Lectio XVI Funkcje trybu coniunctivus Coniunctivus praesentis et imperfecti ut finale et ut obiectivum

Coniunctivus – tryb przypuszczający? występuje w zdaniach głównych i zdaniach podrzędnych funkcja znaczeniowa (tryb modyfikuje znaczenie zdania) wprowadzając: możliwość (con. potentialis) rozkaz (con. iussivus) życzenie (con. optativus) powątpiewanie (con. dubitativus) zachętę (con. hortativus) nierzeczywistość (con. irrealis) przyzwolenie (con. concessivus) funkcja składniowa (tryb nie modyfikuje znaczenie zdania)

Coniunctivus praesentis activi Kon. I Kon. II Kon. III Kon. IV sum, esse, fui Singularis ame-m ame-s ame-t vide-a-m vide-a-s vide-a-t leg-a-m leg-a-s leg-a-t audi-a-m audi-a-s audi-a-t sim sis sit Pluralis ame-mus ame-tis ame-nt vide-a-mus vide-a-tis vide-a-nt leg-a-mus leg-a-tis leg-a-nt audi-a-mus audi-a-tis audi-a-nt simus sitis sint

Coniunctivus praesentis passivi Kon. I Kon. II Kon. III Kon. IV sum, esse, fui Singularis ame-r ame-ris ame-tur vide-a-r vide-a-ris vide-a-tur leg-a-r leg-a-ris leg-a-tur audi-a-r audi-a-ris audi-a-tur brak Pluralis ame-mur ame-mini ame-ntur vide-a-mur vide-a-mini vide-a-ntur leg-a-mur leg-a-mini leg-a-ntur audi-a-mur audi-a-mini audi-a-ntur

Coniunctivus imperfecti activi Kon. I Kon. II Kon. III Kon. IV sum, esse, fui Singularis amare-m amare-s amare-t videre-m videre-s videre-t legere-m legere-s legere-t audire-m audire-s audire-t esse-m esse-s esse-t Pluralis amare-mus amare-tis amare-nt videre-mus videre-tis videre-nt legere-mus legere-tis legere-nt audire-mus audire-tis audire-nt esse-mus esse-tis esse-nt

Coniunctivus imperfecti passivi Kon. I Kon. II Kon. III Kon. IV sum, esse, fui Singularis amare-r amare-ris amare-tur videre-r videre-ris videre-tur legere-r legere-ris legere-tur audire-r audire-ris audire-tur brak Pluralis amare-mur amare-mini amare-ntur videre-mur videre-mini videre-ntur legere-mur legere-mini legere-ntur audire-mur audire-mini audire-ntur

Coniunctivus w zdaniach głównych możliwość (con. potentialis) Quid sit pace dulcius? rozkaz (con. iussivus) Discant cantare puellae! życzenie (con. optativus) Utinam falsus vates sim! powątpiewanie (con. dubitativus) Quid faciam? zachętę (con. hortativus) Amemus patriam, pareamus legibus! nierzeczywistość (con. irrealis) Sine amicis vita tristis esset. przyzwolenie (con. concessivus) Omnia possideat, non possidet aera Minos.

Zdania celowe (ut finale) i zdania dopełnieniowe (ut obiectivum) spójniki ut, uti, utinam (aby), ne (aby nie) zasada następstwo czasów: zdanie główne zdanie podrzędne czas główny (praesens, futurum I, futurum II) orzeczenie w coniunctivus praesentis czas historyczny (imperfectum, perfectum, plusquamperfectum) orzeczenie w coniunctivus imperfecti

Ut finale Ut obiectivum Venimus, ut te salutemus. Veniebamus, ut te salutaremus. Ut obiectivum Rogas me, ut te visitem. Rogabas me, ut te visitarem.

Dodatkowe ćwiczenia (poza ksiażką) De Themistocle Athenienses fama de adventu exercitus Persarum permoti, miserunt Delphos legatos, ut Apollinis oraculum consulerent. Consulentibus Pythia respondit, ut Athenienses moenibus ligneis se munirent. Themistocles, Atheniensium dux celeberrimus, civibus persuasit consilium esse Apollinis, ut Athenienses naves conscenderent omniaque sua secum asportarent: dixit eum enim significari a deo murum ligneum. Athenienses Themistocli paruerunt atque omnia sua, quae moveri poterant, partim Salamina, partim Troezena deportaverunt. Classis communis Greciae primum apud Artemisium cum classiariis Xerxis conflixit. Hinc pari proelio discesserunt. Themistocles tamen timebat, ne Persae navibus Graecos circumdarent. Itaque Athenienses ab Artemisio discesserunt et apud Salamina classem suam constituerunt.

Dodatkowe ćwiczenia (poza ksiażką) De C. Iulio Caesare et de piratis Aliquando C. Iulius Caesar iuvenis navem conscendit, ut Rhodum insulam peteret atque apud Apollonium Molonem, clarissimum magistrum, artem rhetoricam disceret. Sed piratas non fugit. Qui insidias paraverunt, ut navigantem de improviso opprimerent. Iam Caesar prope Asiae oram erat, cum subito piratae apparuerunt et navem eius ceperunt. Sed ipsi permiserunt, ut magna pecunia redimeretur. Tum Caesar ad servos: „Properate – inquit – ad finitimas civitates, ut pecuniam apportetis”. Multis talentis redemptus mox piratas comprehendit et supplicio eos affecit.