Walka z niską emisją na przykładzie miasta Leszna Anna Poloch Urząd Miasta Leszna Wydział Ochrony Środowiska

W 2009 r. Sejmik Województwa Wielkopolskiego Uchwałą Nr XXXIII/453/09 z dnia 30 marca 2009 r. określił „Program ochrony powietrza dla strefy – miasto Leszno w województwie wielkopolskim. Ocena poziomów substancji w powietrzu dla stref za rok 2006 dokonana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu wykazała przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu PM10 dla strefy miasto Leszno.

Program ochrony powietrza jest dokumentem przygotowanym w celu określenia działań, których realizacja ma doprowadzić do osiągnięcia wartości dopuszczalnych lub docelowych substancji w powietrzu. Podstawę prawną do wykonania Programu stanowi m.in. ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska.

Niska emisja to problem związany z emisją szkodliwych pyłów i gazów powstałych w wyniku nieefektywnego spalania paliw w domach i samochodach, a także emisji przemysłowych. Największy problem stanowią emitory tzn. kominy i inne źródła emisji, znajdujące się na wysokości 12-15 metrów. Właśnie z tego powodu jest to zjawisko tak szkodliwe – wprowadzane do powietrza na tej wysokości zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstania wyrządzając lokalnie szkody zazwyczaj w miejscach zwartej zabudowy mieszkalnej. Przyczyną powstania problemu niskiej emisji jest zaspokajanie codziennych ludzkich potrzeb np. ogrzewania mieszkań czy komunikacji samochodowej.

Działania podjęte przez miasto : 2010 -2013 uzyskanie z WFOSiGW w Poznaniu pożyczek na sfinansowanie zmiany sposobu ogrzewania w budynkach administrowanych przez MZBK w Lesznie 2011r. - opracowanie „Bazy danych niskiej emisji dla miasta Leszna” (dofinansowanie przez NFOSiGW)

2011r.- podjęcie uchwały w sprawie zasad i trybu postępowania przy udzieleniu dotacji celowej na realizację zadań z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz kryteriów wyboru inwestycji do dofinansowania - od 2012 r. dotacje na zmianę sposobu ogrzewania dla osób fizycznych, przedsiębiorców.

Aktualnie miasto Leszno objęte jest programem ochrony powietrza dla strefy wielkopolskiej uchwalonym przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego przyjętym uchwałą Nr XXXIII/853/17 z dnia 24 lipca 2017 r. opracowanym ze względu na przekroczenia pyłu PM10, PM2,5 oraz B(A)P. Program jest aktualizacją Programu uchwalonego w 2013 r.

Zmiana sposobu ogrzewania w budynkach mieszkalnych eksploatowanych przez MZBK i lokalach osób fizycznych. Lp. Parametr Etap I 2010 Etap II 2011 Etap III 2012 Etap IV 2013 Razem 2010-2013 1. Ilość zdemontowanych kotłów lub piecy kaflowych 190 szt. 90 szt. 154szt. 175szt. 609 szt.   2. Ilość nowych kotłów gazowych lub innych 96 szt. 35 szt. 83szt. 95 szt. 309 szt. Dofinansowanie z NFOSiGW – program KAWKA Budżet miasta 2014 2015 2016 2017 Ilość zdemontowanych kotłów lub piecy kaflowych 131 szt. 123 szt. 148 402 szt. 47 szt. 2 budynki podłączone do sieci co 1 kolektor 88 szt. 104 szt. 1 kolektor słoneczny 239 szt.

Zmiana sposobu ogrzewania na terenie Leszna w latach 2014-2015 była współfinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach programu pn.: „Poprawa jakości powietrza. KAWKA – Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnym źródeł energii. Z danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu wynika, że od 2012 r. liczna przekroczeń poziomu dopuszczalnego dla pyłu PM10 ulegała systematycznemu zmniejszeniu, a w 2015 r. nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej liczby przekroczeń dla doby.

Ze względu na wystąpienie w 2015 roku przekroczenia dopuszczalnej wartości stężenia średniorocznego pyłu PM2,5 oraz konieczności dotrzymania krajowego celu redukcji narażenia do 2020 roku dla pyłu PM2,5 jak i ze względu na utrzymujące się przekroczenia wartości normatywnych pyłu PM10 i benzo(a)pirenu, w strefie wielkopolskiej zaistniała konieczność opracowania aktualizacji programu.

Pył zawieszony PM10 i PM2,5 jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się z mieszaniny cząstek drobnych stałych i ciekłych. Zanieczyszczenia pyłowe mogą pochodzić ze źródeł naturalnych lub antropogenicznych. Benzo(a)piren jest przedstawicielem wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Nośnikiem benzo(a)pirenu w powietrzu jest pył, dlatego jego szkodliwe oddziaływanie jest ściśle związane z oddziaływaniem pyłu oraz jego specyficznymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi

Zwiększone stężenie pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 negatywnie wpływa zarówno na zdrowie ludności jak również na środowisko. Benzo(a)piren oddziałuje szkodliwie nie tylko na zdrowie ludzkie, ale również na roślinność, gleby oraz wodę. Benzo(a)piren wykazuje małą toksyczność ostrą, natomiast dużą toksyczność przewlekłą, co związane jest z jego zdolnością kumulacji w organizmie.

Organem opracowującym Program dla strefy wielkopolskiej jest Sejmik Województwa Wielkopolskiego. Analiza stanu jakości powietrza w strefie wielkopolskiej została wykonana w oparciu o wyniki Oceny jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2015 opracowaną przez WIOŚ w Poznaniu.

Oprócz obowiązującego Programu ochrony powietrza , działania związane z ograniczeniem emisji zanieczyszczeń wynikają również z innych dokumentów strategicznych tj. „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla miasta Leszna wraz z elementami Planu mobilności miejskiej dla Miasta Leszna”, „Programu ochrony środowiska dla Miasta Leszna na lata 2015-2018 z perspektywa do 2022 roku”

Harmonogram rzeczowo-finansowy działań naprawczych dla miast i gmin, opracowano w oparciu o diagnozę istniejącego stanu jakości powietrza. Czas realizacji zaplanowanych zadań obejmuje lata od 2017 do roku 2022, który jest rokiem prognozy.

Działania powinny polegać przede wszystkim na stworzeniu przez gminy systemu zachęt do likwidacji lub wymiany starych kotłów na paliwo stałe i powinny obejmować : prowadzenie działań zmierzających do podłączenia do sieci cieplnej lokali ogrzewanych w sposób indywidualny ze starych urządzeń grzewczych, zasilanych paliwami stałymi, wraz z ich likwidacją, prowadzenie działań zmierzających do wymiany niskosprawnych kotłów na paliwa stałe (głównie na węgiel) na:

nowe kotły zasilane paliwem gazowym, ogrzewanie elektryczne, nowe kotły zasilane olejem opałowym, nowe kotły węglowe zasilane automatycznie spełniające wymogi klasy 5 wg normy PN-EN 303-5:2012 Wymania źródła węglowego powinna być również wspierana termomodernizacją budynku i instalacją odnawialnych źródeł energii.

Realizacja aktualnie obowiązującego Programu na terenie miasta Leszna : od 2010 r. miasto Leszno współfinansuje wymianę kotłów na gazowe, olejowe lub elektryczne bądź podłączenie do sieci co. W wyniku podjętych działań usunięto ponad 1000 węglowych źródeł ciepła, które zostały zastąpione ponad 500 kotłami gazowymi lub elektrycznymi.

łącznie (mieszkania komunalne, lokale i domy osób fizycznych bądź podmiotów gospodarczych) na zmianę sposobu ogrzewania miasto w latach 2010-2016 wydało 5 mln 400 tys. zł. W 2017 miasto Leszno również prowadzi dofinansowanie zmiany sposobu ogrzewania.

Liczba przekroczeń dopuszczalnego poziomu substancji w powietrzu (PM10 – 50µg/m3) dla czasu uśrednienia 24 godziny (dopuszczalna liczba przekroczeń – 35), w latach 2009-2016, stacja pomiarowa WIOS – Leszno.

Zgodnie z przyjęta w 2014 Uchwałą Rady Miejskiej Leszna Nr XXXVII/532/2014 dot. dotacji celowych zmienioną uchwałą z 2016 r. maksymalna kwota dotacji wynosi 4 tys. do 6 tys. zł ( w przypadku kotłów o dużej mocy). Dotacja dotyczy: zmiany źródła ciepła z węglowego na gazowy, olejowy lub elektryczny, dofinansowania przyłącza budynku do miejskiej sieci ciepłowniczej, zastosowania kolektorów słonecznych

Rok Koszty łącznie Sposób dofinansowania MZBK Osoby fizyczne 2010 1 382 498,51 170 493,50 - Pożyczka z WFOŚiGW: 685 100,00 Umorzenie : 137 020,00 Gminny i Powiatowy FOŚ - 2011 599 956,41 143 222,790 Pożyczka z WFOŚiGW: 259 000,00 51 800,00 Budżet miasta 2012 465 001,21 278 153,41 217 000,00 43 400,00 142 082,94 136 070,47 2013 423 488,93 157 578,36 86 800,00 2014 619 636,63* Dotacja z WFOŚiGW: 309 818,31 KAWKA 417 890,71 197 826,34 2015 551 760,67* 248 289,61 293 249,01 253 242,99 2016 631 184,73 brak 328 478,73 302 706,00 5 422 975,15 4 366 362,74 1 047424,16