2017 Rok Tadeusza Kościuszki Autor: Oliwia Malchrowicz

Młodzieńcze lata Urodził się 4 lutego 1746 roku w Mereczowszczyźnie na Polesiu (ówczesna Litwa, dzisiejsza Białoruś) jako czwarte dziecko Ludwika Tadeusza i Tekli Kościuszko.

Edukacja Z powodów śmierci ojca i problemów finansowych w wieku 14 lat przerywa naukę. Jako najmłodszy syn, nie mając szans na odziedziczenie majątku, w wieku 19 lat wybiera karierę wojskową wstępując do Korpusu Kadetów Szkoły Rycerskiej założonej przez Stanisława Augusta Poniatowskiego (dzisiejszy Uniwersytet Warszawski). Dzięki patronacie rodziny Czartoryskich otrzymuje tam bardzo dobre wykształcenie i studiuje tam m. in: historię Polski i historię powszechną, filozofię, łacinę, język polski, francuski i niemiecki prawo, ekonomię, arytmetykę, geometrię i miernictwo. Kończy szkołę jako chorąży (dzisiejszy porucznik), pozostaje jednak by edukować innych uzyskując stopień kapitana.

Europejskie podróże W 1769 wyjeżdża do Paryża dzięki wsparciu rodziny Czartoryskich jako stypendysta królewski. Wstąpienie do francuskich akademii wojskowych staje się niemożliwe z powodu zagranicznego pochodzenia, więc ostatecznie zostaje przyjęty do Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby. Rozwija tam sztukę rysunku i malarstwa, a także architektury. Nie rezygnuje jednak ze zdobywania wiedzy wojskowej uczęszczając na wykłady i korzystając z biblioteki Paryskiej Akademii Wojskowej.

Europejskie podróże Ekspozycja na francuski wiek rozumu, wyniesiona z domu tolerancja religijna oraz fizjokratyzm będą miały na niego istotny wpływ w późniejszych latach. W 1774 roku wraca do kraju po I rozbiorze. Jest to czas trudów i rozczarowań. Nie może znaleźć dla siebie miejsca. Brakuje mu pieniędzy, aby zostać oficerem wojskowym. Jego zaloty i próby małżeństwa spalają na panewce.

Europejskie podróże W 1775 wyjeżdża do Drezna, niestety nie udaje mu się wstąpić do tamtejszej armii i dlatego też postanawia wyjechać do Paryża. Tam dowiaduje się o walkach niepodległościowych Amerykanów przeciwko Koronie, których pierwsze sukcesy są silnie nagłaśniane i wspierane przez władze francuskie.

Ameryka i walki o niepodległość Jako sympatyk praw człowieka w 1776 dociera do Filadelfii w Ameryce i zgłasza się do armii kantonalnej dowodzonej przez Jerzego Washingtona. Jego pierwszymi dokonaniami było ufortyfikowanie Filadelfii.

Obrona Fortu Ticonderoga Następnie zasłużył się podczas obrony Fortu Ticonderoga. Generał nie posłuchał wówczas słów Polaka, który przewidział dokładne zachowanie brytyjskich wojsk. Brytyjczycy posadowili swoją artylerię na wzgórzach zyskując całkowitą przewagę. Amerykanie zostali zmuszeni do odwrotu nie oddając prawie w ogóle strzałów. Zrozpaczony generał rozkazał Tadeuszowi opóźnienie wroga, aby zyskać czas do odwrotu. Kościuszko zarządził obalanie drzew, zasypywanie strumyków, niszczenie mostów, przepraw rzecznych i brodów. Dał tymczasem czas do odwrotu i przekroczenie rzeki Hudson.

Bitwa pod Saratoga Kościuszko zasłynął w wyborze najlepszego miejsca do obrony i jego ufortyfikowania w pobliżu Saratoga. W dalszym etapie działań udało się osaczyć Brytyjczyków i ich pokonać. Zwycięstwo to było punktem zwrotnym. Pokazało, że zdeterminowane wojska ochotnicze są w stanie pokonać profesjonalne i doświadczone wojska Brytyjskie. Po tym zwycięstwie Francja przystąpiła do wojny po stronie Amerykanów.

Ufortyfikowanie twierdzy West point W ramach jego zasług w budowie amerykańskich fortyfikacji polowych Jerzy Waszyngton powierzył mu budowę silnej twierdzy West Point na rzece Hudson, gdzie spędził 2 lata.

Ameryka - południe Na własną prośbę został przeniesiony na południe gdzie jego umiejętności pozwoliły również odnosić amerykanom zwycięstwa. W 1783 uznaniu zasług został mianowany generałem brygady armii amerykańskiej. Otrzymał też nadania ziemskie i znaczną sumę pieniędzy wypłacaną corocznie. W 1798 kongres wypłacił mu zaległe pobory, mimo trudnej sytuacji materialnej, przeznaczył je na wykupienie wolności i kształcenie murzynów. Mówiąc o trudnej sytuacji finansowej należy wspomnieć, że wojsko było mu dłużne 7-letnie pobory. Wielu oficerów znajdowało się w podobnej sytuacji i wszyscy żyli na kredyt zapożyczając się u polsko-żydowskiego bankiera Haym Solomona.

Powrót do kraju i koniec kłopotów finansowych W lipcu 1784 wrócił do Polski gdzie wrócił do rodzinnych Siechnowicz, gdzie spędzić miał pięć lat. Kościuszko ograniczył pańszczyznę chłopom siechnowickim. Odtąd mieli odpracowywać tylko dwa dni w tygodniu, kobiety zaś zostały zwolnione od pracy zupełnie. 12 października 1789 został mianowany przez króla na generała majora wojsk koronnych. Uzyskanie upragnionego patentu miało też przynieść kres trapiącym go od kilku lat kłopotom finansowym, otrzymywał teraz wysoką pensję dwunastu tysięcy złotych rocznie.

Wstąpienie do armii polskiej i wojna Na początku maja 1792 dokonana została reorganizacja wojsk polskich. Józef Poniatowski został mianowany wodzem armi koronnej liczącej wówczas 17 tysięcy żołnierzy. Dowódcą jednej z trzech dywizji, tworzących armię koronną, został Tadeusz Kościuszko. 18 maja wojska rosyjskie (w sile około 100 tysięcy żołnierzy) wkroczyły na terytorium Rzeczypospolitej. Rozpoczęła się wojna polsko- rosyjska 1792.

Odznaczenia Dla uczczenia zwycięstwa bitwy pod Zielieńcami ustanowiony został przez króla Medal Virtuti Militari. Generała major Tadeusz Kościuszki był jednym z pierwszych, którzy zostali odznaczeni. Po walkach na linii Bugu, w których odparto około trzykrotnie silniejsze wojska rosyjskie, ukształtowała się opinia o wysokich umiejętnościach dowódczych Kościuszki. 26 sierpnia Narodowe Zgromadzenie Prawodawcze rewolucyjnej Francji nadało mu zaszczytny tytuł Obywatela Francji. Było to wyrazem uznania dla jego działalności i walki o ideały wolności.

Daremne próby ratowania kraju Wyemigrował do Lipska gdzie mieszkał tylko przez dwa tygodnie, udając się następnie do Paryża. Starał się tam o uzyskanie pomocy Francji dla planowanego powstania, niestety nie otrzymał żadnych konkretnych zapewnień. Na początku 1793 roku wysłany został do Paryża. Przebieg układów z jakobinami ujawnił Charlesowi François Dumouriezowi, którego zdrada ujawniła plany emigracji polskiej państwom rozbiorowym. Potem wrócił do Drezna. Polska tymczasem byłą okupowana przez zaborcę, dokonywano grabieży i represji politycznych. Nastąpiło załamanie gospodarcze. Banki upadły, szalała inflacja. Zaborca rozbudowywał policję i prześladowania. Zerwano kontakty z Europą zachodnią.

Najwyższy naczelnik sił zbrojnych 24 marca 1794 na rynku krakowskim złożył narodowi uroczystą przysięgę i objął formalnie przywództwo insurekcji jako Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej. Tekst przysięgi: Ja, Tadeusz Kościuszko, przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna męka Syna Jego.

Reforma armii W czasie powstania Kościuszko zreformował armię polską. Przypisuje mu się autorstwo pomysłu tworzenia jednostek ruchomej milicji chłopskiej – kosynierów. Wozrując się na amerykańskich rangersach uworzył pierwsze oddziały strzelców celnych, prekursorów snajperów. Decyzja stworzenia takich oddziałów w Wojsku Polskim zapadła według ustaleń sejmu 8 października 1789 roku.

Powstanie kościuszkowskie Czas powstania: 24 marca – 16 listopada 1794 Wynik: zwycięstwo Imperium Rosyjskiego i Królestwa Prus Skutki: Powstanie zakończyło się całkowitą klęską, po której nastąpił III rozbiór Polski. 10 października 1794 – w bitwie pod Maciejowicami ranny Kościuszko dostał się do niewoli, po czym został uwięziony w twierdzy Petropawłowskiej w Petersburgu.

Polonez Kościuszki Prawdopodobnie właśnie podczas pobytu w niewoli rosyjskiej, Kościuszko (który był świetnym pianistą) skomponował dwa polonezy i walc, wszystkie dedykowane armii polskiej. Polonez Kościuszki - Pierwsze cztery wersy tej pieśni brzmiały następująco: Podróż twoja nam niemiła lepsza przyjaźń w domu była. Kochalim cię nad swe życie, Szanowali należycie...'

Tułaczka Car Paweł I Romanow 26 listopada 1796 r. wypuścił Kościuszkę po złożeniu przysięgi wiernopoddańczej, co było ceną za uwolnienie z rosyjskich więzień i łagrów 20 000 Polaków. Kościuszko musiał także przyrzec, że nie wróci do Polski. Później przebywał w Wielkiej Brytanii, USA, później w Paryżu, a na końcu w Szwajcarii.

Śmierć Tadeusz Kościuszko zmarł 15 października 1817 r. w Solurze (spadł z konia, później miał gorączkę i udar). Pierwszy pogrzeb - 19 października 1817 r. w Solurze. W 1818 jego ciało przywieziono do Krakowa. W 1927 sprowadzono jego serce do kraju. Od 1983 serce jest w urnie na Zamku Królewskim w Warszawie.

Chicago – pomnik Tadeusza Kościuszki Dziękuję za uwagę Chicago – pomnik Tadeusza Kościuszki

Bibliografia Nr slajdu Źródło Slajd 1 http://cdn.natemat.pl/abd6eaef8d693b8fed9d9b427f0364ec,640,0,0,0.jpg Slajd 2 Herbst, Stanisław (1969). "Tadeusz Kościuszko". Polski Słownik Biograficzny, 439 pages (in Polish). 14. Warszawa: Instytut Historii (Polska Akademia Nauk). https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/79/Mara%C4%8Do%C5%AD%C5%A1%C4%8Dyna%2C_Ka%C5%9Bciu%C5%A1ka._%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%87%D0%BE%D1%9E%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0%2C_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%8C%D1%86%D1%8E%D1%88%D0%BA%D0%B0_%281927%29.jpg Slajd 3 Gardner, Monica Mary (1942). Kościuszko: A Biography. G. Allen & Unwin., ltd, 136 pages https://static3.depositphotos.com/1006774/218/v/950/depositphotos_2181297-stock-illustration-vitruvian-man.jpg Slajd 4 http://mediad.publicbroadcasting.net/p/shared/npr/styles/x_large/nprshared/201403/285294242.jpg https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c6/Europa_w_XVII_wieku_%28Ultima_Thule%29.png Slajd 5 Storozynski, Alex (2009). The Peasant Prince: Thaddeus Kosciuszko and the Age of Revolution. New York: St. Martin's Press, 352 pages. ISBN 978-1-4299-6607-8 Storozynski, 2011, p. 32. https://d30y9cdsu7xlg0.cloudfront.net/png/48167-200.png https://d30y9cdsu7xlg0.cloudfront.net/png/366997-200.png https://d30y9cdsu7xlg0.cloudfront.net/png/821-200.png Slajd 6 Tam dowiaduje się o walkach niepodległościowych amerykanów przeciwko Koronie których pierwsze sukcesy są silnie nagłaśniana i wspierane przez władze francuskie. Slajd 7 Herbst, 1969 p. 431. https://www.stampersgrove.co.uk/images/source/The_Crafters_Workshop_Bricks_Template_6_inch_by_6_inch.jpg

Bibliografia Nr slajdu Źródło Slajd 8 Storozynski, 2011, pp. 47–52. http://bi.gazeta.pl/im/d9/31/15/z22224857V,Replika-autorstwa-Czeslawa-Kanafka.jpg Slajd 9 http://mrspals.com/wp-content/uploads/2016/06/other-flags-france.jpg Slajd 10 U.S.Government Printing Office, 1922. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/95/Remains_of_Ft._Clinton%2C_NY.JPG Slajd 11 Storozynski, 2011, pp. 166–67. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/90/Tadeusz_Ko%C5%9Bciuszko.PNG Slajd 12 https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Ko%C5%9Bciuszko#/media/File:%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9-%D1%81%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%B2%D1%83%D1%88%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%8C%D1%86%D1%8E%D1%88%D0%BA%D1%96_(%D0%9C%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%87%D0%BE%D1%9E%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0).JPG https://www.radzima.org/pl/foto/23724.html Herbst, 1969, p. 43. Slajd 13 https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna_polsko-rosyjska_(1792)#/media/File:PolishRuswar1792.PNG Storozynski, 2011, p. 203. Storozynski, 2011, pp. 218–23. Slajd 14 https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/32/Virtuti_Militari_Grand_Cross_Order_Star.jpg Herbst, 1969, p. 433. Storozynski, 2011, p. 230.Kronika Polski, A. Nowak (red.), Wydawnictwo Kluszczyński, Kraków 2005, s. 384. Kronika Polski, A. Nowak (red.), Wydawnictwo Kluszczyński, Kraków 2005, s. 384

Bibliografia Nr slajdu Źródło Slajd 15 https://pl.wikipedia.org/wiki/Insurekcja_ko%C5%9Bciuszkowska Adam Skałkowski, Kościuszko w świetle nowszych badań, Poznań 1924, s. 40. Slajd 16 Herbst, 1969, p. 434. Slajd 17 Józef Pawlikowski, Czy Polacy mogą się wybić na niepodległość, Warszawa 1789. Bratkowski 1977, s. 40-41. http://phw.org.pl/wp-content/uploads/kosynierzy-powstanie-styczniowe.jpg https://c2.staticflickr.com/8/7635/16840004698_ba5b3b9cf6_b.jpg Slajd 18 Herbst, 1969, pp. 435–36. https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Banner_of_Ko%C5%9Bciuszko_Uprising.PNG https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ae/Rac%C5%82awice1.jpg Slajd 19 Michał Sowiński. Jakub gra Tadeusza. „Tygodnik Powszechny”. 42 (3562), s. 63, 09-10-2017. https://pl.wikipedia.org/wiki/Polonez_Ko%C5%9Bciuszki Slajd 20 Herbst, 1969, p. 437. https://gawedowka.pl/wp-content/uploads/2015/05/cutmypic.png Slajd 21 Storozynski, 2011, pp. 380–81. Herbst, 1969, p. 438. Wesołowski J., Kościuszko. Bohater dwóch kontynentów, Kraków: Biały Kruk, s. 187-189, ISBN 978-83-7553-234-0.http://eholiday.smcloud.net/polskazdrona/zdjecia/kopiec-kosciuszki.jpg Slajd 22 https://mapy.emiejsca.pl/galeria/4852/big/4229.jpg