NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA III SSA, III SNA licencjat

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA PODSTAWY ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji Motywowanie – teorie motywacji

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PLAN ZAJĘĆ Wczesne podejście do motywowania (cz. I): Model tradycyjny motywowania (Fryderyk Winslow Taylor) Model stosunków współdziałania (Elton Mayo) Model zasobów ludzkich (Abraham Maslow, Douglas McGregor) Teorie motywacji (cz. II): Behawioralna teoria motywacji Psychodynamiczna teoria motywacji Teoria poznawcza motywacji Teoria procesu motywacji

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI (in. teoria modyfikacji zachowań, teoria uczenia się) Dotyczy wpływu wcześniejszych doświadczeń człowieka na jego zachowania w przyszłości w cyklicznym procesie uczenia się określonych zachowań. Burrhus Frederic Skinner 1904-1990

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI (in. teoria modyfikacji zachowań, teoria uczenia się) ZAŁOŻENIA: Zachowanie jednostki determinuje środowisko zewnętrzne (kary i nagrody decydują o tym czego człowiek unika i do czego dąży)* Między środowiskiem a zachowaniami istnieje sprzężenie zwrotne. *Behawioryści (1) nie negowali istnienia wewnętrznych motywów i dążeń (2) ale uważali, że nie regulują one działań człowieka ZACHOWANIA CZŁOWIEKA

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI ZAŁOŻENIA: Zachowanie instrumentalne (in. zachowanie sprawcze) zachowanie jest pojmowane jako narzędzie lub instrument, który ułatwia osiągnięcie potrzeby. Wzmocnienie skutki zachowania instrumentalnego są (1) ważne dla jednostki (2) sterują zachowaniami jednostki

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI Zachowania instrumentalne są kształtowane przez: Wzmocnienia pozytywne – skutki, które są dla człowieka korzystne (nagroda). Wzmocnienia negatywne – skutki, które są dla człowieka niekorzystne (kara).

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI Wzmocnienia negatywne Wzmocnienia pozytywne

BEHAWIORALNA MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI Motywacja powstaje w środowisku jednostki W środowisku znajdują się różne bodźce kształtujące zachowanie jednostki. Bodźce pozytywne – prowadzą do zwiększonej aktywności. Bodźce negatywne – prowadzą do zmniejszenia aktywności. WIĘKSZA AKTYWNOŚĆ BODZIEC POZYTYWNY NEGATYWNY MNIEJSZA AKTYWNOŚĆ

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI Behawioralna teoria motywacji podkreśla znaczenie funkcji motywacji w organizacji. Funkcje motywacji wg. teorii behawioralnej: Funkcja informacyjna Funkcja oceniająca Funkcja integrująca

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI Funkcja informacyjna Odgrywa bardzo ważną rolę w organizacji. Jej realizacja polega na przekazaniu informacji zwrotnych dotyczących efektywności pracy: nagroda (pochwała, premia …) świadczą o tym, że pracownik dobrze pracuje. kara (nagana, „obcięcie” premii …) świadczą o tym, że pracownik nie wykonuje swojej pracy dobrze. W organizacji musi istnieć ZASADA: określona przyczyna rodzi konkretny skutek wtedy funkcja informacyjna jest realizowana właściwie

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI Funkcja oceniająca Organizacja musi posiadać kryteria oceny pracy. Ich brak powoduje, że pracownik nie wie: co jest nagradzane (co jest robione dobrze) co jest karane (co jest robione źle) Polega na zastosowaniu przez pracodawcę wzmocnień pozytywnych (lub) negatywnych Zastosowanie wzmocnień odzwierciedla ocenę pracy pracownika. Ściśle związana z funkcją informacyjną.

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI Funkcja integrująca Związana z procesem socjalizacji w ramach organizacji. Organizacja nagradza zachowania kulturowo właściwe dla niej. Konieczność stworzenia odpowiedniej atmosfery pracy (kultura pracy). SOCJALIZACJA (łac. socialis „społeczny”). (1) proces przejmowania przez jednostkę: wiedzy, kompetencji komunikacyjnych, umiejętności psychospołecznych, systemu wartości i norm, wynikający z oddziaływania środowiska społecznego. (2) proces przystosowania jednostki do życia w społeczeństwie.

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI Funkcja integrująca - pytania NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI Funkcja integrująca - pytania Do jakich sytuacji prowadzi nieprzychylna atmosfera w pracy? Jaki jest skutek zachowań powodujących złą atmosferę w pracy? Do czego prowadzi nieprzychylna atmosfera w pracy? zła (niezdrowa) rywalizacja konflikty poczucie niesprawiedliwości … Jaki jest skutek zachowań powodujących złą atmosferę w pracy? niska efektywność w pracy zły wizerunek organizacji Częsta rotacja pracowników

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI Schemat teorii behawioralnej motywacji KONSEKWENCJE POZYTYWNE PRZYSZŁE ZACHOWANIA R E A K C J BODZIEC N A U K A KONSEKWENCJE NEGATYWNE

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Reprezentowana jest przez trzy teorie potrzeb (treści): Teoria potrzeb Maslowa Teoria potrzeb Alderfera Teoria potrzeb McClellanda Cecha wspólna: Zachowanie człowieka w organizacji wyjaśniają jego potrzeby. „Działanie człowieka jest stymulowane i ukierunkowane przez wewnętrzne stany jednostki zwane potrzebami czy dążeniami” (Agnieszka Chrisidu-Budnik)

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Psychologia humanistyczna a psychoanaliza PSYCHOLOGIA PSYCHOANALIZA BEHAWIORYZM PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA Psychoanaliza koncepcja psychologiczna stworzona przez Z. Freuda na początku XX w., wyjaśniająca: strukturę, funkcjonowanie i rozwój osobowości człowieka zjawiska społeczne i kulturowe za pomocą działania podświadomych instynktów, popędów i dążeń pozostających we wzajemnym konflikcie. Sigmunt Freud (1856-1939)

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Psychologia humanistyczna a psychoanaliza Psychologia humanistyczna zachowaniem ludzi kierują treści ich procesów psychicznych albo zewnętrzne bodźce, człowiek jest wartością samą w sobie, posiada wolną wolę i potencjał twórczy, co pozwala mu wybierać drogi rozwoju osobowego. WOLNA KREATYWNOŚĆ SAMOREALIZACJA WOLA SAMOŚWIADOMOŚĆ BODZIEC WOLNOŚĆ WYBORU REAKCJA

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Psychologia humanistyczna a psychoanaliza RÓŻNICE: PODOBIEŃSTWO: Twierdzenie, że motywacja jest stanem wewnętrznym. Psychologia humanistyczna i psychoanaliza są traktowane integralnie i jako takie, są nazywane teorią potrzeb (in. teorią treści). PSYCHOANALIZA PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA Jednostka nie zna swoich potrzeb (człowiekiem kierują instynkty, popędy …). Jednostka zna swoje potrzeby (człowiek świadomie kieruje swoim zachowaniem). Człowiek żyje w świecie wewnętrznych i zewnętrznych konfliktów. Podstawą motywacji jest dążenie do samorealizacji.

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Teorie potrzeb (in. teorie treści) Podstawowy schemat motywacji w teorii potrzeb NIEZASPOKOJONA POTRZEBA NAPIĘCIE POSZUKIWANIE POPĘD ZASPOKOJONA POTRZEBA OSŁABNIĘCIE NAPIĘCIA

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Teorie potrzeb – teoria potrzeb Maslowa 3 zasady determinujące proces motywacji: Zasada deficytu ludzie dążą do zaspokojenia potrzeb pozostają na danym poziomie do momentu zaspokojenia potrzeby zaspokojenie potrzeby brak motywacji do działania Zasada hierarchii potrzeby są ułożone hierarchicznie zaspokajanie potrzeb następuje w kolejności hierarchii potrzeba samorealizacji nie zostanie nigdy zaspokojona Zasada rozwoju rozwój to podstawowa cecha natury ludzkiej potrzeby jakie zaspokajamy są coraz trudniejsze do realizacji

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Teorie potrzeb – teoria potrzeb Maslowa

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Teorie potrzeb – teoria potrzeb Alderfera Rozwinął teorię A. Maslowa. Stworzył tzw. koncepcję ERG w oparciu o trzy klasy potrzeb: E (existence) potrzeby egzystencjonalne R (relatedness) potrzeby realizacji z innymi G (growth) potrzeby wzrostu, rozwoju Clayton Alderfer (1940-2015)

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Teorie potrzeb – teoria potrzeb Alderfera Schemat koncepcji ERG POTRZEBA ZASPOKOJONA NIEZASPOKOJONA PRZEJŚCIE NA WYŻSZY POZIOM POZOSTANIE NA TYM SAMYM POZIOMIE COFNIĘCIE SIĘ NA NIŻSZY POZIOM MOŻLIWOŚĆ OSIĄGNIĘCIA SAMOREALIZACJI FRUSTRACJA REGRES

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Teorie potrzeb – teoria potrzeb Alderfera i Maslowa (porównanie) ERG MASLOW PODOBIEŃSTWA potrzeby egzystencjonalne potrzeby fizjologiczne potrzeby bezpieczeństwa potrzeby relacji z innymi potrzeby przynależności potrzeby wzrostu i rozwoju potrzeby samorealizacji potrzeby szacunku RÓŻNICE brak zasadniczego znaczenia samorealizacji zasadnicze znaczenie samorealizacji występuje hierarchia potrzeb brak zaspokojenia danej potrzeby powoduje: regres i frustrację pozostanie na danym poziomie hierarchii potrzeb

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Teorie potrzeb – teoria McClellanda NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Teorie potrzeb – teoria McClellanda Prowadził badania nad motywacja i potrzebą osiągnięć. Swoją teorię sformułował na podstawie listy potrzeb*. Motywację określają: nAch (need for achievement) potrzeba osiągnięć nAff (need for affiliation) potrzeba afiliacji** nPow (need for power) potrzeba władzy * Lista potrzeb została stworzona w latach 30. XX w. w Stanach Zjednoczonych. ** Afiliacja – przyjęcie jakiejś osoby lub organizacji; przyjęcie do rodziny; akceptacja; przynależność do grupy Dawid McClelland (1917-1998)

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Teorie potrzeb – teoria McClellanda NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Teorie potrzeb – teoria McClellanda Cechy charakteryzujące potrzebę osiągnięć (nAch): pracownik chętnie bierze odpowiedzialność za działania: które są szybko oceniane, których powodzenie wynosi min. 50%, dążące do osiągnięcia celów o umiarkowanej trudności, które są realistyczne i wymagają pewnego wysiłku. UWAGI: Wysoka motywacja do osiągnięć nie jest zawsze równoznaczna ze sprawnością w kierowaniu organizacją. Koncentracja na własnej potrzebie może przeszkadzać w kierowaniu.

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Teorie potrzeb – teoria McClellanda NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Teorie potrzeb – teoria McClellanda Cechy charakteryzujące potrzebę afiliacji (nAff): Stanowi potencjalną przeszkodę w kierowaniu organizacją. Silnie rozwinięta powoduje: mocne dążenie do uzyskania aprobaty pracowników, pojawienie się konformizmu*. Osoby odczuwające silnie tę potrzebę: nie dążą do obejmowania stanowisk kierowniczych, osiągają rezultaty w pracy, w której liczy się umiejętność dzielenia się: informacjami, wiedzą specjalistyczną. * Konformizm – postawa zgodna z obowiązującymi normami, wzorami, zasadami, wartościami.

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Teorie potrzeb – teoria McClellanda Cechy charakteryzujące potrzebę władzy (nPow): Potrzeba władzy nie jest kategorią jednorodną WŁADZA OSOBISTA USPOŁECZNIONA Ma charakter negatywny. Relacje społeczne zostają zredukowane do stosunku dominacji (nadrzędność i podrzędność). Wynaturzenie władzy ponieważ jest postrzegana: subiektywnie, w oderwaniu od zasad organizacji. Ma charakter pozytywny. Relacje społeczne są oparte na współpracy zespołu. Władza służy (zostaje podporządkowana): efektywnej realizacji celów, zespołowi pracowniczemu.

TEORIA POZNAWCZA MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA POZNAWCZA MOTYWACJI Podstawowe założenie: Jednostka to system, który gromadzi i przetwarza informacje. Człowiek jako samodzielny podmiot oraz sprawca podejmuje działania celowe i sprawuje nad nimi kontrolę. Cechy teorii: informacja jest traktowana jako dane, wiedza, nauka, informacje tworzą sieć poznawczą, człowiek to samodzielny podmiot, który informację: I etap: przyjmuje (odbiera) II etap: przechowuje (pamięć) III etap: interpretuje (myśli analitycznie i twórczo) IV etap: nadaje informacji jakąś wartość (wartościuje, układa kolejność, wyznacza priorytety) V etap: przekazuje (np.: wykład, dyskusja)

TEORIA POZNAWCZA MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA POZNAWCZA MOTYWACJI Sieć poznawcza (in. struktura informacji) to zakres wiedzy człowieka o rzeczywistości. Trzy podstawowe funkcje sieci poznawczej: Funkcja orientacyjna Pozwala na powiązanie nowej informacji z już istniejącymi (umiejętność powiązania nowej informacji z już istniejącymi). Funkcja programująca Polega na wykorzystaniu informacji już posiadanych dla realizacji zadań. Funkcja emocjonalno-motywacyjna Struktura informacyjna wyzwala w jednostce: motywację emocje myśli uczucia działanie

TEORIA PROCESU MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE TEORIA PROCESU MOTYWACJI Do zrobienia samemu w domu

Dziękuję za uwagę NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE Dziękuję za uwagę