznej kompetencji UE. PE i RUE mają rozpatrywać zgodność projektów aktów prawnych KE z zasadą pomocniczości (protokół nr 7) Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ www.uj.edu.pl/web/jmc

Wzmocniona współpraca Wzmocniona współpraca – nadanie statusu traktatowego i zdefiniowanie kryteriów i procedur jej nawiązywania WW jest najbardziej zbliżona do modelu „zmiennej geometrii” integracyjnej Kryteria nawiązywania WW: 2.1. Ma ona sprzyjać realizacji celów i interesów UE 2.2. Winna respektować zasady zawarte w traktatach i jednolite ramy instytucjonalne 2.3. Ma być nawiązywana tylko w ostateczności, gdy założone cele integracyjne nie dają się zrealizować za pomocą procedur przewidzianych w traktatach Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ www.uj.edu.pl/web/jmc

Wzmocniona współpraca 2.4. Winna obejmować co najmniej większość PC 2.5. Nie może naruszać acquis communautaire (I filar) 2.6. Winna respektować prawa, obowiązki i interesy PC niebiorących w niej udziału (I filar) 2.7. Ma być otwarta dla wszystkich PC, które chciałyby się do niej przyłączyć (I filar) 2.8. Nie może obejmować polityk należących do wyłącznych kompetencji UE (I filar) 2.9. Winna pozostawać w granicach kompetencji powierzonych (I filar) 2.10. Nie może dotyczyć obywatelstwa UE (I filar) Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ www.uj.edu.pl/web/jmc

Wzmocniona współpraca Procedury nawiązywania WW: 3.1. W I filarze decyzję o nawiązaniu WW podejmuje RUE, stanowiąc KWG, na wniosek KE i po konsultacji z PE. Głosowanie nie dochodzi do skutku wskutek sprzeciwu 1 PC z powodu ważnych interesów narodowych. Ostateczną decyzję może podjąć RUE, stanowiąc jednomyślnie, w składzie SPR 3.2. W III filarze decyzję o nawiązaniu WW podejmuje RUE, stanowiąc KWG, na wniosek PC i opinii KE oraz poinformowaniu PE. Głosowanie nie dochodzi skutku wskutek sprzeciwu 1 PC z powodu ważnych interesów narodowych. Wtedy RUE, stanowiąc KWG, może skierować sprawę do RE, która w głosowaniu jednomyślnym podejmuje ostateczną decyzję Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ www.uj.edu.pl/web/jmc