Prawo UE - instytucje Jerzy Jendrośka Uniwersytet Opolski, WPiA 1 1

Uniwersytet Opolski, WPiA Art.13.1 TUE Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej interesom, interesom jej obywateli oraz interesom Państw Członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i ciągłości jej polityk oraz działań. Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Podstawy prawne Podstawy prawne w obu traktatach zasady w TUE a detale w TFUE dla ECB i Trybunału Obrachunkowego - w TFUE rola protokołów (m.in. nr 2-6) i deklaracji (m.in. nr 4 i 5 o PE) Zasada równowagi instytucjonalnej art.13.2 TUE orzecznictwo ETS Uniwersytet Opolski, WPiA

Instytucje Unii Europejskiej Instytucje główne Instytucje doradcze główne inne instytucje doradcze Agencje Inne instytucje Rola parlamentów narodowych Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 4 4

PROTOKÓŁ W SPRAWIE USTALENIA SIEDZIB INSTYTUCJI ……UNII EUROPEJSKIEJ a) Parlament Europejski ma siedzibę w Strasburgu, gdzie odbywa się 12 posiedzeń plenarnych, w tym posiedzenie budżetowe. Dodatkowe posiedzenia plenarne odbywają się w Brukseli. Komisje Parlamentu Europejskiego obradują w Brukseli. Sekretariat Generalny Parlamentu Europejskiego i jego służby pozostają w Luksemburgu. b) Rada ma siedzibę w Brukseli. Posiedzenia Rady w kwietniu, czerwcu i październiku odbywają się w Luksemburgu. Uniwersytet Opolski, WPiA

PROTOKÓŁ W SPRAWIE USTALENIA SIEDZIB INSTYTUCJI ……UNII EUROPEJSKIEJ c) Komisja ma siedzibę w Brukseli. Służby wymienione w artykułach 7, 8 i 9 decyzji z 8 kwietnia 1965 roku mieszczą się w Luksemburgu. d) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma siedzibę w Luksemburgu. e) Trybunał Obrachunkowy ma siedzibę w Luksemburgu f) Komitet Ekonomiczno-Społeczny ma siedzibę w Brukseli. Uniwersytet Opolski, WPiA

PROTOKÓŁ W SPRAWIE USTALENIA SIEDZIB INSTYTUCJI ……UNII EUROPEJSKIEJ g) Komitet Regionów ma siedzibę w Brukseli. h) Europejski Bank Inwestycyjny ma siedzibę w Luksemburgu. i) Europejski Bank Centralny ma siedzibę we Frankfurcie.  j) Europejski Urząd Policji (Europol) ma siedzibę w Hadze. Uniwersytet Opolski, WPiA

Instytucje główne -art. 13.1 TUE Parlament Europejski Rada Europejska, Rada , Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejski Bank Centralny Trybunał Obrachunkowy (Trybunał Rewidentów Księgowych) Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 8

Parlament Europejski - historia i status Zgromadzenie Parlamentarne (Assembly) początkowo przedstawiciele parlamentów krajowych od 1979 - wybory bezpośrednie rola tylko opiniodawcza od 1986 (Jednolity Akt Europejski) - Parlament Europejski - procedura współpracy Od 1993 (Maastricht) - procedura współdecydowania w I filarze Traktat z Lizbony zwiększone kompetencje praktycznie rola równa Radzie Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA PE - podstawy prawne Art 14 TEU Art.223-234 TFEU Protokół nr 6 Deklaracje nr 4 i 5 Regulamin Parlamentu (art.232 TFUE) Przyjęty w 2004 Nowelizowany na bieżąco Obecnie wersja z III 2012 Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA PE – podstawy prawne Dyrektywa 93/109/WE ustanawiająca szczegółowe warunki wykonywania prawa głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego przez obywateli Unii mających miejsce zamieszkania w państwie członkowskim, którego nie są obywatelami W Polsce Poprzednio: ustawa z 2004 - ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego Obecnie: ustawa z 2011 – Kodeks wyborczy Uniwersytet Opolski, WPiA

Siedziby Parlamentu Europejskiego Parlament Europejski ma trzy siedziby: w Brukseli (Belgia), w Luksemburgu w Strasburgu (Francja). Luksemburg jest siedzibą administracji Parlamentu (jego Sekretariatu Generalnego) Posiedzenia całego Parlamentu, zwane sesjami plenarnymi, odbywają się w Strasburgu, a czasem w Brukseli. Komisje parlamentarne spotykają się w Brukseli. Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 12

Uniwersytet Opolski, WPiA PE - skład Największy liczbowo parlament na świecie Wg art.14 TUE 750+1 posłów Deklaracja nr 4 Liczba posłów 2009 - 736 posłów 2011 – 754 posłów (ROM i Bul) 2013/14 – 766 posłów (Chorwacja) po wyborach 2014 – 751 posłów Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA PE – status posła kadencja: 5 lat mandatu nie wolno łączyć z pewnymi funkcjami m.in: w instytucjach UE członkostwem rządu lub parlamentu państwa członkowskiego Uniwersytet Opolski, WPiA

Alokacja miejsc między państwa Zasada degresywnej proporcjonalności minimum 6 a maximum 96 szczegóły ustala Rada z inicjatywy Parlamentu Można na terenie całej UE z puli kraju pobytu Związek z formułą podejmowania decyzji w Radzie rozwiązania Nicei rozwiązania Lizbony Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Liczba mandatów poszczególnych państw (kadencja 2009-2014) Austria 17 Malta 5 Belgia 22 Niderlandy 25 Bułgaria Niemcy 99 Cypr 6 Polska 50 Dania 13 Portugalia Estonia Republika Czeska Finlandia Rumunia 33 Francja 72 Słowacja Grecja Słowenia 7 Hiszpania Szwecja 18 Irlandia 12 Węgry Litwa Włochy Łotwa 8 Zjednoczone Królestwo Luksemburg Chorwacja 11 Total: 766 Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Posłowie W Państwach Członkowskich różne systemy głosowania ale wspólne zasady zgodnie z decyzją Rady z 2002 Wybory co pięć lat w powszechnych wyborach bezpośrednich, wolnych i tajnych w głosowaniu proporcjonalnym. Mandat niezależny nie mogą być związani instrukcjami nie otrzymują mandatu wiążącego Uniwersytet Opolski, WPiA

Frakcje (grupy) i partie polityczne samookreślenie się posłów minimum 25 posłów z jednej czwartej (7) państw Partie polityczne na poziomie europejskim art.10 TUE i rozp.2004/2003 osobowość prawna obecność w jednej czwartej państw deputowani lub procent głosów Zakaz darowizn dla partii od frakcji Uniwersytet Opolski, WPiA

Podział wg frakcji EPP : Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrzescijańscy Demokraci) - 216 S&D : Grupa postępowego sojuszu socjalistów i demokratów – 189 ECR : Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy -74 ALDE : Grupa Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy – 68 GUE/ NGL : Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej / Nordycka Zielona Lewica - 52 GREENS/ EFA : Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie - 50 EFD : Europa Wolności i Demokracji – 44 ENL: Europa Narodów i Wolności - 32 NA : Niezrzeszeni - 18 Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 20

Struktura Parlamentu Europejskiego Prezydium i konferencje przewodniczących Komisje parlamentarne Frakcje parlamentarne Sekretariat Rzecznik Praw Obywatelskich (Ombudsman) Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 21

Uniwersytet Opolski, WPiA Prezydium Skład Przewodniczący Parlamentu 14 wice-przewodniczących 5 (obecnie) kwestorów sprawy administracyjne i finansowe Zasady wyboru na pół kadencji (2,5 roku) sprawiedliwa reprezentacja państw opcji politycznych (frakcji) Uniwersytet Opolski, WPiA

Konferencja Przewodniczących Skład Przewodniczący Parlamentu Przewodniczący frakcji przedstawiciel niezrzeszonych (bez prawa głosu) Funkcje organizacja i program prac skład komisji zewnętrzne Uniwersytet Opolski, WPiA

Konferencja Przewodniczących Komisji Skład przewodniczący komisji stałych i tymczasowych sama wybiera swego przewodniczącego Funkcje zalecenie odnośnie prac komisji może mieć funkcje zlecone od Prezydium i Konferencji Uniwersytet Opolski, WPiA

Komisje parlamentarne Komisje stałe obecnie 20 komisji stałych wybór na 2,5 roku Komisje tymczasowe (ad hoc) zasadniczo na 12 miesięcy aktualne sprawy (np. klimat) Komisje tymczasowe śledcze uprawnienia śledcze Uniwersytet Opolski, WPiA

Funkcje Parlamentu Europejskiego Prawodawcze wewnętrzne międzynarodowe Budżetowe Kontrolne Instytucjonalne zatwierdza nominację Komisji Europejskiej powoływanie Rzecznika Reprezentacyjne Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 26

Uniwersytet Opolski, WPiA Funkcje kontrolne petycje komisje śledcze pytania pisemne i ustne sprawozdania instytucji votum nieufności wobec Komisji skarga do Trybunału Uniwersytet Opolski, WPiA

Rzecznik Praw Obywatelskich - status wybierany przez Parlament na okres jego kadencji może być wybrany ponownie niezależny może być odwołany przez Trybunał na żądanie Parlamentu Uniwersytet Opolski, WPiA

Rzecznik Praw Obywatelskich - zadania Sprawy jednostkowe Przyjmowanie skarg bezpośrednio poprzez Parlament Dochodzenie Sprawozdanie do Parlamentu i instytucji objętej dochodzeniem Doroczne sprawozdanie dla Parlamentu Uniwersytet Opolski, WPiA

Rada Europejska to regularne (kiedyś dwa razy do roku) spotkania szefów państw i rządów państw członkowskich („szczyty Unii Europejskiej”) zapoczątkowane od 1974 formalnie - od 1986 r. (JAE) rola nadrzędna wobec Rady Unii Europejskiej Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 30

Zadania Rady Europejskiej wytyczanie głównych kierunków polityki UE, ustalanie priorytetów polityki, rozwiązywanie problemów spornych, którym nie podołała Rada Unii Europejskiej (Rada Ministrów), rozstrzyganie problemów Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 31

Uniwersytet Opolski, WPiA Skład - art.15.2 TUE Skład: szefowie państw lub rządów Państw Członkowskich przewodniczący Rady Europejskiej przewodniczący Komisji W jej pracach uczestniczy wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Może zaprosić Przewodniczącego Parlamentu Uniwersytet Opolski, WPiA

Przewodniczący Rady Europejskiej Rada Europejska wybiera swojego przewodniczącego większością kwalifikowaną na okres dwóch i pół roku; mandat przewodniczącego jest jednokrotnie odnawialny. W przypadku przeszkody lub poważnego uchybienia Rada Europejska może pozbawić przewodniczącego mandatu zgodnie z tą samą procedurą Nie reprezentuje swego kraju Kwalifikacje: nie może pełnić krajowej funkcji publicznej wybierany z grona byłych szefów rządów Uniwersytet Opolski, WPiA

Zadania Przewodniczacego Wewnętrzne przewodniczy pracom przygotowuje prace (wspólnie z Przew.KE i na podstawie prac Rady ds Ogólnych wspomaga osiagąnie konsensusu składa sprawozdanie Parlamentowi z każdego posiedzenia Zewnętrzne reprezentuje UE - „bez uszczerbku dla uprawnień wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa” Uniwersytet Opolski, WPiA

Obrady i decyzje Rady Europejskiej Zwoływana przez jej przewodniczącego dwa razy w ciągu półrocza jeżeli sytuacja tego wymaga, przewodniczący zwołuje nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej W głosowaniu uczestniczą tylko szefowie państw Decyzje z zasady w drodze konsensu zwykła większość (sprawy proceduralne i regulamin) większość kwalifikowana (głównie nominacje) Uniwersytet Opolski, WPiA

Rada Unii Europejskiej nazywana też Radą Ministrów albo - w skrócie - Radą do niedawna najważniejszy organ decyzyjny i prawodawczy UE (choć jej działalność prawodawcza uzależniona była od inicjatywy Komisji Europejskiej) obecnie kluczowy organ decyzjny na równi z Parlamentem nie pełni funkcji rządu - ma funkcje zbliżone do parlamentów krajowych (władza „wykonawcza” przypada Komisji). Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 36

Struktura Rady Rada UE może występować jako: Rada do Spraw Ogólnych) - ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich (polityka zagraniczna, sprawy specjalistyczne o dużej wadze politycznej) Rada ds Zagranicznych Rada specjalistyczna (Rada specjalna, branżowa) - ministrowie poszczególnych resortów Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 37

Uniwersytet Opolski, WPiA Składy Rady wg Lizbony Rada zbiera się na posiedzenia w różnych składach, których wykaz przyjmowany jest zgodnie z artykułem 236 TFUE - większościa kwalifikowaną Traktaty wymieniają dwa składy Rada do Spraw Ogólnych Rada do Spraw Zagranicznych Rada do Spraw Ogólnych zapewnia spójność prac różnych składów Rady. Przygotowuje posiedzenia Rady Europejskiej i zapewnia ich ciągłość, w powiązaniu z przewodniczącym Rady Europejskiej i Komisją Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Składy Rady Rada ds. Ogólnych Rada ds. Stosunków Zewnętrznych Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN) Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (JHA) Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Polityki dotyczącej Konsumentów Rada ds. Konkurencyjności Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa Rada ds. Środowiska Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Członkowie Rady W skład Rady wchodzi jeden przedstawiciel szczebla ministerialnego z każdego Państwa Członkowskiego, upoważniony do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu Państwa Członkowskiego, które reprezentuje oraz do wykonywania prawa głosu W praktyce - ministrów zastępują czasami stali przedstawiciele państw akredytowani w Brukseli Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Prace Rady Ministrowie są związani instrukcjami Radzie przewodniczą państwa sprawujące Prezydencję Radzie ds Zagranicznych przewodniczy wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Prace Rady - art.16.8 TUE Posiedzenia Rady są jawne, kiedy Rada obraduje i głosuje nad projektem aktu prawodawczego. W tym celu każde posiedzenie Rady składa się z dwóch części, poświęconych odpowiednio: obradom nad aktami prawodawczymi Unii i działaniom o charakterze nieprawodawczym Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Zadania Rady - art. 16 TUE Rada pełni, wspólnie z Parlamentem Europejskim, funkcje prawodawczą i budżetową. Pełni funkcje określania polityki i koordynacji zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. Uniwersytet Opolski, WPiA

Zadania Rady tworzenie prawa Unii Europejskiej do 1993 wyłączne kompetencje obecnie wspólnie z Parlamentem Europejskim ustalanie celów politycznych, koordynowanie polityki gospodarczej państw członkowskich, zawieranie porozumień międzynarodowych w imieniu Wspólnoty Europejskiej, podejmowanie decyzji w kwestiach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 44

Organy pomocnicze Rady Sekretariat Generalny Rady z siedzibą w Brukseli. Koordynuje on pracę Rady i zapewnia jej funkcjonowanie COREPER - Komitet Stałych Przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 45

Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER) organ doradczy i pomocniczy Rady UE - odpowiada za przygotowanie jej prac wypracowuje zgodne stanowiska państw członkowskich w sprawie propozycji KE, zanim zostaną one wpisane do porządku obrad Rady UE. Komitet składa się z dwóch grup: COREPER I - w składzie zastępców ambasadorów państw członkowskich akredytowanych przy Wspólnocie Europejskiej (odpowiedzialny za sprawy legislacyjno-techniczne) COREPER II - w składzie ambasadorów państw członkowskich (właściwy w sprawach politycznych, odpowiedzialny za przygotowanie obrad Rady generalnej i finansowej). Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 46

Podejmowanie uchwał w Radzie UE Sposoby zwykłą większością większością kwalifikowaną (zasada - obecnie 44 dziedziny/obszary) Jednomyślnie Zwykła większość jeden głos dla każdego zazwyczaj sprawy wewnętrzne i organizacyjne Jednomyślność wstrzymanie się nie jest przeszkodą ograniczana na rzecz większości kwalifikowanej utrzymywana w sprawach ważnych dla poszczególnych państw (UK - podatki i sprawy socjalne, Hiszpania - pomoc unijna) Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 47

Większość kwalifikowana Do 31 X 2014 - formuła z Nicei (3 testy) Od 1 XI 2014 formuła z Lizbony (podwójna większość) okres przejściowy 2014-2017 powrót do formuły z Nicei Formuła z Joaniny (deklaracja nr 7) na okres przejściowy na okres po 2017 Uniwersytet Opolski, WPiA

Formuła z Nicei Zasada degresywnej proporcjonalności Trzy testy głosów ważonych większość 255 na 345 głosów mniejszość 91 na 345 głosów liczby państw (minimum połowa) demograficzny (na żądanie) - minimum 62% potencjału UE Jerzy Jendrośka

Większość kwalifikowana TWE w wersji Traktatu z Nicei przed rozszerzeniem UE Zasada - przyjmowanie uchwał większością głosów (art. 205 ust. 1 TWE) Art. 205 ust. 2 TWE: Jeżeli przyjęcie uchwały przez Radę wymaga większości kwalifikowanej, głosy jej członków ważone są następująco: Belgia 5 Dania 3 Niemcy 10 Grecja 5 Hiszpania 8 Francja 10 Irlandia 3 Włochy 10 Luksemburg 2 Niderlandy 5 Austria 4 Portugalia 5 Finlandia 3 Szwecja 4 Zjednoczone Królestwo 10 Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 50

Uniwersytet Opolski, WPiA Głosy ważone wg Nicei Francja, Niemcy, Wielka Brytania i Włochy: 29 Hiszpania i Polska: 27 Rumunia: 14 Holandia: 13 Belgia, Czechy, Grecja, Portugalia i Węgry: 12 Austria, Bułgaria i Szwecja: 10 Dania, Finlandia, Irlandia, Litwa i Słowacja: 7 Cypr, Estonia, Luksemburg, Łotwa i Słowenia: 4 Malta: 3 OGÓŁEM 345 Uniwersytet Opolski, WPiA

WAŻENIE GŁOSÓW W RADZIE Niemcy 29 Zjednoczone Królestwo 29 Francja 29 Włochy 29 Hiszpania 27 Polska 27 Rumunia 14 Holandia 13 Grecja 12 Republika Czeska 12 Belgia 12 Węgry 12 Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 52

Uniwersytet Opolski, WPiA Portugalia 12 Szwecja 10 Bułgaria 10 Austria 10 Słowacja 7 Dania 7 Finlandia 7 Irlandia 7 Litwa 7 Łotwa 4 Słowenia 4 Estonia 4 Cypr 4 Luksemburg 4 Malta 3 Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Większość Od 1 listopada 2014 roku większość kwalifikowaną stanowi co najmniej 55% członków Rady, jednak nie mniej niż piętnastu z nich, reprezentujących Państwa Członkowskie, których łączna liczba ludności stanowi co najmniej 65% ludności Unii. Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Mniejszość blokująca Mniejszość blokująca musi obejmować co najmniej czterech członków Rady, w przeciwnym razie uznaje się, że większość kwalifikowana została osiągnięta. Inne zasady dotyczące głosowania większością kwalifikowaną określone są w artykule 238 ustęp 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Uniwersytet Opolski, WPiA

Postanowienia przejściowe Postanowienia przejściowe dotyczące definicji większości kwalifikowanej, które obowiązują do 31 października 2014 roku, jak również postanowienia, które będą obowiązywać między 1 listopada 2014 roku a 31 marca 2017 roku, określone są w Protokole w sprawie postanowień przejściowych. Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Prezydencja Prezydencję składów Rady, z wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych, sprawują na zasadzie równej rotacji przedstawiciele Państw Członkowskich w Radzie, na warunkach określonych zgodnie z artykułem 236 TFUE 3 państwa na 18 miesięcy  Uniwersytet Opolski, WPiA

Komisja Europejska - pojęcie Organ kolegialny składający się z członków Komisji (komisarzy) obecnie po jednym z każdego państwa członkowskiego wybieranych na 5 letnią kadencję Aparat urzędniczy Komisji – ok.23 tysiące osób Uniwersytet Opolski, WPiA

Zadania Komisji - art.17.1.TUE Komisja wspiera ogólny interes Unii i podejmuje w tym celu odpowiednie inicjatywy. Czuwa ona nad stosowaniem Traktatów i środków przyjmowanych przez instytucje na ich podstawie. Nadzoruje stosowanie prawa Unii pod kontrolą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wykonuje budżet i zarządza programami. Pełni funkcje koordynacyjne, wykonawcze i zarządzające, zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. Z wyjątkiem wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz innych przypadków przewidzianych w Traktatach, zapewnia reprezentację Unii na zewnątrz. Podejmuje inicjatywy w zakresie rocznego i wieloletniego programowania Unii w celu osiągnięcia porozumień międzyinstytucjonalnych. Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Komisarze Członkowie Komisji są wybierani ze względu na swe ogólne kwalifikacje i zaangażowanie w sprawy europejskie spośród osób, których niezależność jest niekwestionowana - art 17.3 TUE skład: 28 komisarzy - po jednym z każdego państwa członkowskiego i podporządkowany im aparat administracyjny - komisarze są niezależni od rządów swoich państw Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Komisarze cd W skład Komisji mianowanej między datą wejścia w życie Traktatu z Lizbony a 31 października 2014 roku wchodzi jeden obywatel każdego Państwa Członkowskiego, przy czym skład ten obejmuje jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, który jest jednym z wiceprzewodniczących Komisji. Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Komisarze cd 5. Od 1 listopada 2014 roku Komisja składa się z takiej liczby członków, w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, która odpowiada dwóm trzecim liczby Państw Członkowskich, chyba że Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby. Decyzja Rady Europejskiej z uwagi na Irlandię decyzje polityczne z grudnia 2008/czerwca 2009 decyzja formalna z 22 maja 2013 r. w sprawie liczby członków Komisji Europejskiej (2013/272/UE) dalej po jednym z każdego państwa do czasu przystąpienia 30 państwa/skończenia kadencji KE z 2014 Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Komisarze cd Członkowie Komisji są wybierani spośród obywateli Państw Członkowskich na podstawie systemu bezwzględnie równej rotacji pomiędzy Państwami Członkowskimi, który pozwala odzwierciedlić różnorodność demograficzną i geograficzną wszystkich Państw Członkowskich. System ten jest ustanawiany jednomyślnie przez Radę Europejską zgodnie z artykułem 244 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA KE - struktura Komisja jako organ kolegialny Przewodniczący Wysoki Przedstawiciel ds Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Komisarze Pierwszy wice-przewodniczący Pozostali wice-przewodniczący (teraz 5) Aparat urzędniczy (ok. 30 tysiecy) Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA KE - organizacja Komisja Europejska dzieli się na wydziały i służby. Wydziały Komisji określa się mianem dyrekcji generalnych (DG). Służby Komisji zajmują się bardziej ogólnymi kwestiami administracyjnymi lub też wykonują szczegółowe zadania, na przykład w zakresie zwalczania nadużyć finansowych lub sporządzania statystyk Uniwersytet Opolski, WPiA

Komisja – Dyrekcje Generalne (przykłady) Konkurencji Energii i Działań w dziedzinie Klimatu Budżetu Środowiska (ENV) Rynku Wewnętrznego i Usług Stosunków Zewnętrznych Sprawiedliwości (JUST) Polityki Regionalnej (REGIO) Uniwersytet Opolski, WPiA

KE – służby (przykłady) Służba Prawna Eurostat Tłumaczenia ustne Tłumaczenia pisemne Urząd Publikacji Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) Uniwersytet Opolski, WPiA

Zadania Komisji proponowanie aktów prawa wspólnotowego wydawanie samodzielnie aktów prawnych - decyzji i rozporządzeń - często po przeprowadzeniu procedury komitologii, czuwanie nad przestrzeganiem prawa wspólnotowego - „strażnik traktatów” prowadzenie negocjacji zawieranych przez UE umów międzynarodowych, zarządzanie budżetem Unii i funduszami strukturalnymi Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 68

Uniwersytet Opolski, WPiA Niezalezność Komisja jest całkowicie niezależna w wykonywaniu swoich zadań. Bez uszczerbku dla artykułu 18 ustęp 2, członkowie Komisji nie zwracają się o instrukcje ani ich nie przyjmują od żadnego rządu, instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej. Powstrzymują się oni od podejmowania wszelkich działań niezgodnych z charakterem ich funkcji lub wykonywaniem ich zadań. Uniwersytet Opolski, WPiA

Wybór Przewodniczacego 7. Uwzględniając wybory do Parlamentu Europejskiego i po przeprowadzeniu stosownych konsultacji, Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia Parlamentowi Europejskiemu kandydata na funkcję przewodniczącego Komisji. Kandydat ten jest wybierany przez Parlament Europejski większością głosów członków wchodzących w jego skład. Jeżeli nie uzyska on większości, Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia, w terminie miesiąca, nowego kandydata, który jest wybierany przez Parlament Europejski zgodnie z tą samą procedurą. Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Wybór Komisji Przewodniczący Komisji 1) Nominuje Rada 2) Zatwierdza Parlament 3) Mianuje Rada Europejska Członkowie Komisji 1) Nominuje Rada w porozumieniu z Przewodniczącym Komisji Uniwersytet Opolski, WPiA

Zadania Przewodniczacego KE określa wytyczne, w ramach których Komisja wykonuje swoje zadania; b) decyduje o wewnętrznej organizacji Komisji tak, aby zapewnić spójność, skuteczność i kolegialność jej działania;  c) mianuje wiceprzewodniczących, innych niż wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, spośród członków Komisji. Uniwersytet Opolski, WPiA

Wysoki Przedstawiciel ds Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Wg projektu Konstytucji – miał to być „Minister Spraw zagranicznych Unii” wybierany przez Rade Europejską za zgoda Przewodniczącego KE Obecny status i rola Zastępca Przewodniczącego KE Przewodniczący Rady ds. Zagranicznych Uczestniczy w pracach Rady Europejskiej Europejska Służba Działań Zewnętrznych Uniwersytet Opolski, WPiA

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej Unijna instytucja sądownicza Zadania kontrola legalności aktów prawa UE zapewnienie jednolitej wykładni i stosowania prawa UE. Uniwersytet Opolski, WPiA

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej Unijna instytucja sądownicza Zadania kontrola legalności aktów instytucji UE, czuwanie nad poszanowaniem przez państwa członkowskie obowiązków wynikających z traktatów, wykładnia prawa Unii na wniosek sądów krajowych. Uniwersytet Opolski, WPiA

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej - art. 19 TUE 1. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej obejmuje Trybunał Sprawiedliwości, Sąd sądy wyspecjalizowane [możliwe do utworzenia]. Zapewnia on poszanowanie prawa w wykładni i stosowaniu Traktatów. Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Skład TSUE Trybunał składa się obecnie z: Trybunału Sprawiedliwości (TS), Sądu (utworzony w 1988 r.; dawniej zwany Sądem Pierwszej Instancji – SPI) Do 31.08.2016 funkcjonował Sąd do spraw Służby Publicznej (utworzony przez Radę w 2004) od 1.09.2016 jego właściwość powierzono Sądowi ponadto możliwe inne sądy wyspecjalizowane - izby sądowe (judicial panels): możliwość tworzenia przez Radę wprowadzona przez Traktat Nicejski niezależne, wyspecjalizowane zespoły sądowe (nie izby Sądu czy TS) rozważanay – Sąd ds. Znaków Towarowych Uniwersytet Opolski, WPiA

Skład personalny TSUE - I Sędziowie zasada - po jednym z każdego państwa obecnie 28 sędziów mianowanych przez państwa członkowskie Rzecznicy generalni przedstawiają bezstronne i niezależne opinii na temat spraw, które są stawiane na forum TS) Liczba (art. 252 TFEU + Deklaracja 38) 8 - wg Traktatu z Lizbony 9 - od VI 2013 11 - od X 2015 6 stałych miejsc (duże państwa) 5 na zasadzie rotacji Uniwersytet Opolski, WPiA

Skład personalny TSUE -II Skład Sądu – zasada - co najmniej jeden z każdego państwa członkowskiego (obecnie 44 sędziów) W przeciwieństwie do TS w Sądzie nie ma stałych rzeczników generalnych; rolę tę może w wyjątkowych przypadkach pełnić jeden z sędziów. Dokładną liczbę sędziów określa Statut Trybunału; może on też przewidywać powołanie rzeczników generalnych w Sądzie Kadencja sędziów i rzeczników : 6 lat (odnawialna) Uniwersytet Opolski, WPiA

Zadania TS Skargi wnoszone do TS mogą dotyczyć: rozpatrywanie skarg wnoszonych przez państwa członkowskie i instytucje UE - o stwierdzenie nieważności aktu unijnego lub na bezczynność instytucji UE oraz o naruszenie prawa UE przez państwa członkowskie wydawanie, na wniosek sądów krajowych, orzeczeń wstępnych w sprawach interpretacji lub stwierdzenia prawomocności ustawodawstwa UE, orzekanie o zgodności z Traktatmi umowy międzynarodowej, którą zamierza zawrzeć UE, rozpatrywanie odwołań od decyzji Sądu (Pierwszej Instancji). Skargi wnoszone do TS mogą dotyczyć: unieważnienia aktów prawnych wydawanych przez instytucje UE zaniechania lub niewykonania działań przez instytucje UE nieprzestrzegania prawa unijnego przez państwo członkowskie Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 80

Sąd (Pierwszej Instancji) jest właściwy w sprawach: skarg bezpośrednich wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne przeciwko aktom prawnym instytucji wspólnotowych (których są one adresatami lub które dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie) lub przeciwko zaniechaniu działania przez te instytucje (np. skarga przedsiębiorstwa na decyzję Komisji nakładającą na nie grzywnę); skarg wniesionych przez państwa członkowskie przeciwko Komisji; skarg wniesionych przez państwa członkowskie przeciwko Radzie, dotyczących aktów z dziedziny pomocy państwa, handlowych środków ochronnych („dumping”) oraz aktów, za pomocą których korzysta ona z uprawnień wykonawczych; skarg o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez instytucje UE lub ich pracowników; skarg dotyczących umów zawartych przez UE, w których właściwość Sądu została wyraźnie określona; skarg z zakresu wspólnotowych znaków towarowych skarg wniesionych przeciwko orzeczeniom sądów wyspecjalizowanych. Od orzeczeń wydanych przez Sąd przysługuje ograniczone do kwestii prawnych odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości w terminie dwóch miesięcy Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 81

Charakter TSUE sąd konstytucyjny oceniający realizację traktatów i odpowiadający na „zapytania wstępne” formułowane przez sądy krajowe, gdy powezmą one w toku postępowania wątpliwość co do interpretacji przepisu prawa wspólnotowego; sąd administracyjny, rozpatrujący skargi osób fizycznych i prawnych o zaniedbanie lub nieprzestrzeganie aktów prawa wspólnotowego; sąd cywilny, gdy chodzi o sprawy dotyczące odpowiedzialności i żądań o odszkodowanie kierowanych do Wspólnoty; sąd pracy, rozpatrujący skargi funkcjonariuszy wspólnotowych przeciwko WE; sąd rozjemczy w przypadku sporów między państwami członkowskimi; instancja opiniodawcza, której organy UE lub państwa członkowskie mogą zlecić ekspertyzę porozumień traktatowych z państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi. Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 82

Uniwersytet Opolski, WPiA Komitet - Artykuł 255 TFUE Ustanawia się komitet, którego zadaniem jest opiniowanie kandydatów do wykonywania funkcji sędziego i rzecznika generalnego w Trybunale Sprawiedliwości i Sądzie przed ich mianowaniem przez rządy Państw Członkowskich zgodnie z artykułami 253 i 254. Komitet składa się z siedmiu osobistości wybranych spośród byłych członków Trybunału Sprawiedliwości i Sądu, członków krajowych sądów najwyższych i prawników o uznanej kompetencji, przy czym jedną z kandydatur proponuje Parlament Europejski. Rada przyjmuje decyzję ustanawiającą reguły funkcjonowania komitetu oraz decyzję mianującą jego członków. Rada stanowi na wniosek prezesa Trybunału Sprawiedliwości. Uniwersytet Opolski, WPiA

Wyłączna jurysdykcja TSUE Artykuł 344 TFUE (dawny art.. 292 TWE) Państwa Członkowskie zobowiązują się nie poddawać sporów dotyczących wykładni lub stosowania Traktatów procedurze rozstrzygania innej niż w nich przewidziana Sprawa C‑459/03KE przeciwko Irlandii zakład MOX w Sellafield Irlandia p-ko Uk w Trybunale Prawa Morza Uniwersytet Opolski, WPiA

Europejski Bank Centralny EBC i krajowe banki centralne tworzą Europejski System Banków Centralnych Rada Prezesów (zarząd EBC i prezesi banków centralnych) Zarząd EBC prezes, wiceprezes i 4 członków wybierani na 8 lat (nieodnawialna kadencja) przez Radę Europejską na zalecenie Rady i po konsultacji z PE i Radą Prezesów Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Zadania EBC Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne stanowią Europejski System Banków Centralnych (ESBC). Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne Państw Członkowskich, których walutą jest euro, tworzące Eurosystem, prowadzą politykę pieniężną Unii. 2. ESBC jest kierowany przez organy decyzyjne Europejskiego Banku Centralnego. Głównym celem ESBC jest utrzymywanie stabilności cen. Bez uszczerbku dla tego celu, wspiera on ogólne polityki gospodarcze w Unii, mając na względzie przyczynianie się do osiągnięcia celów Unii. 3. Europejski Bank Centralny ma osobowość prawną. Ma wyłączne prawo do upoważniania do emisji euro. Uniwersytet Opolski, WPiA

Trybunał Obrachunkowy skład po jednym z każdego państwa członkowskiego) - obecnie 28 członków kadencja: 6 lat (odnawialna) Uniwersytet Opolski, WPiA

Trybunał Obrachunkowy Art 286 TFUE (dawny art 247 TWE) 1. Członkowie Trybunału Obrachunkowego są wybierani spośród osób, które wchodzą lub wchodziły w swych państwach w skład organów kontroli zewnętrznej lub mających szczególne kwalifikacje do zajmowania tego stanowiska. Ich niezależność musi być niekwestionowana. Uniwersytet Opolski, WPiA

Rola Trybunału Obrachunkowego - Art. 287 TFUE kontroluje rachunki wszystkich dochodów i wydatków Unii rachunki wszystkich dochodów i wydatków wszystkich organów lub jednostek organizacyjnych utworzonych przez Unię, o ile akt założycielski tego nie wyklucza legalność i prawidłowość dochodów i wydatków upewnia się co do należytego zarządzania finansami pomaga PE i Radzie w wykonywaniu ich funkcji kontrolnych w zakresie wykonania budżetu Uniwersytet Opolski, WPiA

Zadania Trybunał Obrachunkowy kontrolowanie finansów Unii, nadzorowanie wykorzystanie budżetu UE - pożyczek, kredytów, subsydiów i funduszy strukturalnych, ocena prawidłowości wykorzystania wydatków unijnych. Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 90

Uprawnienia kontrolne - Art. 287 ust.3 TFUE Inne instytucje Unii, organy lub jednostki organizacyjne zarządzające dochodami i wydatkami w imieniu Unii, osoby fizyczne lub prawne otrzymujące płatności z budżetu oraz krajowe instytucje kontrolne bądź, jeśli nie mają one niezbędnych uprawnień, właściwe służby krajowe, przekazują Trybunałowi Obrachunkowemu, na jego żądanie, wszelkie dokumenty lub informacje niezbędne do wykonywania jego zadania Kontrola dotyczy dokumentów, a w razie potrzeby przeprowadzana jest na miejscu Uniwersytet Opolski, WPiA

Instytucje doradcze główne Art.300 TFUE 1.Parlament Europejski, Rada i Komisja są wspomagane przez Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów, które pełnią funkcje doradcze. 4. Członków Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów nie wiążą żadne instrukcje. Są w pełni niezależni w wykonywaniu swoich funkcji, w ogólnym interesie Unii. Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA KES - skład Przedstawiciele organizacji pracodawców, organizacji pracowników, podmiotów reprezentujących społeczeństwo obywatelskie, w szczególności z dziedzin społeczno-ekonomicznej, obywatelskiej, zawodowej i kultury Uniwersytet Opolski, WPiA

KES - członkowie maksymalnie 350 członków (obecnie 344) - przedstawicieli wszystkich państw członkowskich kadencja: obecnie 5 lat (przed Lizbona 4 lata) nie pobierają wynagrodzenia, lecz otrzymują diety na pokrycie kosztów podróży i zakwaterowania w związku z uczestniczeniem w posiedzeniach. Uniwersytet Opolski, WPiA Uniwersytet Opolski, WPiA 94

Uniwersytet Opolski, WPiA Skład EKES wg państw Niemcy, Francja, Włochy, Wielka Brytania – 24 członków Hiszpania, Polska – 21 członków Rumunia – 15 członków Belgia, Grecja, Holandia, Portugalia, Austria, Szwecja, Czechy, Węgry, Bułgaria – 12 członków Dania, Irlandia, Finlandia, Litwa, Słowacja – 9 członków Estonia, Łotwa, Słowenia – 7 członków Luksemburg, Cypr – 6 członków Malta – 5 członków. Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA KES - rola utworzony w 1957 roku jako forum dyskusyjne w sprawach dotyczących jednolitego rynku za pośrednictwem EKES-u europejskie grupy interesu – związki zawodowe, pracodawcy, rolnicy – mogą formalnie wypowiadać się na temat wniosków legislacyjnych UE Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA KES - opinie EKES wydaje średnio 170 dokumentów konsultacyjnych i opinii rocznie. Wszystkie opinie są przekazywane organom decyzyjnym Unii, publikowane w Dzienniku Urzędowym UE. Uniwersytet Opolski, WPiA

Komitet Regionów - skład W skład Komitetu Regionów wchodzą przedstawiciele społeczności regionalnych i lokalnych, posiadający mandat wyborczy społeczności regionalnej lub lokalnej albo odpowiedzialni politycznie przed wybranym zgromadzeniem Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA KR – skład (art.305 TFUE) Członkowie Komitetu oraz w równej liczbie zastępcy członków są mianowani na okres pięciu lat (mandat odnawialny). Rada przyjmuje listę członków oraz zastępców członków, sporządzoną zgodnie z propozycjami każdego z Państw Członkowskich. Kadencja członków Komitetu kończy się automatycznie, gdy mandat na podstawie którego zostali zaproponowani, dobiega końca. Są oni wówczas zastępowani na czas pozostający do zakończenia kadencji, zgodnie z tą samą procedurą. Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA KR - członkowie Wg TFUE - 350 członków – obecnie 353 członków (plus zastępcy) kadencja: obecnie 5 lat (przed Lizboną 4 lata) Członkowie Komitetu nie mogą być równocześnie członkami Parlamentu Europejskiego Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA KR - zadania Zadaniem Komitetu Regionów (KR) jest wyrażanie opinii na temat aktów prawnych UE z perspektywy lokalnej i regionalnej. Komitet czyni to poprzez sporządzanie sprawozdań („opinii”) dotyczących wniosków Komisji. Komisja, Rada i Parlament są zobowiązane do zasięgania opinii Komitetu Regionów przed przyjęciem decyzji UE w sprawach dotyczących samorządów lokalnych i regionalnych (na przykład w kwestii polityki zatrudnienia, środowiska, edukacji lub zdrowia publicznego). Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA KR - komisje W Komitecie działa sześć komisji zajmujących się zagadnieniami z różnych obszarów polityki i przygotowujących opinie poddawane pod dyskusję podczas sesji plenarnych w zakresie: spójności terytorialnej, polityki gospodarczej i społecznej, edukacji, badań naukowych oraz kwestii dotyczących młodzieży, środowiska, zmian klimatu i energii, obywatelstwa, sprawowania rządów oraz spraw instytucjonalnych i zewnętrznych, zasobów naturalnych. Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA KR - opinie KR wydaje średnio 90 dokumentów konsultacyjnych i opinii rocznie. Wszystkie opinie są przekazywane organom decyzyjnym Unii, publikowane w Dzienniku Urzędowym UE. Uniwersytet Opolski, WPiA

Uniwersytet Opolski, WPiA Inne instytucje Instytucje wyspecjalizowane Europejski Bank Inwestycyjny Prokuratura Europejska (planowane) Europejski Inspektor Ochrony Danych Organy miedzy-instytucjonalne Urząd Publikacji UE Europejski Urząd Doboru Kadr Europejska Szkoła Administracji Uniwersytet Opolski, WPiA

Zasada równowagi instytucjonalnej Odpowiednik zasady trójpodziału władzy Wypracowana przez ETS pierwotnie dla ochrony PE Sprawa 138/79 Roquette Freres v Rada – wydanie opinii niezbędne Sprawa C-70/88 PE v Rada (Czernobyl) – legitymacja skargowa Zapisana w art. 13.2 TUE – ma obecnie szersze znaczenie Uniwersytet Opolski, WPiA

Zasada równowagi instytucjonalnej - Art.13.2 TUE 2. Każda instytucja działa w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy Traktatów, zgodnie z procedurami, na warunkach i w celach w nich określonych. Instytucje lojalnie ze sobą współpracują Uniwersytet Opolski, WPiA

Zasada równowagi instytucjonalnej - elementy działanie wyłącznie w granicach swoich kompetencji  jedna instytucja nie może zastępować innej w działaniu  bezwzględnie przestrzeganie procedur autonomia działania (własny regulamin)  obowiązek lojalnego współdziałania Uniwersytet Opolski, WPiA