EKONOMETRIA Wykład 2 prof. UG, dr hab. Tadeusz W. Bołt Podstawy modelowania ekonometrycznego

Definicja modelu ekonometrycznego Jednorównaniowy model ekonometryczny dla pewnej zmiennej ekonomicznej jest to równanie przy pomocy którego przedstawiona jest zależność tej zmiennej od mierzalnych czynników na tę zmienną wpływających, wynikających z adekwatnej teorii ekonomicznej, z dokładnością do zakłócenia losowego (błędu). Jednorównaniowy model ekonometryczny jest to równanie przy pomocy którego przedstawiony jest mechanizm generowania obserwacji pewnej zmiennej ekonomicznej, dla której model jest konstruowany. tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Zmienne modelu Zmienna, której zmiany w czasie chcemy wyjaśnić za pomocą równania modelu to zmienna endogeniczna (wyjaśniana, zależna). W modelu wielorównaniowym zawierającym G równań występuje G zmiennych endogenicznych, tzn. każda zmienna endogeniczna jest wyjaśniana przez jedno równanie. Mierzalne czynniki, które wykorzystujemy do objaśnienia zmian zmiennej endogenicznej to zmienne objaśniające. tadeusz.bolt@ug.edu.pl

ZMIENNA ENDOGENICZNA = ZMIENNA OBJAŚNIANA = = ZMIENNA ZALEŻNA = REGRESAND = SKUTEK ZMIENNA OBJAŚNIAJĄCA = ZMIENNA NIEZALEŻNA = = REGRESOR = ARGUMENT FUNKCJI = PRZYCZYNA ZMIENNE OBJAŚNIAJĄCE = ZMIENNE EGZOGENICZNE + OPÓŹNIONE ZMIENNE ENDOGENICZNE tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Podział zmiennych modelu ZMIENNE MODELU ENDOGENICZNE Nieopóźnione w czasie Opóźnione EGZOGENICZNE tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Zmienne modelu cd. Zmienne objaśniające, które nie są wyjaśniane w innych równaniach modelu to zmienne egzogeniczne. W modelu jednorównaniowym w zbiorze zmiennych objaśniających mogą znajdować się zmienne egzogeniczne oraz zmienne endogeniczne opóźnione w czasie. W modelu wielorównaniowym, zależnie od jego konstrukcji, zmiennymi objaśniającymi mogą być wszystkie zmienne endogeniczne oraz zmienne egzogeniczne. tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Klasyfikacja modeli ekonometrycznych Modele ekonometryczne – podział ze względu na sposób wyjaśniania: 1. statyczne 2. dynamiczne a) autoregresyjne b) średniej ruchomej c) z rozłożonym w czasie działaniem czynników egzogenicznych d) mieszane tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Klasyfikacja modeli ekonometrycznych MODELE EKONOMETRYCZNE Statyczne Dynamiczne Autoregresyjne Z rozłożonym w czasie działaniem czynników egzogenicznych Mieszane tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Klasyfikacja modeli ekonometrycznych Modele ekonometryczne – podział ze względu na sposób wyjaśniania: 1. statyczne 2. dynamiczne a) AR b) DL c) ARDL tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Klasyfikacja modeli ekonometrycznych MODELE EKONOMETRYCZNE Statyczne Dynamiczne AR, MA, ARMA, ARIMA DL, ARDL, AMMAX tadeusz.bolt@ug.edu.pl

W modelu statycznym jako zmienne objaśniające występują zmienne Model statyczny W modelu statycznym jako zmienne objaśniające występują zmienne nieopóźnione w czasie tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Struktura modelu ekonometrycznego zmienna wyjaśniana (endogeniczna nieopóźniona w czasie), zmienne objaśniające, składnik zakłócający, parametry strukturalne. tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Przykłady modeli statycznych model konsumpcji (t=1,…,T) konsumpcja dochód tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Przykłady modeli statycznych model kosztów całkowitych (t=1,…,T) koszty całkowite wielkość produkcji tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Przykłady modeli Model sprzedaży w przedsiębiorstwie (t=1,…,T) nakłady na reklamę tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Przykłady modeli – model Sharpe’a (t=1,…,T; i=1,2,…,G) stopa zwrotu z inwestycji w i-ty walor notowany na rynku kapitałowym stopa zwrotu indeksu mierzącego koniunkturę na rynku kapitałowym tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Przykłady modeli – model produkcji Potęgowy model produkcji Cobb-Douglasa produkcja nakłady pracy nakłady kapitału trwałego tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Przykłady modeli – modele wieloczynnikowe (t=1,…,T; i=1,…,G) stopa zwrotu z inwestycji w i-ty walor notowany na rynku kapitałowym j-ty czynniki ryzyka systematycznego wpływający na i-ty walor notowany na rynku kapitałowym tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Przyczyny występowania składnika zakłócającego nieuwzględnienie wszystkich czynników objaśniających (niektóre z nich są nierozpoznane przez teorię, inne są niemierzalne), wybór niewłaściwej postaci analitycznej funkcji (postać analityczna modelu zwykle nie jest dokładnie określona przez teorię ekonomii), błędy w pomiarze zmiennych ekonomicznych (np. w przypadku zmiennych agregatowych - błędy agregacji), - losowy charakter zmiennych ekonomicznych. tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Modele dynamiczne - autoregresyjne tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Modele autoregresyjne (AR) Model autoregresyjny AR(p) (t=p+1,…,T) Model autoregresyjny AR(1) (t=2,…,T) tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Modele autoregresyjne Model AR(p) dla konsumpcji (t=p+1,…,T) Model AR(1) dla konsumpcji (t=2,…,T) tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Modele autoregresyjne (AR) Autoregresyjny model stopy inflacji (t=p+1,…,T) stopa inflacji (t=2,…,T) tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Modele dynamiczne z czynnikami egzogenicznymi tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Modele rozłożonych opóźnień Model rozłożonego w czasie oddziaływania czynnika egzogenicznego DL(q) (t=r+1,…,T) tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Modele rozłożonych opóźnień Model konsumpcji w zależności od rozłożonych w czasie oddziaływań dochodu (t=r+1,…,T) konsumpcja dochód tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Modele dynamiczne mieszane Model autoregresyjny z oddziaływaniem czynnika egzogenicznego ARDL(p,q) (t=s+1,…,T; s=max(p,r)) tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Modele dynamiczne mieszane Model ARDL(p,q) dla konsumpcji (t=s+1,…,T; s=max(p,r)) Model ARDL(1,0) dla konsumpcji tadeusz.bolt@ug.edu.pl (t=2,…,T)

Podział zmiennych modelu ZMIENNE ENDOGENICZNE Nieopóźnione w czasie Opóźnione EGZOGENICZNE tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Modele z czynnikami deterministycznymi Model deterministycznego trendu wielomianowego (t=1,…,T) Model deterministycznego trendu liniowego (t=1,…,T) tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Modele z czynnikami deterministycznymi (t=1,…,T) (t=1,…,T) (j=1,…,r) r – liczba sezonów w roku, np. dla danych kwartalnych r=4, dla miesięcznych r-12 tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Klasyfikacja modeli ekonometrycznych ekonometryczne Modele Jednorównaniowe Wielorównaniowe Proste Rekurencyjne współzależnych O równaniach tadeusz.bolt@ug.edu.pl

Zebranie i opracowanie danych statystycznych Specyfikacja modelu Estymacja parametrów modelu Weryfikacja modelu Wykorzystanie modelu tadeusz.bolt@ug.edu.pl