Finanse jednostek samorządu terytorialnego – opracowywane zmiany w prawie Dr Jerzy Kwieciński, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju, Członek Rady Ministrów, Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. Funduszy Europejskich

Zmiany w zakresie finansowania jst Obecnie trwają prace nad nowym systemem korekcyjno-wyrównawczym dla samorządów. W tym celu powołany został zespół roboczy w skład którego wchodzą również przedstawiciele wszystkich korporacji samorządowych, w tym reprezentacja województw. Takie rozwiązania zagwarantują wypełnienie zaleceń Trybunału Konstytucyjnego zawartych w wyroku z 4 marca 2014r., który zakwestionował przepisy dotyczące wpłat województw. Planuje się kolejne spotkanie zespołu roboczego, którego tematem będzie zakres dochodów, w tym źródła danych, stanowiących podstawę do określenia potencjału dochodowego poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego (informacje ma Dep. Finansów Samorządu Terytorialnego w MF).

Cele zespołu roboczego określenie jednolitych kryteriów identyfikacji samorządów najbogatszych oraz najbiedniejszych; przyjęcie do wyrównywania dochodów potencjału dochodowego ustalanego na mieszkańca przeliczeniowego. Faktyczna liczba mieszkańców będzie korygowana ze względu na wartość wag odnoszących się do potrzeb wydatkowych; uwzględnienie nie tylko sytuacji dochodowej, ale również różnic w potrzebach wydatkowych, znajdujących odzwierciedlenie w systemie wag; ustalenie jednostek zobowiązanych do dokonywania wpłat z uwzględnieniem dochodów podatkowych na jednego mieszkańca przeliczeniowego; wprowadzenie progu ograniczającego wysokość wpłat, co zabezpieczy jednostki wpłacające przed nadmiernym ubytkiem dochodów (obecnie takie rozwiązanie funkcjonuje tylko w odniesieniu do województw); uwzględnienie bieżącej sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego dokonujących wpłat w okresie dekoniunktury poprzez możliwość obniżenia wpłat w trakcie roku budżetowego; wprowadzenie jednolitego systemu integrującego środki pochodzące bezpośrednio z budżetu państwa z wpłatami dokonywanymi przez najbogatsze samorządy

Reforma procesu budżetowego Rada Ministrów przyjęła w lipcu 2016 r. założenia do reformy systemu budżetowego, który wspierałby realizację celów strategicznych i priorytetów rozwojowych w perspektywie wieloletniej. Reforma systemu budżetowego będzie obejmować: wprowadzenie średniookresowych ram budżetowych; integrację procesów planowania wieloletniego i rocznego - zmiana przebiegu procesu budżetowego, redefinicję roli rządu, ministra finansów i pozostałych ministrów w procesie ustalania budżetu, zniesienie podwójnego sposobu klasyfikowania wydatków (w układzie zadaniowym i tradycyjnym) oraz wprowadzenie jednolitej klasyfikacji o charakterze zadaniowym (programowym) i nowego podziału budżetu państwa, uporządkowanie systemów zbierania danych - sprawozdawczości budżetowej i sprawozdawczości finansowej, instytucjonalizację i włączenie do procesu budżetowego przeglądów wydatków ze środków publicznych oraz innych instrumentów zwiększających efektywność wydatkowania tych środków.

Udostępnienie narzędzia informatycznego wspomagającego JST w procesie planowania nowych przedsięwzięć W systemie informatycznym BeSTi@ , służącym m.in. do opracowania wieloletnich prognoz finansowych, udostępniony dla samorządów zostanie moduł pt. „Symulacja Wieloletniej Prognozy Finansowej" umożliwiający analizę wpływu planowanych do realizacji wieloletnich przedsięwzięć na sytuację finansową jednostki samorządu terytorialnego. Narzędzie wspierać będzie optymalizację doboru projektów do realizacji w kolejnych latach i sposobu ich finansowania z uwzględnieniem długoterminowych skutków finansowych zrealizowanych przedsięwzięć dla budżetów JST. Planuje się szersze zastosowanie ww. narzędzia do wsparcia procesu planowania przyszłych przedsięwzięć i analizy ich wpływu na główne pozycje budżetu jednostki samorządu terytorialnego ( dochody, wydatki, wynik, dług ).

Prace analityczne w zakresie możliwości zadłużania się JST Aktualnie przedmiotem pogłębionych analiz MF jest kwestia zadłużania się JST, w tym funkcjonowania indywidualnego limitu spłaty zadłużenia. Analizowane są w szczególności różne propozycje zmiany limitu spłaty zadłużenia, zgłaszane przez RIO, NIK oraz przedstawicieli JST.

Dochody, wydatki oraz wynik województw za 3 kwartały w latach 2015-2016   3 kwartały 2015 r. 3 kwartały 2016 r. Wyszczególnienie Plan Wykonanie tys. zł DOCHODY WYDATKI WYNIK 17 821 412 19 212 200 -1 390 789 11 760 670 10 424 604 1 336 066 14 552 223 14 943 712 -391 489 9 678 361 7 736 571 1 941 790

Realizacja budżetów województw za 3 kwartały 2016 r Realizacja budżetów województw za 3 kwartały 2016 r. z udziałem środków UE Wyszczególnienie Wykonanie za 3 kw. 2015 Plan 2016 Wykonanie za 3 kw. 2016 4 : 3 4 : 2 tys. zł %% 1 2 3 4 5 6 Dochody ogółem województw, w tym: 11 760 670 14 552 223 9 687 361 66,6 82,4 - na finansowanie projektów i programów unijnych 477 179 884 146 535 431 60,6 112,2 - na współfinansowanie projektów i programów unijnych 1 076 805 887 695 425 940 48,0 39,6 - płatności w zakresie budżetu środków europejskich 2 358 285 1 800 981 902 148 50,1 38,3 Wydatki ogółem województw, w tym: 10 424 604 14 943 712 7 736 571 51,8 74,2 437 992 842 363 423 317 50,3 96,6 1 413 933 1 290 624 448 134 34,7 31,7 -  płatności w zakresie budżetu środków europejskich 2 189 400 1 349 932 342 556 25,4 15,6

Zadłużenie JST i województw Wyszczególnienie Zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego 3 kwartały 2015 r. 3 kwartały 2016 r. Dynamika 3:2 tys. zł %% 1 2 3 4 Zadłużenie JST ogółem, w tym: 70 247 947 68 023 354 96,8%  WOJEWÓDZTWA,   w tym na projekty unijne 6 975 549 560 803 6 754 490 535 283 95,4% Zadłużenie województw w relacji do ich planowanych dochodów na 2016 r. stanowi 46,4%. Według danych z WPF województwa planują spadek zadłużenia z 7.079.301 tys. zł w 2017 r. do 5.865.829 tys. zł w 2020 r.

Indywidualny wskaźnik spłaty zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego (1) Od 2014 r. obowiązuje indywidualny wskaźnik spłaty zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego. Ma on za zadanie zabezpieczyć JST przed: nadmiernym poziomem zadłużenia, bowiem limit spłaty zadłużenia uzależniony jest od indywidualnej sytuacji ekonomicznej, nadmierną kumulacją płatności z tytułu obsługi zadłużenia w stosunku do ich zdolności ekonomicznych.  

Indywidualny wskaźnik spłaty zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego (2) Przy wyliczeniu tego wskaźnika nie uwzględnia się: Spłaty zobowiązań na realizację projektów UE z tytułu: rat kapitałowych wraz z odsetkami i dyskontem od zobowiązań zaciągniętych na realizację projektu UE rat kapitałowych od zobowiązań na wkład krajowy zaciągniętych na realizację projektu finansowanego w co najmniej 60% środkami UE odsetek i dyskonta od zobowiązań zaciągniętych na wkład krajowy, niezależnie od stopnia dofinansowania środkami UE poręczeń i gwarancji udzielonych samorządowym osobom prawnym realizującym zadania jednostki samorządu terytorialnego w ramach programów finansowanych z udziałem środków UE, Spłat zobowiązań związków JST, na które JST udzieliła poręczeń i gwarancji Wykupu obligacji wyemitowanych przed 1.01.2010 Spłaty zobowiązań zaciągniętych na spłatę przejętych zobowiązań przekształcanego SP ZOZu Obligacji przychodowych

Dane województw z Wieloletniej Prognozy Finansowej  Wyszczególnienie 2017 2018 2019 tys. zł 1 2 3 4  DOCHODY 17 627 454 17 458 147 15 423 764  WYDATKI 17 733 896 16 954 359 14 826 455 w tym wydatki majątkowe: 7 872 911 7 018 539 5 241 223  WYNIK -106 442 503 787 597 309

Podsumowanie Opracowujemy nowy system korekcyjno-wyrównawczy dla samorządów z udziałem przedstawicieli województw. Reformujemy system budżetowy, by pozwolić na lepszy monitoring realizacji celów strategicznych i priorytetów rozwojowych (średniookresowe ramy, budżetowanie zadaniowe, zmiana kompetencji MF). Udostępnimy narzędzie IT do symulacji wydatków, które pozwoli lepiej prognozować sytuację finansową JST. Analizujemy możliwości zadłużania się JST, w tym zmiany limitu spłaty zadłużenia. Liczymy na wzrost wydatków inwestycyjnych województw, które spadły w 2016 r. r/r. wobec poprawy wyniku finansowego.

Dziękuję za uwagę