Opracowanie: inż. Dominika Grzybowska T: Manewrowanie statkiem, zestawem pchanym i holowanym po śródlądowych drogach wodnych. Opracowanie: inż. Dominika Grzybowska

1. Pokonywanie płytkich miejsc. Spośród wielu sposobów wspomnieć można sposób polegający na spychaniu statku na głębszą wodę za pomocą wbitych prawie pionowo bumsztaków. Jest to tzw. „kantowanie statku”. Małe statki o napędzie mechanicznym mogą sforsować krótką mieliznę, tak że na obu burtach na dziobie ustawia się prawie pionowo bumsztaki, których końce górne łączy się liną z polerami dziobowymi. Statek pracując śrubą naprzód, wspiera się na bumsztakach i jak na szczudłach przesuwa się przez płyciznę. Najprostszym, lecz zarazem najbardziej kosztownym sposobem jest lichtowanie statku, czyli odładowanie części ładunku na inny statek mający niewielkie zanurzenie.

2. Pokonywanie przemiałów i ściąganie statków z mielizn. przedarcie się przez przemiał - można przeprowadzić przy jeździe pojedynczego statku zarówno w górę jak i w dół rzeki. Z chwilą, gdy statek wjedzie na mieliznę, należy zatrzymać bieg maszyn i przesondować głębokości wokół statku. Jeżeli przemiał jest krótki, a różnica między zanurzeniem statku i najmniejszą głębokością na trasie zamierzonego przejazdu nie jest większa niż 5 cm, to można spróbować przejść. Statek stopniowo zwiększa szybkość aż do CN przy sterze ustawionym na zero. Powstały prąd wody porywa cząstki piasku z górnej, mało spoistej warstwy przemiału, powodując w ten sposób powiększenie się głębokości.

b. Zendrowanie erozyjne działanie prądu wody na dno rzeki. Zendrowanie stosują najczęściej barki bez napędu celem zejścia z mielizn. Barka, która osiądzie na mieliźnie, ustawiona jest przy pomocy kotwic lub lin w tę stronę, w której prąd rzeki ześlizgiwałby się wzdłuż jej burt i zwiększał dzięki temu swą szybkość. Koncentracja prądu i zwiększenie jego szybkości powodują wypłukiwanie piasku i mułu wzdłuż burt barki. Prąd wody unosi piasek dalej i po paru godzinach takiego działania barka może sama spłynąć na głębszą wodę. Zendrowanie stosuje się wtedy, gdy z pociągu holowniczego jedna lub kilka barek osiądzie na piasku.

3. Manewry statkiem bez własnego napędu a. przeciąganie barki wzdłuż nabrzeża. Linę manewrową zakładamy jako cumę dziobową na poler nabrzeża możliwie jak najdalej przed dziobem. Z dziobu podajemy szpring, a na rufie – cumę rufową, którą obkładamy na polerze rufowym bardzo lekko, tzn. dwa – trzy zwoje. Przy pomocy windy manewrowej przeciągamy barkę do przodu, luzując szpring i cumę rufową. Gdy te ostatnie liny bardzo się wydłużą, a cuma dziobowa zostanie wybrana, kolejno przenosimy je na polery, nigdy jednocześnie, aby barka nie utraciła połączenia z lądem.

3. Manewry statkiem bez własnego napędu b. Obrócenie barki przy nabrzeżu Jeśli jest wiatr lub prąd równoległy, można obrócić barkę na szpringu, lecz tylko wokół dziobu; Na stojącej wodzie obrócenie barki najlepiej przeprowadzić następująco: z dziobu podajemy klasyczny szpring tzn. z zewnętrznej burty, wokół dziobu na nabrzeże. Z rufy – wzdłuż zewnętrznej burty, daleko przed dziob podajemy cumę, która powinna być obciągnięta tak, aby nie leżała na pokładzie, lecz zwisała wzdłuż burty. Gdy wybierzemy szpring, barka cofnie się nieco i odchyli rufą od nabrzeża. Wtedy wybieramy linę podaną z rufy. Przy wietrze wzdłużnym z rufy, gdy barka zajmie położenie i można z rufy wyrzucić kotwicę, aby barka nie uderzyła o nabrzeże. Obie liny powinny być wybierane na sztywno dla uniknięcia odejścia dziobu od nabrzeża. Manewr ten jest łatwy, gdy barka ma kotwice dziobowe patentowe.

4. Manewry pojedynczego statku z własnym napędem. manewry statkiem bez wiatru i prądu. ( temat osobny na kolejnych lekcjach). Dobicie statku do nabrzeża lewą i prawą burtą Odbicie statku od nabrzeża

5. Zasady manewrowania na prądzie rzecznym. żegluga na płytkiej wodzie Przy małych szybkościach statku żegluga na wodzie głębokiej i na wodzie płytkiej napotyka na prawie taki sam opór. Przy zwiększaniu szybkości statku opór jest większy na wodzie płytkiej. Istnieje zależność między szybkością rozprzestrzenianiem się fal i głębokością wody. Wzór na maksymalną szybkość rozprzestrzeniania się fal na powierzchni wody w zależności od głębokości wody jest następujący: C = g · h g = przyspieszenie ziemskie = 9,81 m/sek2, H = głębokość wody w metrach, Po podstawieniu do wzoru wartość g = 9,81 otrzymamy: C = 3,13 h Wartość C określam jako tak zwaną szybkość krytyczną.