CHOROBY JELITA GRUBEGO ZAPALNE I NOWOTWOROWE

NIESWOISTE CHOROBY ZAPALNE JELITA GRUBEGO wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa) choroba Leśniowskiego-Crohna

WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO Rozpoczyna się najczęściej między 20. a 40. rokiem życia Rozlane zapalenie błony śluzowej, które najczęściej rozpoczyna się w odbytnicy, a następnie obejmuje coraz wyższe odcinki okrężnicy Proces chorobowy dotyczy w zasadzie samej błony śluzowej i nie obejmuje całej grubości ściany jelita

WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO – OBJAWY Bóle brzucha, wzdęcia, gorączka i wymioty Utrata wagi ciała Niedokrwistość, niedobiałczenie i zaburzenia wodno-elektrolitowe Gdy zajęte chorobowo są dalsze odcinki okrężnicy, pojawia się biegunka z domieszką krwi i duża ilość śluzu W przypadkach znacznie zaawansowanych zmian zapalnych masywne krwawienie Liczba wypróżnień może sięgać 20 na dobę

Ostre, toksyczne rozszerzenie okrężnicy (megacolon toxicum) WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO POWIKŁANIA WYMAGAJĄCE LECZENIA CHIRURGICZNEGO Ostre, toksyczne rozszerzenie okrężnicy (megacolon toxicum) Perforacja okrężnicy z zapaleniem otrzewnej Masywny krwotok z jelita grubego Zwężenie jelita grubego Polipowatość zapalna Przetoki okołoodbytnicze Rak okrężnicy

WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO POWIKŁANIA POZAJELITOWE Marskość wątroby Zapalenie stawów Choroby skóry (erythema nodosum) Choroby oczu (episcleritis, iritis) Owrzodzenia jamy ustnej Zakrzepy i zatory w układzie naczyniowym Kamica moczowa oraz zahamowanie wzrostu u dzieci

METODY POSTĘPOWANIA OPERACYJNEGO Wycięcie całego jelita grubego z wytworzeniem ileostomii (proctocolectomia totalis c. ileostomiam) Wycięcie okrężnicy z pozostawieniem odbytnicy i wytworzeniem ileostomii (colectomia c. ileostomiam) Wycięcie okrężnicy z pozostawieniem odbytnicy i zespoleniem krętniczo-odbytniczym (colectomia c. ileorectomiam) Wycięcie okrężnicy, błony śluzowej odbytnicy i zespolenie krętniczo-odbytowe metodą „pull through” z wytworzeniem zbiornika na kał (colectomia, mucosectomia recti et ileoanastomia m. „pull through”)

CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA Dotyczy najczęściej końcowego odcinka jelita krętego Proces zapalny szerzy się przez całą grubość jelita i obejmuje tkanki sąsiednie Ściana jelita jest pogrubiała, twarda, a światło jelita zwężone Krezka jelita jest pogrubiała i zawiera powiększone węzły chłonne

CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA – OBJAWY Biegunki Bóle brzucha Utrata masy ciała Macalny przez powłoki guz brzucha Przetoki okrężnicy (wewnętrzne i zewnętrzne) Choroby odbytu w postaci ropni, przetok, owrzodzeń i szczelin

NAJCZĘSTSZE POWIKŁANIA CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA Niedrożność jelit Ropień wewnątrzotrzewnowy Perforacja do wolnej jamy otrzewnowej Masywne krwawienie Toksyczne rozszerzenie okrężnicy Zapalenie jagodówki Zapalenie tęczówki Zapalenie wątroby Zapalenie okołoprzewodowe dróg żółciowych, Rumień guzowaty Ropnie i zgorzelinowe zapalenie skóry

POSTĘPOWANIE CHIRURGICZNE W CHOROBIE LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA Jeśli zmiana dotyczy końcowego odcinka jelita krętego, operacją z wyboru jest jego wycięcie wraz z częścią okrężnicy wstępującej Przy umiejscowieniu zmian tylko w okrężnicy wycina się całą okrężnicę lub jej zmieniony chorobowo odcinek, a ciągłość przewodu pokarmowego odtwarza się zespalając odbytnicę z jelitem cienkim, z zachowaną częścią okrężnicy, lub też okrężnicę z okrężnicą W przypadkach kiedy proces zapalny obejmuje odbytnicę, operacją z wyboru jest wycięcie odbytnicy wraz okrężnicą i wykonanie sztucznego odbytu

NOWOTWORY NIEZŁOŚLIWE JELITA GRUBEGO – POLIPY Polipy nabłonkowe, tzn. gruczolak (adenoma) oraz brodawczak drzewkowaty (adenoma villosum), szczególnie jeżeli występują one mnogo jako tzw. polipowatość, bądź to zwykła, bądź pochodzenia dziedzicznego jako polipowatość rodzinna (polypositas familiaris) Polipy nienabłonkowe: włókniaki, tłuszczaki , mięśniaki

POLIPY NIENOWOTWOROWE Hamartoma czyli odpryskowce – zbudowane z tkanki podobnej do mezenchymalnej (polip młodzieńczy, polip Peutz-Jeghersa) Nienowotworowe rozrosty polipowate – polip zapalny, limfoidalny Polipy niesklasyfikowane – polip hiperplastyczny

RAK JELITA GRUBEGO Rak okrężnicy ma charakter gruczolako-raka (adenocarcinoma) o różnym stopniu zróżnicowania: rak brodawczakowaty (adenoca papillare) rak włóknisty (adenoca scirrhosum) rak galaretowaty (adenoca gellatinosum)

OBJAWY RAKA OKRĘŻNICY W ZALEŻNOŚCI OD LOKALIZACJI Guzy nowotworowe w prawej części jelita grubego: niedokrwistość spadek wagi ciała bóle często sugerujące schorzenia wyrostka robaczkowego wyczuwalny przez powłoki guz (szczególnie przy guzach kątnicy) zwężenie jelita i niedrożność Guzy nowotworowe lewej części jelita grubego: wzdęcia zatrzymanie gazów i stolca obecność świeżej krwi w stolcu zaparcia ołówkowate stolce

LECZENIE RAKA JELITA GRUBEGO Polega ono na doszczętnym wycięciu guza wraz z odcinkiem jelita oraz przylegającym odcinkiem krezki, w której często znajdują się zajęte procesem nowotworowym węzły chłonne W przypadkach zmian nieoperacyjnych, kiedy proces nowotworowy jest zbyt rozległy i obejmuje także sąsiednie narządy, wykonuje się zespolenie omijające (np. zespolenie jelita cienkiego z poprzecznicą) lub przetokę zewnętrzną jelita, czyli tzw. sztuczny odbyt brzuszny. Zmiany położone nisko, poniżej 10 cm, usuwa się doszczętnie wraz z całą odbytnicą oraz tkanką okołoodbytniczą i odbytem ze zwieraczami, proksymalny odcinek jelita grubego wyłania się natomiast jako jednolufowy odbyt brzuszny (amputatio recti abdomino-perinealis)

RAK ODBYTNICY Rak położony powyżej 10 cm – wykonuje się zabieg usunięcia odbytnicy i części przylegającej esicy razem z ich krezką, a oba końce jelita grubego zespala się koniec do końca śródotrzewnowo. Jest to zabieg z dojścia brzusznego (resectio recti abdominalis) W razie śródoperacyjnego rozpoznania przerzutów nowotworowych do węzłów chłonnych krezkowych należy zabieg rozszerzyć o dokładną limfadenektomię zaotrzewnową, czyli doszczętne usunięcie tkanki chłonnej z okolicy rozwidlenia naczyń biodrowych, moczowodów, aż do poziomu tętnicy krezkowej dolnej

RAK ODBYTU (CARCINOMA ANI) jest rzadką lokalizacją raka jelita grubego – ok. 2% wszystkich przypadków, jest to rak płaskokomórkowy (ca planoepitheliale), powoduje znaczną destrukcję zwieraczy i daje przerzuty do węzłów chłonnych pachwinowych. Leczenie polega na brzuszno-kroczowym odjęciu odbytnicy wraz z odbytem

ZEWNĘTRZNE PRZETOKI JELITOWE (STOMIA) Jest to planowe zespolenie światła jelita z powierzchnią powłok brzusznych. W chirurgii jamy brzusznej jest to metoda od dawna uznana, pozwala ona skutecznie ratować życie chorego, a często jest tylko jednym z etapów skomplikowanego, radykalnego zabiegu operacyjnego Stomię najczęściej wykonuje się jako: integralny etap zabiegu chirurgicznego przygotowanie do ostatecznej, definitywnej operacji zabezpieczenie przed wystąpieniem powikłań choroby podstawowej lub wykonanego zabiegu

RODZAJE PRZETOK I FIZJOLOGIA WYDZIELANIA W praktyce klinicznej stosuje się bardzo różne kryteria podziału przetok jelitowych zewnętrznych, jednak najważniejsze z nich to: kryterium czasowe – stomia czasowa (wyłaniana tylko w pewnym z etapów leczenia chirurgicznego, a następnie likwidowana) oraz stomia ostateczna (definitywna) wyłaniana na stałe w zależności od miejsca (poziom jelita), na którym została wytworzona – ileostomia, czyli przetoka jelita cienkiego i kolostomia, czyli przetoka jelita grubego w zależności od techniki wyłonienia – stomia jednolufowa (końcowa) oraz stomia dwulufowa (boczna lub pętlowa) kryterium uwzględniające budowę przetoki i sposób wydzielania: kanałowa, wargowa, boczna, końcowa, całkowita, niecałkowita