Zmiany klimatu, edukacja globalna Klimat – co go kształtuje i jak go opisać Małgorzata Szwed Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

klimat - charakterystyczny dla danego obszaru zespół zjawisk i procesów atmosferycznych, kształtujących się pod wpływem właściwości fizycznych i geograficznych tego obszaru, określony na podstawie wieloletnich obserwacji (Niedźwiedź, 2003). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

> > > > mezoklimat W zależności od skali przestrzennej, dla której rozważa się klimat wyróżnić można (od największej do najmniejszej): > > makroklimat mezoklimat Makroklimat jest klimatem stref geograficznych, kontynentów, oceanów o względnie jednorodnych czynnikach geograficznych oraz ogólnej cyrkulacji atmosfery. Mezoklimat jest klimatem niewielkiego regionu geograficznego, małego obszaru Ziemi o wymiarach liniowych rzędu 10-100 km, charakteryzującym się wewnętrzną jednorodnością oraz odrębnością w odniesieniu do warunków klimatycznych obszarów sąsiadujących z nim i kształtujących się pod wpływem rzeźby terenu, np. klimat Podhala. Topoklimat jest klimatem miejsca lub stosunkowo niewielkiego terenu o powierzchni rzędu 1-100 km2, którego cechy kształtują się pod wpływem czynników występujących na danym obszarze lub w jego najbliższym otoczeniu, takich jak np.: rzeźba terenu, gleby, szata roślinna, czy zabudowa. Przykładem może być klimat doliny, czy miasta. Mikroklimat jest klimatem niewielkiego obszaru o powierzchni od kilku do kilkuset m2 o właściwościach różniących dany obszar od klimatu otaczającego środowiska, np. mikroklimat wąwozu, skraju lasu, brzegu jeziora czy nawet korony drzewa. > > topoklimat mikroklimat Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Makroklimat – klimat stref geograficznych, kontynentów, oceanów o względnie jednorodnych czynnikach geograficznych oraz ogólnej cyrkulacji atmosfery. temperatura http://www.ecmwf.int/ opad http://www.ecmwf.int/ Kliknąć tylko raz, animacja ciśnienie http://www.ecmwf.int/ Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Strefy klimatyczne wg Köppena Klasyfikacja Köppena bazuje na średnich wartościach temperatury oraz sumie i rozkładzie opadów w ciągu roku, jako na czynnikach, od których zależy występowanie określonych zbiorowisk roślinnych. Autor podzielił kulę ziemską na 5 podstawowych stref: A-klimaty gorące wilgotne, B- klimaty gorące suche, C- klimaty umiarkowane, D- klimaty chłodne (borealne) i E- klimaty zimne (polarne). W obrębie stref A, C i D typy klimatu wyróżnia się na podstawie rozkładu opadów w ciągu roku, tj.: f – opad równomierny w roku; w - opad głównie latem; m - opad głównie zimą. Klimaty B dzieli się na typy: stepowy (S); pustynny (W). Klimaty E dzieli się na typy: tundrowy (T); wiecznego mrozu (F). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Czynniki geograficzne kształtujące klimat czynniki strefowe, które decydują o zasięgu głównych stref klimatycznych + www.wiking.edu.pl czynniki astrefowe (nie związane z szerokością geograficzną), które powodują zróżnicowanie warunków klimatycznych w obrębie poszczególnych stref klimatycznych Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Strefowe czynniki kształtujące klimat Głównym strefowym czynnikiem kształtującym klimat jest szerokość geograficzna i związana z nią ilość promieniowania słonecznego docierająca do powierzchni Ziemi. Czynniki strefowe można podzielić na dwie grupy: astrofizyczne i geofizyczne. Czynniki astrofizyczne www.wiking.edu.pl Słońce dostarcza stałą ilość energii. Jest to tzw. stała słoneczna, czyli ilość energii promienistej docierającej do górnej granicy atmosfery ziemskiej padająca na powierzchnię prostopadłą do wiązki promieni słonecznych. Wynosi ona 1355 W/m2. Pojęcie szerokość geograficzna rozumiane jest w tym punkcie jako cały zespół zjawisk strefowych, które dotyczą dopływu energii słonecznej do powierzchni kuli ziemskiej i jego czasoprzestrzennego zróżnicowania. Ilość energii promieniowania Słońca docierająca do Ziemi. Energia ta jest podstawowym czynnikiem warunkującym rozwój wszystkich procesów w atmosferze. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Czynniki geofizyczne ruch obrotowy Ziemi wokół własnej osi kulisty kształt Ziemi   Flis (1987) ruch obiegowy Ziemi wokół Słońca i nachylenie osi kuli ziemskiej do płaszczyzny orbity tego ruchu – ekliptyki - kulisty kształt Ziemi (ilość energii dostarczanej do powierzchni planety jest nierównomierna wskutek zmiany kąta padania wiązki promieni słonecznych; im wyższe położenie Słońca nad horyzontem, tym korzystniejsze warunki do nagrzewania powierzchni Ziemi); ruch obrotowy Ziemi wokół własnej osi (występowanie dni i nocy - dobowa zmienność ilości dostarczanej energii słonecznej, występowanie tzw. siły Coriolisa); - ruch obiegowy Ziemi wokół Słońca i nachylenie osi kuli ziemskiej do płaszczyzny orbity tego ruchu - ekliptyki (w ciągu roku w zależności od szerokości geograficznej, zmienia się wysokość Słońca nad horyzontem w południe oraz długość dnia i nocy, w następstwie czego występują pory roku). - ruch Ziemi po eliptycznej orbicie wokół Słońca (w mniejszym stopniu różnicuje ilość energii słonecznej docierającej do Ziemi w ciągu roku). ruch Ziemi po eliptycznej orbicie wokół Słońca Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Astrefowe czynniki kształtujące klimat 1. Rozkład lądów i mórz http://visibleearth.nasa.gov Różnice w pochłanianiu promieniowania słonecznego przez powierzchnie lądowe i wodne są przyczyną kształtowania przez nie mas powietrza o odmiennych właściwościach. Lądy w wody mają inne wartości współczynnika odbicia - albedo oraz emisji promieniowania długofalowego. Powierzchnie wodne nagrzewają się dużo wolniej niż stały ląd. Potrafią jednak dużo lepiej akumulować zgromadzone ciepło, w związku z czym stygną wolniej niż lądy. Z czynnikiem tym wiąże się bezpośrednio występowanie klimatu morskiego oraz kontynentalnego (lądowego). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2. Prądy morskie http://muzeum.pgi.gov.pl Prądy morskie przenoszą prawię połowę ciepła z niskich, międzyzwrotnikowych szerokości geograficznych do wysokich. Pozostała część ciepła przemieszcza się w wyniku cyrkulacji powietrza. Powietrze zalegające nad prądami morskimi nabiera cech różniących je od mas powietrza występujących w otoczeniu. Wpływ prądów morskich na klimat jest ogromny, gdyż biorą one udział w przenoszeniu ciepła na globie. Przenoszą prawię połowę ciepła z niskich, międzyzwrotnikowych szerokości geograficznych do wysokich. Pozostała część ciepła przemieszcza się w wyniku cyrkulacji powietrza. Powietrze zalegające nad prądami morskimi nabiera cech różniących je od mas powietrza występujących w otoczeniu. Ciepłe prądy morskie ogrzewają lądy, które opływają, podnosząc wyraźnie ich temperaturę i wilgotność. Prądy zimne oziębiają opływane lądy. Powietrze nad zimnymi prądami jest nie tylko chłodniejsze, ale i zawiera mniej wilgoci. Ciepłe prądy morskie ogrzewają lądy, które opływają, podnosząc wyraźnie ich temperaturę i wilgotność. Prądy zimne oziębiają opływane lądy. Powietrze nad zimnymi prądami jest nie tylko chłodniejsze, ale i zawiera mniej wilgoci. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

3. Wysokość bezwzględna Wraz z wysokością maleje oddziaływanie ze strony podłoża, a wzrasta wpływ Słońca. Spada temperatura (w granicach 0,6-1,0oC/100m) i ciśnienie. Wzrasta ilość opadów (do określonej wysokości np., w Tatrach do wysokości ok. 1800 m n.p.m.), ale i zmienia się proporcja opadów deszczu do śniegu. Specyfika klimatu obszarów górskich przejawia się też w piętrowym zróżnicowaniu elementów klimatu. Góry cechuje również ogromna nieprzewidywalność pogody, która może się zmienić kilka, a nawet kilkanaście razy w ciągu doby. Modyfikacje klimatu występują też z uwagi na ukształtowanie powierzchni terenu, a szczególnie przebiegu łańcuchów górskich. Często stanowią one przeszkodę utrudniającą przemieszczanie się mas powietrza. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

4. Rzeźba terenu Bardzo istotny wpływ na klimat ma układ rzeźby terenu. Nizinne ukształtowanie terenu ułatwia przemieszczanie się mas powietrza na lądzie, podczas gdy łańcuchy górskie i tereny wyżynne stanowią przeszkodę dla poruszających się poziomo mas powietrza. Przebieg i długość pasma górskiego wpływać może na ogromne zróżnicowanie klimatu po obu stronach pasma np., w Alpach. W określonych formach terenu odmiennie kształtują się różne elementy pogody. Na przykład w kotlinach i zagłębieniach terenu występują większe amplitudy temperatury w ciągu doby niż na otaczających je wyniesionych wyżej obszarach. Kotliny, jako osłonięte, wklęsłe formy terenu otrzymują także niższe opady. Występują tam też częściej mgły, a wiatry są słabsze. http://www.npm.pl/forum/ Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

5. Pokrycie terenu, rodzaj podłoża Przebieg wielu procesów wpływających na temperaturę i wilgotność powietrza zależy też od rodzaju podłoża (powierzchni czynnej). Przykłady: 1. Latem obszary zwartej szaty roślinnej mają niższe temperatury niż obszary pozbawione roślinności, z kolei w zimie są cieplejsze i mają więcej opadów. 2. Pokrywa śnieżna i lodowa – izoluje podłoże przed stratami ciepła, dodatkowo dzięki swojej barwie odbija znaczną część promieniowania słonecznego stabilizując stosunki klimatyczne obszarów chłodnych. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

5. Pokrycie terenu, rodzaj podłoża (cd.) http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Black_dirt_in_Black_Dirt_Region.jpg 3. Im ciemniejsza jest barwa podłoża (im mniejsze albedo) tym szybciej się nagrzewa i oddaje więcej ciepła do atmosfery, co wpływa na wzrost temperatury. 4. Jeziora i mokradła – zwiększają intensywność parowania i wysokość opadów.

Czynniki antropogeniczne kształtujące klimat http://endofinfinity.freehost.pl/gal.htm http://www.zielonagora.lasy.gov.pl/ http://www.bramanabagna.pl/ Coraz większą rolę w kształtowaniu klimatu na Ziemi odgrywa działalność człowieka. Rozwój przemysłu, osadnictwa, wyrąb lasów, nowe zalesienia, osuszanie bagien, tworzenie sztucznych zbiorników, zwiększanie pogłowia zwierząt hodowlanych, etc. wpływają na zmiany warunków klimatycznych. http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Dobczyce_tama_A.jpg http://nasza-planeta-czyli-ziemia.bloog.pl/ Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Klimat miasta Zabudowa miejsko-przemysłowa znacząco modyfikuje stosunki klimatyczne. Miasta stanowią przeszkodę w terenie powodując wyhamowanie prędkości wiatru (tzw. efekt kurtynowy). Jednak pomiędzy wysokimi budynkami następuje z kolei wzrost jego prędkości (tzw. efekt tunelowy). W lecie rozgrzane mury domów i nawierzchnie dróg podnoszą temperaturę powietrza. W zimie ogrzewanie domów i powstające przy tym produkty spalania dają ten sam efekt ocieplenia. W centrum miasta lokalne podniesienie się temperatury wynosi średnio o 1-2oC w stosunku do terenów podmiejskich. W miastach wskutek spalania węgla i innych substancji do atmosfery dostają się znaczne ilości gazów i pyłów. W wielu aglomeracjach pojawia się problem smogu. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Jak człowiek modyfikuje klimat - ZBIORNIKI WODNE www.parki.org.pl Zbiorniki wodne łagodzą klimat miejskiego ekosystemu, dają ochłodę w gorące dni, mogą stanowić miejsce rekreacji, równocześnie zmniejszają ilość szkodliwych dla człowieka alergenów i pyłów. http://www.wroclaw.pl/ Zbiorniki wodne w miastach to nie tylko stawy, ale coraz częściej fontanny. Prócz zwiększonego parowania z wolnej powierzchni, w fontannach ma miejsce dodatkowe rozbijanie strumienia wody w dyszach, gdzie cząstki wody porywanie są przez ruch wiatru zwiększając lokalnie wilgotność względną powietrza. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Jak człowiek modyfikuje klimat - ZIELEŃ MIEJSKA Miejskie tereny zielone są fragmentami miasta, które zwłaszcza w zakresie warunków termiczno-wilgotnościowych zbliżone są do obszarów poza-miejskich. www.parki.org.pl Na kształtowanie warunków termicznych wpływa głównie roślinność wysoka. Warunki wilgotnościowe z kolei warunkowane są przez gęstość niskiej pokrywy roślinnej, stopień ocienienia i ‘zaciszność' terenu. www.parki.org.pl Minimalna powierzchnia trawnika mająca odczuwalny wpływ na temperaturę i wilgotność powietrza to 1000m2. Najlepiej sprawdzają się małe skwery i zieleńce. Kępy krzewów i drzewa powodują, iż łagodzący wpływ terenów zieleni jest znacznie silniejszy. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Przykładowe formy zieleni miejskiej trawnik kępa drzew i krzewów aleja drzew www.wroclaw.pl www.odleglosci.pl pergola ogród skwer www.biuletyn.agh.edu.pl Fot. P. Czaja www.e-ogrody.pl ogrody pionowe zielone dachy zielone ekrany akustyczne

Jak opisać klimat / elementy klimatu? http://forum.muratordom.pl/ Irena Suchorzewska „Letnia ulewa” Przed chwilą słońce. Nagle ... ulewa! Bije o ziemię, bije o drzewa, na szybach dzwoni i w rynnach śpiewa, w kałużach pluszcze letnia ulewa. (…) W Polsce panuje klimat umiarkowany o charakterze przejściowym pomiędzy klimatem morskim a lądowym. Jest to efekt ścierania się mas wilgotnego powietrza znad Atlantyku z suchym powietrzem z głębi kontynentu euroazjatyckiego. W efekcie klimat Polski odznacza się znacznymi wahaniami w przebiegu pór roku w następujących po sobie latach… poezja tabela opis/ charakterystyka klimatyczna „Kwiecień plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata” przysłowie www.vitroflora.pl Kaczorowska (1986) www.globalwarmingart.com wykres diagram mapa Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Diagram klimatyczny Przykłady: (gr. διαγραμμα – zarys, figura geometryczna) – uproszczona reprezentacja graficzna przedstawiająca główne cechy klimatyczne określonego obszaru/ miejsca Przykłady: www.autria.info Diagram sumy opadów i temperatury minimalnej i maksymalnej Diagram prosty przebiegu temperatury i opadów http://www.sr.bham.ac.uk Łukaszewicz (2006) www.krzysztofgierak.pl Diagram typu box plot podaje wartości temperatur: średniej, minimalnej i maksymalnej oraz wartości kwartyli Diagram temperatur minimalnej i maksymalnej Diagram klimatyczny Waltera wskazujący dodatkowo na warunki wilgotnościowe obszaru Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Diagram klimatyczny Jak wykreślić diagram klimatyczny: 1. Narysować oś X diagramu (oś czasu) - odcinek, który należy podzielić na 12 równych części, odpowiadających poszczególnym miesiącom. Diagram klimatyczny idealnego miejsca 2. Narysować na obu końcach osi X dwie prostopadłe osie Y. Jedna oś wskazywać będzie wartości temperatur, zaś druga sumę opadów w danym miesiącu. Jeśli w danych z temperatury pojawią się wartości ujemne, oś oznaczającą temperaturę należy przedłużyć od osi X do dołu. Obie osie należy podzielić na jednostki, oznaczające wartości temperatur i opadów. 3. Podpisać wszystkie osie 4. Nanieść na wykres za pomocą kropek wartości temperatury dla każdego miesiąca zgodnie z wartościami na osi temperatur. Połączyć linią kropki z wartościami temperatury. 5. Nanieść na wykres za pomocą kropek wartości opadu dla każdego miesiąca zgodnie z wartościami na osi opadu. Do zaznaczonych kropek wykreślić kolumny opadu. 6. Napisać legendę 7. Podpisać wykres Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Skąd wziąć dane do opisu klimatu / elementu klimatu? 1. Wydawnictwa zwarte i ciągłe 2. Internet www Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

www Przykładowe dane dostępne w internecie http://www.tutiempo.net/en/Climate/ Dane z ponad 9000 stacji za różny okres czasu, dla niektórych nawet od 1929. Dla Polski krótsze szeregi czasowe i z licznymi brakami, ale do wielu zastosowań zupełnie wystarczające. http://polish.wunderground.com/history/ Informacje o pogodzie na całym świecie. Wyniki pomiarów różnych elementów pogody od roku 1996 (ew.1997, 1998 lub1999) do dziś, w zależności od stacji. http://www.ogimet.com/index.phtml.en Dobre źródło danych klimatycznych od 2000 roku. Na portalu jest link do danych NOAA, gdzie szeregi czasowe danych są znacznie dłuższe. http://eca.knmi.nl/dailydata/index.php Dane z Europy, często długie szeregi czasowe. Dane z Polski bardzo skromne. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Jak opisać klimat / elementy klimatu – charakterystyki dla temperatury powietrza: wartości średnie roczne, miesięczne, dobowe wartości ekstremalne i amplitudy roczne, miesięczne, dobowe przebieg roczny wartości średnich miesięcznych z wielolecia średnie daty przejścia temperatury przez określony próg np. data pojawienia się temperatury ≥ 5oC, czyli data początku termicznej wiosny dla opadów: sumy roczne, miesięczne, dobowe wartości maksymalne roczne, miesięczne, dobowe roczny przebieg opadów dla wielolecia liczba dni z opadem powyżej 0,1mm, 1mm, 10mm, itd.. grubość pokrywy śnieżnej data powstania i zaniku pokrywy śnieżnej Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Jak opisać klimat / elementy klimatu – charakterystyki www.twojapogoda.pl dla zjawisk pogodowych: liczba wszystkich wystąpień w analizowanym okresie średnia liczba dni w roku z wystąpieniem zjawiska prawdopodobieństwo występowania danego zjawiska czas trwania i natężenie zjawiska http://jarjar69.wix.com/foto www.twojapogoda.pl www.bank-zdjec.com Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

ATP Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Strefy klimatyczne wg Köppena Klasyfikacja Köppena bazuje na średnich wartościach temperatury oraz sumie i rozkładzie opadów w ciągu roku, jako na czynnikach, od których zależy występowanie określonych zbiorowisk roślinnych. Autor podzielił kulę ziemską na 5 podstawowych stref: A-klimaty gorące wilgotne, B- klimaty gorące suche, C- klimaty umiarkowane, D- klimaty chłodne (borealne) i E- klimaty zimne (polarne). W obrębie stref A, C i D typy klimatu wyróżnia się na podstawie rozkładu opadów w ciągu roku, tj.: f – opad równomierny w roku; w - opad głównie latem; m - opad głównie zimą. Klimaty B dzieli się na typy: stepowy (S); pustynny (W). Klimaty E dzieli się na typy: tundrowy (T); wiecznego mrozu (F). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Strefy klimatyczne wg Okołowicza Okołowicz wyróżnił pięć stref klimatycznych (patrz rysunek). Punktem wyjścia dla tej klasyfikacji są „widma florystyczne” szeregu zespołów roślinnych i ich przystosowanie do cech panującego klimatu. Kolejnymi czynnikami są rozkład opadów w roku oraz wartości i przebieg temperatur powietrza. W obrębie stref klimatycznych wydzielane są typy klimatu zależnie od: - odległości od morza; - cyrkulacji wiatrów; orografii. W sumie autor wyróżnił 16 typów klimatów, z czego najwięcej – 7 typów - przypada na strefę klimatów umiarkowanych. www.bryk.pl Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Strefy klimatyczne wg Alisowa Alisow wyróżnił siedem stref klimatycznych (patrz rysunek). Podstawą wyróżnienia stref są szerokość geograficzna i ogólna cyrkulacja atmosferyczna. Granice stref autor ustalił na podstawie średniego położenia frontów klimatologicznych w okresie lata i zimy. Kaczorowska (1986) Alisow wyróżnił 4 podstawowe strefy, w których klimat kształtuje się pod wpływem przeważających mas powietrza jednego typu: 1- strefa równikowa; 3- strefa zwrotnikowa; 5- strefa szerokości umiarkowanych i 7- strefa polarna. Wyróżnił też 3 strefy przejściowe, w których następuje sezonowa zmiana przeważających mas powietrza: 2- strefa monsunów zwrotnikowych; 4- strefa podzwrotnikowa i 6- strefa subpolarna. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Strefy klimatyczne wg Gorczyńskiego Regionalizacja Gorczyńskiego tzw. „system dziesiętny klimatów świata” bazuje na wskaźniku suchości klimatu F F= C ◦ A ◦ P, gdzie C – współczynnik szerokości geograficznej tak dobrany by suchość Sahary była bliska 100%, A – roczna amplituda temperatury powietrza, P – dzielnik opadowy charakteryzujący zmienność rocznych sum opadów. Autor wydziela 5 grup klimatów i 10 podstawowych typów: grupę klimatów gorących (I), (z temp. średnią najchłodniejszego miesiąca powyżej 21oC); grupę klimatów suchych (II), (z temp. średnią najchłodniejszego miesiąca powyżej -5oC i stopniem suchości powyżej 20%); grupę klimatów umiarkowanych (III), (z temp. średnią najchłodniejszego miesiąca od -5 do 21oC i stopniem suchości poniżej 20%); grupę klimatów skrajnych (IV), (z temp. średnią najchłodniejszego miesiąca poniżej -5oC, najcieplejszego powyżej 21oC i stopniem suchości bez ograniczeń); grupę klimatów śniegowych (V); (z temp. średnią w najcieplejszym miesiącu poniżej 10oC). Martyn (1987) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

NIE Czy średnia dobowa temperatura jest zawsze liczona tak samo? Wg Urban (2010) NIE Czy średnia dobowa temperatura jest zawsze liczona tak samo? Przykłady: Tśr = (T00 + T01 + T02 + … + T23) / 24; tzw. średnia rzeczywista, w czasie GMT (o godz. 0:00, 0:01, itd.); Tśr = (T00 + T03 + T06 + T09 + T12 + T15 + T18 + T21) / 8; średnia stosowana na stacjach synoptycznych IMGW od 1966 r. do dziś, w czasie GMT; Tśr = (T00 + T06 + T12 + T18) / 4; średnia stosowana na stacjach klimatologicznych IMGW w latach 1971–1995 r., w czasie GMT; Tśr = (Tmax + Tmin + T06 + T18) / 4; średnia stosowana na stacjach klimatologicznych IMGW od 1996 r. do dziś; Tmax i Tmin mierzone od godz. 18.00 dnia „N“ do godz. 18.00 dnia „N + 1“ w czasie GMT; Tśr = (T06 + T13 + 2*T20) / 4; średnia stosowana przez państwowe służby ČHMÚ (czeska) i DVD (niemiecka), w czasie GMT; Tśr = (Tmax + Tmin) / 2; średnia stosowana przez kraje Ameryki Północnej, Australię i niektóre kraje europejskie (np. w Hiszpanii, w Wielkiej Brytanii); Tśr = (T06 + T12 + 2*T20) / 4; średnia stosowana w latach 1946–1965 na stacjach synoptycznych i klimatologicznych IMGW oraz w latach 1965–1970 na klimatologicznych IMGW, w czasie GMT. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Diagram klimatyczny Waltera Jak wykreślić diagram Waltera: 1. Narysować oś X diagramu (oś czasu) - odcinek, który należy podzielić na 12 równych części, odpowiadających poszczególnym miesiącom. 2. Narysować na obu końcach osi X dwie prostopadłe osie Y. Jedna oś wskazywać będzie wartości temperatur, zaś druga sumę opadów w danym miesiącu. Jeśli w danych z temperatury pojawią się wartości ujemne, oś oznaczającą temperaturę należy przedłużyć od osi X do dołu. Obie osie należy podzielić na jednostki, oznaczające wartości temperatur i opadów. Ważna jest skala osi pionowych. 10 stopni Celsjusza na skali temperatur winno odpowiadać 20 mm na skali opadu. Diagram Waltera idealnego miejsca 3. Podpisać wszystkie osie 4. Nanieść na wykres za pomocą kropek wartości temperatury dla każdego miesiąca zgodnie z wartościami na osi temperatur. Połączyć linią kropki z wartościami temperatury. 5. Nanieść na wykres za pomocą kropek wartości opadu dla każdego miesiąca zgodnie z wartościami na osi opadu. Połączyć linią kropki z wartościami opadu. Linia przerywana - temperatury powietrza Linia ciągła – opad atmosferyczny 6. Jeśli krzywa temperatur znajduje się na wykresie ponad krzywą opadową, obszar pomiędzy zakropkować. Obszary zakropkowane oznaczają, że w danym miesiącu/okresie występują niedobory wilgoci (sucha pora roku); Obszary o pionowych pasach wskazują na wilgotne okresy/pory roku. 7. Jeśli krzywa opadowa znajduje się ponad krzywą temperatur obszar pomiędzy nimi zakreślić pionowymi liniami. 8. Napisać legendę 9. Podpisać wykres Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Nomogram klimatyczny - wykres zależności między różnymi zmiennymi przedstawionymi na oddzielnych skalach, umożliwiający odczyt szukanej zmiennej metodą graficzną. Strefy krajobrazowe jako wynik oddziaływania klimatu, a ściślej - temperatury i opadów. www.imgw.pl Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Dziękuję za uwagę Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego