1.Zależność między organem danej jednostki samorządu terytorialnego. 2.Odwołanie a rozwiązanie organu stanowiącego i kontrolnego jednostki samorządu terytorialnego.

Organy jednostki samorządu terytorialnego: Od 1 stycznia 1999 r. obowiązuje w Polsce trójszczeblowa struktura samorządu terytorialnego: • samorząd gminny,  • samorząd powiatowy,  • samorząd województwa. 

SAMORZĄD GMINNY: Art. 11a. 1. Organami gminy są: 1) rada gminy; Gmina - to wspólnota samorządowa mieszkańców na odpowiednim terytorium. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (poprzez wybory i referendum) lub za pośrednictwem organów gminy. USTAWA O SAMORZĄDZIE GMINNYM : Art. 11a. 1. Organami gminy są: 1) rada gminy; 2) wójt (burmistrz, prezydent miasta).

Art. 16. Kadencja rady gminy trwa 4 lata licząc od dnia wyboru. RADA GMINY: organ stanowiący i kontrolny gminy. Jeżeli siedziba rady gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, to rada nosi nazwę rady miejskiej. Na czele rady  stoi przewodniczący i wiceprzewodniczący w liczbie od 1 do 3. Art. 16. Kadencja rady gminy trwa 4 lata licząc od dnia wyboru. Rada gminy ze swojego grona może powoływać stałe i doraźne komisje do  określonych zadań, ustalając przedmiot działania oraz skład osobowy.

KOMPETENCJE RADY GMINY: domniemanie kompetencji – oznacza, że do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej. KOMPETENCJE ORGANIZACYJNE (art. 18 ust. 2 pkt 1 i 2 u.s.g.) np. uchwalanie statutu gminy, ustalenie zakresu działania jednostek pomocniczych, KOMPETENCJE FINANSOWO-MAJĄTKOWE (art. 18 ust. 2 pkt 4,8,9 i 10 u.s.g.) np. uchwalenie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z jego wykonania, podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat, KOMPETENCJE OSOBOWE (art. 18 ust. 2 pkt 2 i 3 u.s.g.) np. rada stanowi o kierunkach działania wójta, ustala jego wynagrodzenie i przyjmuje sprawozdanie z jego działalności, STANOWIENIE AKTÓW PRAWA MIEJSCOWEGO KOMPETENCJE PLANISTYCZNE (art. 18 ust. 2 pkt 5 i 6 u.s.g.) np. uchwalanie planów zagospodarowania przestrzennego i programów gospodarczych KOMPETENCJE DOTYCZĄCE WSPÓŁDZIAŁANIA Z INNYMI JEDNOSTKAMI (art. 18 ust. 2 pkt 11, 12 i 12a u.s.g.) INNE KOMPETENCJE ( art. 18 ust. 2 pkt 13, 14 i 14a u.s.g.) np. podejmowanie uchwał w sprawie nazw ulic, wznoszenia pomników,

KOMPETENCJE KONTROLNE RADY GMINY Adresatami tej funkcji są przede wszystkim WÓJT i gminne jednostki organizacyjne i jednostki pomocnicze gminy, RADA GMINY nie wykonuje tej kompetencji samodzielnie, ale przy pomocy powołanej przez siebie KOMISJI REWIZYJNEJ.

WÓJT (burmistrz, prezydent miasta) Do zadań wójta należy w szczególności: 1) przygotowywanie projektów uchwał rady gminy; 1a) opracowywanie programów rozwoju w trybie określonym w przepisach o zasadach prowadzenia polityki rozwoju; 2) określanie sposobu wykonywania uchwał; 3) gospodarowanie mieniem komunalnym; 4) wykonywanie budżetu; 5) zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych (Art. 30. 2. u.s.g.) Wójt wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa. (Art. 30. 1. u.s.g.) Kadencja wójta rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę gminy i upływa z dniem upływu kadencji rady gminy. Wójtem nie może być osoba nie będąca obywatelem Polski.

WÓJT (burmistrz, prezydent miasta) Art. 31. Wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Art. 31a. Wójt opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy. Art. 33. 1. Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy. 2. Organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa regulamin organizacyjny, nadany przez wójta w drodze zarządzenia. 3. Kierownikiem urzędu jest wójt. 4. Wójt może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy w swoim imieniu zastępcy wójta lub sekretarzowi gminy.

SAMORZĄD POWIATOWY. Organami samorządu powiatowego są: 1) Rada powiatu – jest organem stanowiącym i kontrolnym powiatu, jego kadencja trwa 4 lata. (Art. 9. u.s.p.) 2) Zarząd Powiatu – jest organem wykonawczym powiatu. W skład zarządu powiatu wchodzą starosta jako jego przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie. Wykonuje on uchwały rady powiatu i zadania powiatu. Starosta - organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz.

KOMPETENCJE RADY POWIATU: STANOWIENIE PRAWA MIEJSCOWEGO, w tym statutu powiatu, KOMPETENCJE W STOSUNKU DO ZARZĄDU (art. 12 pkt 2, 4 u.s.p.) tj. wybór i odwołanie zarządu, stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu, rozpatrywanie sprawozdań z jego działalności, KOMPETENCJE FINANSOWO-MAJĄTKOWE (art. 12 pkt 5,6,7,8,9 u.s.p.) np. uchwalanie budżetu powiatu, określenie sumy do której zarząd może samodzielnie zaciągać zobowiązania, KOMPETENCJE OSOBOWE (art. 12 pkt 2,3 u.s.p.) np. Rada powołuje i odwołuje skarbnika powiatu i sekretarza powiatu, ustala wynagrodzenie przewodniczącego zarządu, KOMPETENCJE W ZAKRESIE ZADAŃ ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ I POWIERZANIE ZADAŃ PUBLICZNYCH (art. 12 pkt 8a u.s.p.) KOMPETENCJE PLANISTYCZNE (art. 12 pkt 9b, 9c u.s.p.) np. uchwalanie powiatowego programu zapobiegania przestępczości, INNE KOMPETENCJE (art. 12 pkt 9a, 9d, 10, 10a i 11 u.s.p.) np. podejmowanie uchwał w sprawie współpracy ze sp0łecznościami lokalnymi innych państw, podejmowanie uchwał w sprawie herbu i flagi powiatu.

KOMPETENCJA KONTROLNA RADY POWIATU Art. 16. 1. Rada powiatu kontroluje działalność zarządu oraz powiatowych jednostek organizacyjnych. W tym celu powołuje komisję rewizyjną. Art. 17. 1. Rada powiatu może powoływać ze swojego grona stałe i doraźne komisje do określonych zadań, ustalając przedmiot ich działania oraz skład osobowy. 2. Komisje podlegają radzie powiatu w całym zakresie swojej działalności, przedkładają jej swoje plany pracy i sprawozdania z działalności. (ustawa o samorządzie powiatowym)

ZARZĄD POWIATU Art. 26. 1. Zarząd powiatu jest organem wykonawczym powiatu. 2. W skład zarządu powiatu wchodzą starosta jako jego przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie. 2a. Członkiem zarządu powiatu nie może być osoba, która nie jest obywatelem polskim. Zarząd powiatu wykonuje uchwały rady powiatu i zadania powiatu określone przepisami prawa. W szczególności do zadań powiatu należy: -przygotowanie projektu uchwały rady; -wykonywanie uchwały rady; -gospodarowanie mieniem powiatu; -wykonywanie budżetu powiatu; -zatrudnienie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych. Zarząd powiatu podlega wyłącznie radzie powiatu. Organizację wewnętrzną zarządu oraz tryb jego pracy określa statut powiatu. Art. 33. Zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego oraz jednostek organizacyjnych powiatu, w tym powiatowego urzędu pracy.

ZARZĄD POWIATU Art. 27. 1. Rada powiatu wybiera zarząd w liczbie od 3 do 5 osób, w tym starostę i wicestarostę, w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów (…) 2. Rada powiatu wybiera starostę bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. 3. Rada powiatu wybiera wicestarostę oraz pozostałych członków zarządu na wniosek starosty (…) (ustawa o samorządzie powiatowym)

STAROSTA Starosta jest kierownikiem starostwa powiatowego. Zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa i kierowników jednostek organizacyjnych powiatu. Zwierzchnikiem powiatowych służb ,inspekcji i straży (powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, zatwierdza programy ich działania).Opracowuje plan operacyjny ochronny przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciw­powodziowy. Organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego. Kieruje bieżącymi sprawami powiatu. Reprezen­tuje powiat na zewnątrz. Na wniosek starosty, rada powiatu powołuje i odwołuje sekretarza powiatu oraz skarbnika powiatu. Wydaje decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości powiatu. Gdy decyzje wydaje zarząd powiatu decyzje podpisuje starosta. Organizację i zasady funkcjonowania starostwa powiatowego określa regulamin organizacyjny uchwalany przez radę powiatu na wniosek zarządu powiatu.

SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA Art. 4. 1. Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i gminy. 2. Organy samorządu województwa nie stanowią wobec powiatu i gminy organów nadzoru lub kontroli oraz nie są organami wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym. Art. 6. 1. Samorząd województwa: 1)wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność; 2) dysponuje mieniem wojewódzkim; 3) prowadzi samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie budżetu. (ustawa o samorządzie województwa)

ORGANY SAMORZĄDU WOJEWÓDŹTWA: 1. Sejmik województwa - jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa. Jego kadencja trwa 4 lata. W skład Sejmiku województwa wchodzą radni, którzy wybierania są w wyborach bezpośrednich. 2. Zarząd województwa – jest organem wykonawczym. Zarząd liczy 5 osób. Wśród tych osób jest marszałek województwa, który jest przewodniczącym zarządu, wiceprzewodniczący oraz pozostali członkowie. Na wniosek marszałka województwa, sejmik województwa może odwołać poszczególnych członków. (Art. 15.,Art. 16., Art. 31. u.s.w.) Marszałek województwa - kieruje bieżącymi sprawami województwa. Reprezentuje województwo na zewnątrz.

MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA Organizuje pracę zarządu województwa i urzędu marszałkow­skiego. Podejmuje niezbędne czynności należące do właściwo­ści zarządu województwa w sprawach nie cierpiących zwłoki, związanych z bezpośrednim zagrożeniem interesu publicznego, zagrażających zdrowiu i życiu. Jeśli przepisy szczególne nie stanowią inaczej marszałek województwa wydaje decyzje administracyjne. Może do ich wydawania upoważnić wicemar­szałków, pozostałych członków województwa, pracowników urzędu marszałkowskiego i kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. Jest kierownikiem urzędu marszałkowskiego; zwierzchnikiem służbowym pracowników tego urzędu i kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. Na jego wniosek sejmik powołuje i odwołuje skarbnika województwa, który jest głównym księgowym budżetu województwa.

SEJMIK WOJEWÓDŹTWA – KOMPETENCJE: Stanowienie prawa miejscowego, w tym statutu województwa (art. 18 pkt 1 u.s.w.) Kompetencje w stosunku do zarządu (art. 18 pkt 15 i 16 u.s.w.) tj. wybór i odwołanie zarządu, rozpatrywanie sprawozdań z jego działalności. Kompetencje finansowo-majątkowe (art. 18 pkt 4-7, 9-11, 16 i 19 u.s.w.) np. uchwalanie budżetu województwa, rozpatrywanie sprawozdań z jego wykonania, podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia zarządowi z tego tytułu absolutorium, Kompetencje osobowe (art. 18 pkt 15 i 17 u.s.w.) np. ustalenie wynagrodzenia przewodniczącego sejmiku, Kompetencje w zakresie p0wierzania zadań samorządu województwa innym jednostką samorządu terytorialnego (art. 18 pkt 12 u.s.w.) Kompetencje planistyczne (art. 18 pkt 2 i 3 u.s.w.) np. uchwalanie strategii rozwoju województwa, Kompetencje o skali międzynarodowej (art. 18 pkt 13 i 14 u.s.w.) Inne kompetencje (art.18 pkt 18, 19a, 20 i 21 u.s.w.) np. podejmowanie uchwał w sprawie tworzenia stowarzyszeń i fundacji, zasad udzielania stypendiów.

ZARZĄD WOJEWÓDZTWA Zarząd województwa wykonuje zadania należące do samorządu województwa, nie zastrzeżone na rzecz sejmiku i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. (Art. 41. u.s.w.) Istnieje więc domniemanie kompetencji zarządu województwa. W szczególności do zadań zarządu województwa należy: wykonywanie uchwał sejmiku; gospodarowanie mieniem województwa; przygotowanie projektu i wykonywanie budżetu województwa; przygotowanie projektów strategii rozwoju województwa, planu zagospodaro­wania przestrzennego; organizowanie współpracy ze struktu­rami samorządu regionalnego w innych krajach i z mniejszymi zrzeszeniami regionalnymi; kierowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich samorządowych jednostek organiza­ cyjnych; uchwalanie regulaminu urzędu marszałkowskiego. Po upływie kadencji sejmiku zarząd województwa działa do dnia wyboru nowego. (Art. 42 u.s.w.)

Art. 32. 1. Sejmik województwa wybiera zarząd województwa, w tym marszałka województwa i nie więcej niż 2 wicemarszałków, (…) 2. Sejmik województwa wybiera marszałka województwa bezwzględną większością głosów ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym. 3. Sejmik województwa wybiera wicemarszałków oraz pozostałych członków zarządu na wniosek marszałka zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym. Art. 43. 1. Marszałek województwa organizuje pracę zarządu województwa i urzędu marszałkowskiego, kieruje bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje województwo na zewnątrz. 2. W sprawach niecierpiących zwłoki, związanych z bezpośrednim zagrożeniem interesu publicznego, zagrażających bezpośrednio zdrowiu i życiu oraz w sprawach mogących spowodować znaczne straty materialne marszałek województwa podejmuje niezbędne czynności należące do właściwości zarządu województwa. Czynności podjęte w tym trybie wymagają przedstawienia do zatwierdzenia na najbliższym posiedzeniu zarządu województwa. 3. Marszałek województwa jest kierownikiem urzędu marszałkowskiego, zwierzchnikiem służbowym pracowników tego urzędu i kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. (ustawa o samorządzie województwa)

Organy stanowiące i kontrolne JST: RADA GMINY, RADA POWIATU, SEJMIK WOJEWÓDŹTWA Organ nazywamy stanowiącym wtedy gdy posiada on kompetencje - może podejmować uchwały i jest organem kontrolnym dla organu wykonawczego. ODWOŁANIE ORGANÓW JST następuje wyłącznie w drodze referendum lokalnego, Rada jednostki zostaje ROZWIĄZANA z mocy prawa, jeżeli w wyniku zmian terytorialnych skład rady zmniejszył się poniżej 3/5 ustawowej liczby radnych.

ODWOŁANIE ORGANU W sprawach odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji rozstrzyga się wyłącznie w drodze referendum przeprowadzonego na wniosek mieszkańców Wniosek mieszkańców gminy, może dotyczyć odwołania rady gminy i wójta (burmistrza, prezydenta miasta) albo odwołania jednego z tych organów. Referendum w sprawie odwołania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) może być przeprowadzone także z inicjatywy rady gminy. Wniosek mieszkańców może zostać złożony po upływie 10 miesięcy od dnia wyboru organu albo 10 miesięcy od dnia ostatniego referendum w sprawie jego odwołania i nie później niż na 8 miesięcy przed zakończeniem jego kadencji.

Inicjator referendum powiadamia na piśmie przewodniczącego zarządu danej jednostki samorządu terytorialnego, a w gminie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), o zamiarze wystąpienia z inicjatywą przeprowadzenia referendum, Przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego, a w gminie wójt (burmistrz, prezydent miasta), niezwłocznie potwierdza na piśmie otrzymanie powiadomienia, Inicjator referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji powiadamia o zamiarze wystąpienia z taką inicjatywą również komisarza wyborczego, Informacja o zamierzonym referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego zawiera uzasadnienie odwołania.

Inicjator referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego przekazuje na piśmie komisarzowi wyborczemu wniosek mieszkańców wraz z informacją o spełnieniu obowiązków. Komisarz wyborczy niezwłocznie potwierdza na piśmie otrzymanie wniosku. Komisarz wyborczy postanawia o przeprowadzeniu referendum z inicjatywy mieszkańców, jeżeli wniosek mieszkańców spełnia wymogi określone w ustawie. Referendum przeprowadza się w dzień wolny od pracy. Referendum przeprowadzają i ustalają jego wynik powołane w tym celu właściwe terytorialne (wojewódzka, powiatowa i gminna) komisje do spraw referendum i obwodowe komisje do spraw referendum, Referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego pochodzącego z wyborów bezpośrednich jest ważne w przypadku, gdy udział w nim wzięło nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu. Terytorialna komisja niezwłocznie przesyła protokół wyniku referendum wraz z protokołami obwodowych komisji właściwemu komisarzowi wyborczemu.

ROZWIĄZANIE ORGANU STANOWIĄCEGO I KONTROLNEGO RADA GMINY : Jeżeli przed upływem kadencji odbyło się ważne referendum w sprawie odwołania wójta, zapoczątkowane wnioskiem rady z przyczyny innej niż nieudzielenie wójtowi absolutorium i referendum to nie spowodowało odwołania wójta to RADA GMINY ULEGA ROZWIĄZANIU Z MOCY PRAWA. Sejm (w razie powtarzającego się naruszenia przed radę Konstytucji lub ustaw) może w drodze uchwały rozwiązać radę gminy. W przypadku rozwiązania Prezes RM, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wyznacza osobę, która do czasu wyboru rady gminy pełni jej funkcję.

RADA POWIATU : W razie powtarzającego się naruszenia przez radę powiatu Konstytucji lub ustaw, Sejm, na wniosek Prezesa RM, może w drodze uchwały rozwiązać radę powiatu. Rozwiązanie rady równoznaczne jest z rozwiązaniem wszystkich organów powiatu. Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej wyznacza wówczas osobę, która do czasu wyborów nowych organów powiatu pełni funkcję tych organów. Rozwiązanie może nastąpić z mocy prawa, z powodu zmian podziału w zasadniczym podziale terytorium państwa, polegającym na włączeniu jednej JST do innej, bądź połączeniu JST,

Sejmik województwa – w razie powtarzającego się naruszenia Konstytucji lub ustaw, Sejm, na wniosek Prezesa RM, może w drodze uchwały rozwiązać sejmik województwa. Jest to równoznaczne z rozwiązaniem wszystkich organów samorządu województwa. Prezes RM (na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej) wyznacza osobę , która do czasu wyborów pełni funkcję tych organów. RADA POWIATU /SEJMIK WOJEWÓDŹTWA jeżeli nie dokona wyboru zarządu w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów to ulega ROZWIĄZANIU Z MOCY PRAWA, w tym przypadku nie przeprowadza się wyborów przedterminowych. Do dnia wyborów rady/sejmiku na kolejną kadencję oraz wyboru zarządu ZADANIA I KOMPETENCJE RADY/SEJMIKU I ZARZĄDU przejmuje KOMISARZ RZĄDOWY ustanowiony przez Prezesa RM, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.

ZAWIESZENIE ORGANU STANOWIĄCEGO I KONTROLNEGO RADA GMINY, RADA POWIATU, SEJMIK WOJEWÓDŹTWA. W przypadku braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy JST, Prezes RM, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, może ZAWIESIĆ organy JST i ustanowić ZARZĄD KOMISARYCZNY na okres do dwóch lat, nie dłużej jednak niż do wyborów na kolejną kadencję. po uprzednim przedstawieniu zarzutów organom JST i wezwaniu ich do niezwłocznego przedłożenia programu poprawy sytuacji jednostek następuję ustanowienie zarządu komisarycznego. KOMISARZA RZĄDOWEGO powołuje Prezes RM na wniosek WOJEWODY, zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Przejmuje on wykonywanie zadań i kompetencji organów gminy z dniem powołania.