Finansowanie kościołów i innych związków wyznaniowych Tomasz Resler Zakład Historii Administracji

Wprowadzenie: podstawowym celem działalności kościołów i innych związków jest zaspokojenie potrzeb religijnych czyli o charakterze niematerialnym, w celu realizacji powyższych działań kościoły i inne związki wyznaniowe potrzebują jednak zaplecza o charakterze materialnym, oprócz działalności religijnej podmioty te bardzo często prowadzą działalność o charakterze opiekuńczo-wychowawczym, charytatywnym, gospodarczym i innym, które wymagają źródeł finansowania, co do zasady państwo polskie nie finansuje działalności kościołów i związków wyznaniowych, a głównym źródłem finansowania są ofiary wiernych: zgodnie z art. 10 ust. 2 ugwsiw przyjęto zasadę, że państwo i państwowe jednostki organizacyjne nie dotują i nie subwencjonują działalności kościołów i związków wyznaniowych, wyjątki od tej zasady mogą powstać wyłącznie na podstawie ustawy lub przepisów wydanych na jej podstawie,

Źródła finansowania: w praktyce w bardzo wielu przypadkach istnieją wyjątki, które pozawalają finansować działalność związków wyznaniowych ze środków publicznych, istnieje kilka możliwości takiego finansowania: dotacje, subwencje, zwolnienia podatkowe i celne, darowizny, finasowanie z Funduszu Kościelnego, odliczenia 1% podatków na działalność pp, ulgi i bonifikaty jst, DAROWIZNY NA CELE KULTU RELIGIJNEGO: przepisy ustaw podatkowych przewidują możliwość odliczenia darowizny na cele kultu religijnego od dochodu, który stanowi podstawę obliczenia podatku, ustawodawca wprowadził te tzw. ulgi o charakterze społecznym w celu zachęcenia podatników na działalność o charakterze religijnym, możliwość otrzymywania tego typu darowizn przewiduje wyraźnie art. 19 ust. 2 pkt 18 ugwsiw, tego typu darowizny mogą otrzymać wyłącznie podmioty posiadające osobowość prawną,

darowizn tych nie można przekazywać duchownym jako osobom fizycznym, Źródła finansowania: możliwość tej ulgi kierowana jest nie do kościołów i związków wyznaniowych, ale do podmiotów chcących łożyć na cele religijne, przepisy podatkowe nie definiują pojęcia „kult religijny”, pozostawiając rozstrzygnięcie tego problemu praktyce, podmioty obdarowane mogą postępować ze środkami otrzymanymi jako właściciele i dokonywać subdarowizny, w przypadku subdarowizny czy można środki przekazać na inne cele ? darowizn tych nie można przekazywać duchownym jako osobom fizycznym, by można skorzystać z ulgi podatkowej darczyńca musi w dokumentach potwierdzających jej przekazanie wyraźnie wskazać cel w postaci kultu religijnego, wysokość darowizny nie może przekroczyć 10% dochodu u osób prawnych oraz 6% dochodu u osób fizycznych,

Źródła finansowania: przedmiotem darowizny mogą być: pieniądze, ruchomości i nieruchomości, prawa materialne, dla celów podatkowych należy ustalić i wskazać wartość darowizny, skorzystanie z tej ulgi nie ma charakteru obligatoryjnego, DAROWIZNY NA DZIAŁANOŚĆ CHARYTATYWNO-OPIEKUŃCZĄ: poza działalności religijną kościoły i związki wyznaniowe mogą przejmować od państwa działalność publiczną np. działalność o charakterze opiekuńczym: domy dziecka, dps, ośrodki rehabilitacyjne, szpitale itp., oprócz dotacji i subwencji państwowych, związki wyznaniowe na taką działalność mogą otrzymywać darowizny krajowe i zagraniczne – art. 24 ust. 1 pkt 2 ugwsiw, darowiznę na taką działalność podatnik może odliczyć od dochodu, i nie ma tutaj limitów – całość darowizny może być odliczona,

Źródła finansowania: przepisy wyznaniowych ustaw partykularnych jedynie przekładowo wskazują rodzaje działalności charytatywno-opiekuńczej – katalog ten ma charakter otwarty, kwota darowizny jest zwolniona od opodatkowania u darczyńcy, jeżeli przekazał ją na rachunek bankowy jednostki organizacyjnej, a jednostka organizacyjna przedstawi darczyńcy potwierdzenia otrzymania takiej darowizny i w ciągu dwóch lat sprawozdanie z jej spożytkowania, odliczeniu nie podlegają darowizny przekazane w gotówce, darowizna na cele dz.ch-op. nie jest tożsama z darowizną 1% podatku na cele opp, DOTACJE PAŃSTWOWE NA RZECZ KOŚCIOŁÓW I ZW. WYZNANIOWYCH: dotacja to środki finansowe z budżetu państwa przekazane jako bezpłatna i bezzwrotna pomoc państwa na określoną działalność służącą celom społecznym,

Źródła finansowania: art. 21 ust. 1 ugwsw, że szkoły, przedszkola, palcówki opiekuńczo- wychowawcze i oświatowo-wychowawcze założone i prowadzone przez kościoły i inne związki wyznaniowe są dotowane przez państwo i jst w przypadkach i na zasadach określonych w przepisach odrębnych, art. 24 ust. 2 pkt 4 dopuszcza możliwość otrzymywania dotacji na działalność charytatywno-opiekuńczą, art. 40 uspkk – przewiduje możliwość otrzymywania dotacji przez Kk na działalność charytatywno-opiekuńczą, art. 43 uspkk – przewiduje możliwość otrzymywania dotacji na cele ochrony materialnych dóbr kultury (podobnie art. 22 ust. 4 konkordatu), kościoły i inne związki wyznaniowe mogą otrzymywać dotacje celowe i podmiotowe, podlegają one ogólnemu reżimowi prawnemu dotyczącemu dotacji, dotacje państwowe są zwolnione od opodatkowania,

Źródła finansowania: DOTACJE JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORILANEGO: jst są jednostkami sektora finansów publicznych i mogą udzielać dotacji podmiotowych i celowych kościołom i związkom wyznaniowych na zasadach określonych w ufp tj. przeznaczyć je na cele publiczne związane z realizację zadań samorządu, dotacji takich może udzielać każdy szczebel jst, dotacje jst podlegają szczególnemu reżimowi prawnemu i muszą być oparte o zasadę jawności sfery finansów publicznych, dotacje mogą być przyznane tylko jeżeli przewiduje to ustawa lub umowa międzynarodowa, jeżeli przepisy nie określają trybu udzielenia i rozliczenia dotacji powinna zostać zawarta dwustronna umowa, która określi: 1. wysokość i cel dotacji, 2. termin wykorzystania nie dłuższy niż do 31 grudnia danego roku, 3. termin i sposób rozliczenia oraz termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji,

ZWOLNIENIA PODATKOWE I CELNE: Źródła finansowania: ZWOLNIENIA PODATKOWE I CELNE: w ustawach ogólnych i partykularnych przewidziano szereg przepisów szczególnych dotyczących kwestii podatkowych i celnych, w przypadku braku unormowań szczególnych wyznaniowe osoby prawne podlegają przepisom ogólnym, podatek dochodowy od osób prawnych: bezwzględne zwolnienie z opodatkowania dochodów uzyskanych w wyniku tzw. niegospodarczej działalności związków wyznaniowych, w tym przypadku związki wyznaniowe nie mają także obowiązku prowadzenia ewidencji księgowej, definicja niegospodarczej działalności związków wyznaniowych, dochody z innej dzielności są zwolnienie od opodatkowania w części przeznaczonej na: cele kultu religijnego, oświatowe, charytatywne, naukowe, kulturalne, konserwacje zabytków, budownictwo sakralne, remonty zakładów itp., podatek od nieruchomości,

Źródła finansowania: ZWOLNIENIA PODATKOWE I CELNE: podatek od czynności cywilnoprawnych, podatek od spadków i darowizn, zwolnienia celne: w tym przypadku polskie przepisy celne są dostosowane do prawa UE, na mocy Rozporządzenia Rady Nr 1186/2009 z 16.11.2009 związki wyznaniowe w Polsce podlegają wspólnym przepisom celnym UE, które gwarantują zwolnienie od opłat celnych dla przedmiotów sprowadzanych przez zw. wyznaniowe w celach naukowych, dydaktycznych i celach kultu religijnego, polskie przepisy prawne przewidują zwolnienia celne dla rzeczy przewoźnych w celach kultu religijnego, działalności opiekuńczo- wychowawczej i charytatywnej, OFIARY WIERNYCH

Źródła finansowania: FUNDUSZ KOŚCIELNY: powstał na mocy ustawy z 20 marca 1950 r. o przejęciu przez państwo dóbr martwej ręki i miał stanowić masę majątkową, składającą się z dochodów z majątków przejętych przez państwo oraz subwencji państwowych określonych przez Radę Ministrów, ponieważ władze komunistyczne nigdy nie zewidencjonowały majątków przejętych od kościołów, w praktyce obecnie FK jest corocznie zasilany z budżety państwa kwotą określoną w ustawie budżetowej, ze środków FK korzystają wszystkie związki wyznaniowe o uregulowanej sytuacji prawnej, cele na jakie łoży FK: opłacanie składek na ubezpieczenia SPOŁECZNE duchownych (częściowo lub w całości), działalność społecznie użyteczna, konserwacja i remonty zabytkowych obiektów sakralnych,