System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy według projektu normy ISO/DIS 45001 dr inż. Zofia Pawłowska

Plan prezentacji: Wprowadzenie Zapewnienie zgodności z wymaganiami prawa w systemie zarządzania BHP Przywództwo i współudział pracowników jako elementy decydujące o skuteczności systemu zarządzania BHP Zarządzanie oparte na ocenie ryzyka i szans Monitorowanie i ocena procesów i wyników Dokumentowanie Podsumowanie

1. Wprowadzenie

2013 r. - Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) podjęła decyzję o opracowaniu normy ISO 45001 określającej wymagania do systemów zarządzania BHP Podstawowym celem normy ISO 45001 jest wspomaganie organizacji w działaniach skierowanych na: ograniczanie ryzyka zawodowego wszystkich osób wykonujących pracę na rzecz organizacji; ciągłą poprawę wyników osiąganych w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy; integrowanie bezpieczeństwa i higieny pracy z ogólnym zarządzaniem organizacją.

Aktualny stan prac nad normą ISO 45001 Prace normalizacyjne na poziomie międzynarodowym prowadzi komitet ISO/PC 283 W Polsce uwagi do ISO 45001 są opracowywane przez działający w strukturze PKN komitet KT 276 Maj 2017 r. – opublikowanie projektu ISO/DIS 45001.2 Lipiec 2017 r. – zgłaszanie uwag od członków ISO i głosowanie - projekt przyjęto do dalszych prac Obecnie – przygotowano projekt normy ISO/FDIS 45001:2017(E) Nowa norma ISO 45001 ma być opublikowana w roku 2018

Norma PN-ISO 45001: jest opracowywana z myślą o wszelkiego rodzaju organizacjach, niezależnie od wielkości oraz rodzaju działalności, odnosi się do ryzyk, na których ograniczanie organizacja ma wpływ, uwzględniając otoczenie zewnętrzne i wewnętrzne, a w szczególności potrzeby i oczekiwania pracowników i innych zainteresowanych stron.

Struktura projektu normy ISO 45001 odpowiada wymaganiom ISO dla norm odnoszących się do systemów zarządzania (wg Dyrektywy ISO/IEC, Część 1, Skonsolidowany Suplement ISO - Załącznik SL ISO/IEC) Zakres normy Powołania normatywne Terminy i definicje Kontekst organizacji: Zrozumienie organizacji i jej kontekstu, zrozumienie potrzeb i oczekiwań zainteresowanych stron, określenie zakresu systemu zarządzania Przywództwo i współudział pracowników: Przywództwo i zaangażowanie, polityka, rola, odpowiedzialność i uprawnienia, konsultacje i współudział Planowanie: Działania w celu określenia ryzyka i szans, cele i planowanie ich osiągnięcia Wsparcie: Zasoby, kompetencje, świadomość, komunikacja, udokumentowane informacje Działania operacyjne: Planowanie operacyjne i nadzorowanie Ocena efektów działalności: Monitorowanie, pomiary, analiza i ocena, audit wewnętrzny, przegląd zarządzania Doskonalenie: Niezgodności i działania korygujące, ciągłe doskonalenie

Przywództwo i współudział pracowników Doskonalenie Planowanie Przywództwo i współudział pracowników Doskonalenie Wsparcie i funkcjonowanie Ocena wyników Kontekst organizacji Potrzeby i oczekiwania zainteresowanych stron Kwestie zewnętrzne i wewnętrzne Zakres systemu zarządzania BHP Oczekiwane wyjścia

W celu zwiększenia skuteczności systemu zarządzania BHP w normie ISO 45001 zwrócono szczególną uwagę na: zgodność z wymaganiami prawa i wspieranie jej osiągania; dostosowywanie systemu zarządzania BHP do zmieniającego się otoczenia, przez identyfikację czynników zewnętrznych i wewnętrznych wpływających na osiąganie oczekiwanych wyników oraz ocenę związanych z nimi ryzyk i szans; rozwój przywództwa i współudziału pracowników w zarządzaniu BHP; monitorowanie i ocenę procesów zarządzania oraz osiąganych wyników.

Zapewnienie zgodności z wymaganiami prawa w systemie zarządzania BHP 2. Zapewnienie zgodności z wymaganiami prawa w systemie zarządzania BHP

Doskonalenie systemu zarządzania BHP w celu zapewnienia zgodności z wymaganiami prawa (według ISO 45 001) W celu zwiększenia skuteczności systemu zarządzania BHP jako narzędzia wspomagającego osiąganie zgodności z wymaganiami prawa należy: ustanowić politykę BHP, zawierającą zobowiązanie do spełnienia wymagań przepisów prawa i innych wymagań, do spełnienia których organizacja się zobowiązała; identyfikować obowiązujące organizację wymagania oraz zapewnić do nich dostęp; przekazywać informacje o tych wymaganiach;

Doskonalenie systemu zarządzania BHP w celu zapewnienia zgodności z wymaganiami prawa (według ISO 45 001) W celu zwiększenia skuteczności systemu zarządzania BHP jako narzędzia wspomagającego osiąganie zgodności z wymaganiami prawa należy: określać, przy współudziale pracowników, w jaki sposób obowiązujące organizację wymagania prawa mają być spełniane; uwzględniać wymagania prawa we wszystkich procesach zarządzania, a w szczególności przy analizach ryzyk i szans, ocenie ryzyka zawodowego i jego ograniczaniu, planowaniu działań, komunikowaniu się oraz dokumentowaniu.

Doskonalenie systemu zarządzania BHP w celu zapewnienia zgodności z wymaganiami prawa (według ISO 45 001) W celu zwiększenia skuteczności systemu zarządzania BHP należy jako narzędzia wspomagającego osiąganie zgodności z wymaganiami prawa należy: przeprowadzać okresowe oceny zgodności z wymaganiami prawa, zapewnić, że w razie wystąpienia niezgodności będą podejmowane odpowiednie działania korygujące, zapewnić, że są dostępne aktualne informacje o stanie zgodności z wymaganiami prawa.

3. Przywództwo i współudział pracowników jako elementy decydujące o skuteczności systemu zarządzania BHP

Identyfikacja zagrożeń, ograniczanie ryzyka i koncentrowanie się na osiąganiu zgodności z wymaganiami samo w sobie nie stworzy skutecznego systemu zarządzania BHP Kluczowe znaczenie dla sukcesu systemu zarządzania BHP mają: zaangażowanie, świadomość, reagowanie i aktywne wsparcie najwyższego kierownictwa współudział pracowników i ich przedstawicieli.

Przywództwo i zaangażowanie Najwyższe kierownictwo ponosi odpowiedzialność za ochronę bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w pracy. Najwyższe kierownictwo powinno wykazywać widoczne przywództwo przez: integrowanie procesów zarządzania BHP z procesami biznesowymi, zapewnianie potrzebnych zasobów, zapewnianie aktywnego współudziału pracowników i ich przedstawicieli w działaniach na rzecz BHP, zapewnianie, że ustalane cele BHP są osiągane; kierowanie i udzielanie wsparcia w celu zwiększenia skuteczności systemu zarządzania BHP; rozwijanie i promowanie kultury wspierającej system zarządzania BHP.

Współudział pracowników Organizacja powinna: zapewnić mechanizmy, czas, szkolenie i zasoby niezbędne do współudziału pracowników; zapewnić dostęp do czytelnych, zrozumiałych i odpowiednich informacji o systemie zarządzania BHP; identyfikować i eliminować przeszkody lub bariery współudziału oraz minimalizować te, które nie mogą być wyeliminowane.

Współudział pracowników Szczególną uwagę należy zwrócić na udział szeregowych pracowników w następujących działaniach: określanie mechanizmów współudziału i konsultacji; identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka zawodowego; ograniczanie ryzyka zawodowego; identyfikacja potrzebnych kompetencji i szkoleń oraz ocena szkoleń; określanie zakresu informacji przekazywanych w ramach komunikowania się w SZ BHP i metod ich komunikowania; badania incydentów i niezgodności oraz określanie działań korygujących.

Incydent: Zdarzenie wynikające z wykonywanej pracy lub mające miejsce podczas wykonywania pracy, które może skutkować lub skutkuje urazem lub zachorowaniem Uwagi: Incydent, którego skutkiem jest uraz lub zachorowanie może by nazywany wypadkiem. Incydent, którego skutkiem nie jest, lecz mógł być uraz lub zachorowanie może być nazywany np. “near‐miss”, “near‐hit” lub “close call”. Incydent może powstać w wyniku występujących niezgodności ale również wówczas, gdy niezgodności nie występują.

Zarządzanie oparte na ocenie ryzyka i szans 4. Zarządzanie oparte na ocenie ryzyka i szans

System zarządzania BHP Dostosowywanie systemu zarządzania BHP do zmieniającego się otoczenia zewnętrznego i wewnętrznego (według ISO 45 001) W systemie zarządzania BHP należy: identyfikować czynniki, wpływające na zdolność do osiągnięcia zamierzonych wyników (w tym potrzeby i oczekiwania pracowników oraz zainteresowanych stron zewnętrznych), oceniać ryzyka i szanse związane ze zidentyfikowanymi czynnikami. Zainteresowane strony zewnętrzne Czynniki techniczne Czynniki społeczne Czynniki ekonomiczne Czynniki polityczne System zarządzania BHP Pracownicy Wypadki przy pracy Choroby Warunki pracy Czynniki w otoczeniu zewnętrznym i wewnętrznym

Organizacja powinna oceniać ryzyka i identyfikować szanse, które mogą wpływać na osiągnięcie zamierzonych rezultatów, uwzględniając: zagrożenia, związane z nimi ryzyko zawodowe oraz szanse w zakresie BHP; wymagania prawne i inne, ryzyka i szanse odnoszące się do wyników systemu zarządzania BHP. Organizacja powinna utrzymywać udokumentowane informacje dotyczące: ryzyk i szans w zakresie BHP, które należy brać pod uwagę, procesów odnoszących się do ryzyk i szans, w zakresie niezbędnym do wykazania, że są one uwzględniane zgodnie z planami.

Ocena ryzyk i szans dla zdrowia i bezpieczeństwa oraz systemu zarządzania BHP Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procesy w celu: oceny ryzyka zawiązanego ze zidentyfikowanymi zagrożeniami dla zdrowia i bezpieczeństwa; identyfikacji i oceny ryzyk odnoszących się do wdrożenia, funkcjonowania, utrzymywania systemu zarządzania BHP oraz potrzeb i oczekiwań pracowników i innych zainteresowanych stron. Metody i kryteria oceny ryzyk powinny być udokumentowane.

Ocena ryzyk i szans dla zdrowia i bezpieczeństwa oraz systemu zarządzania BHP Potencjalne źródła ryzyka dla systemu zarządzania BHP (przykłady): niewłaściwa lub nieaktualna analiza kontekstu organizacji, brak zasobów, niewłaściwy program auditu, brak kompetentnych osób do pełnienia kluczowych ról w systemie zarządzania BHP, brak zaangażowania najwyższego kierownictwa, nieuwzględnienie potrzeb i oczekiwań zainteresowanych stron, złe funkcjonowanie w obszarze BHP, prowadzące do utraty reputacji.

Ocena ryzyk i szans dla zdrowia i bezpieczeństwa oraz systemu zarządzania BHP Szanse poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy (przykłady): eliminowanie zagrożeń i ograniczanie ryzyka u źródła, już na etapie projektowania, ograniczanie pracy monotonnej lub w wymuszonym tempie, stosowanie nowych technologii, kształtowanie wysokiej kultury bezpieczeństwa.

Ocena ryzyk i szans dla zdrowia i bezpieczeństwa oraz systemu zarządzania BHP Szanse doskonalenia systemu zarządzania BHP (przykłady): zwiększenie widocznego wsparcia najwyższego kierownictwa dla systemu zarządzania BHP, doskonalenie procesów badania incydentów, doskonalenie procesów partycypacji; benchmarking; współpraca w ramach forów koncentrujących się na problemach BHP.

Monitorowanie i ocena procesów i wyników 5. Monitorowanie i ocena procesów i wyników

W systemie zarządzania BHP określić należy: Monitorowanie i ocena realizacji procesów zarządzania BHP oraz osiąganych wyników W systemie zarządzania BHP określić należy: co powinno być monitorowane; jakie będą kryteria oceny osiąganych wyników; jakie będą metody monitorowania, pomiaru, analizy i oceny wyników; kiedy wykonywane będą pomiary, analizy i oceny wyników oraz kiedy i komu wyniki monitorowania będą komunikowane. Szczególną uwagę należy zwrócić na ocenę zgodności z wymaganiami prawa i innymi wymaganiami, do spełnienia których organizacja się zobowiązała.

Ogólne zasady pomiaru i oceny w systemie zarządzania BHP Wskaźniki wiodące Wskaźniki wynikowe WARUNKI WEJŚCIOWE Warunki pracy PROCESY Działania skierowane na ograniczanie ryzyka WYJŚCIA Zmniejszenie liczby wypadków przy pracy oraz chorób związanych z pracą

Procent przedsiębiorstw wykorzystujących różne wskaźniki wynikowe i wiodące w monitorowaniu BHP*) *) Badania przeprowadzono w programie wieloletnim „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy”, w ramach projektu VI.B.02: Ocena funkcjonowania przedsiębiorstwa w obszarze BHP z wykorzystaniem wskaźników wynikowych i wiodących

Przykład narzędzia komputerowego wspierającego przedsiębiorstwa w pomiarze i monitorowaniu skuteczności systemów zarządzania BHP KPI-OSH Tool Pomiar i monitorowanie skuteczności SZ BHP z wykorzystaniem 26 Kluczowych Wskaźników Efektywności (KPIs) przypisanych do poszczególnych procesów SZ BHP Łatwe w obsłudze i instalacji (aplikacja MS Excel) Umożliwia użytkownikom zdefiniowanie własnego zestawu wskaźników efektywności dostosowanych do specyficznych warunków przedsiębiorstwa Dostępne bezpłatnie do pobrania na stronie www.oshkpitool.eu Narzędzie opracowane przez CIOP-PIB w ramach projektu międzynarodowego we współpracy z FIOH (Finlandia) oraz TECNALIA (Hiszpania).

7. Dokumentowanie

Udokumentowane informacje Zakres systemu zarządzania BHP Polityka Role, odpowiedzialności i uprawnienia Ryzyka i możliwości, procesy Metodologia i kryteria oceny ryzyk BHP i systemu Wymagania prawne i inne Cele i plany BHP Kompetencje Informacje potwierdzające, że procesy przebiegają zgodnie z planami Procesy i plany reagowania w sytuacjach awaryjnych Wyniki monitorowania i pomiarów oraz analizy i oceny ich wyników Wyniki oceny zgodności z wymaganiami prawa i innymi Informacje poświadczające wdrożenie programu auditów Wyniki przeglądów zarządzania Incydenty lub niezgodności, działania korygujące i ich wyniki Wyniki doskonalenia Informacje wymagane przez normę + Informacje określone przez organizacje jako niezbędne dla zapewnienia skuteczności systemu zarządzania

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Zespół Koordynacyjny, 20 lutego 2008 r.