Romantyzm Epoka w historii sztuki i literatury, trwająca od lat 90. XVIII wieku do lat 40.XIX wieku. Romantyzm był ruchem ideowym, literackim i artystycznym, który rozwinął się początkowo w Europie i wyrażał się w poezji, malarstwie i muzyce. Powstał jako reakcja na zmiany społeczne i polityczne wywołane rewolucją przemysłową i rewolucja Francuską z 1789 roku. Był formą buntu przeciwko ustalonym regułom społecznym, które rządziły społeczeństwami epoki Oświecenia- przeciw sztywnym zasadom życia Arystokracji i mieszczaństwa, ustalonym regułom życia politycznego oraz przeciw naukowemu podejściu do natury i człowieka.

Naczelne hasło Rewolucji Francuskiej - "wolność, równość, braterstwo" stało się drogowskazem dla nowego kierunku myślenia, który zakwestionował podstawy oświeceniowego, racjonalistycznego pojmowania świata. Według romantyków świat dzielił się na to, co widzialne (materialne) i poznawalne zmysłowo oraz na to, co niewidzialne (duchowe) - dające się poznać jedynie za pomocą środków pozarozumowych, takich jak wiara i intuicja.

IDEE Siłą napędową romantyzmu była tęsknota za rajskim światem, poszukiwanym poza nudną codziennością, poczucie beznadziei, a nawet spalenia się w poszukiwaniu ideału, głównie idealnej miłości. W centrum romantycznego światopoglądu stał geniusz i uczucie.

Idealizując sztukę, w artyście zaczęto dostrzegać twórcę niepodobnego do zwykłych ludzi, nieomal bliskiego istocie boskiej. Wzorem takiego artysty stał się dla romantyków Ludwig van Beethowem . Odwrócił on dotychczasowy porządek, gdyż komponował nie na zlecenie, ale kierując się tylko natchnieniem. Był nieszczęśliwy i bezkompromisowy. Wielokrotnie podkreślał, że nie jest tradycyjnym muzykiem-rzemieślnikiem, bo jego misją jest tworzenie arcydzieł.

Kierunki artystyczne MISTYCYZM- poszukiwanie przeżyć duchowych i pozaracjonalnych, reprezentowany przez takich twórców jak Juliusz Słowacki MESJANIZM– wiara w pojawienie się Mesjasza, który zbawi świat. Idea mesjanizmu pojawia się w Biblii w Starym Testamencie (przyszły król Izraela). W Starym Testamencie można dostrzec trzy odmiany mesjanizmu: *Mesjanizm królewski *Mesjanizm prorocko-kapłański *Mesjanizm apokaliptyczny

HISTORYZM- fascynacja dawnymi epokami, przede wszystkim średniowieczem zainteresowanie gotycyzmem). "Mroki średniowiecza" stanowiły reakcję na oświeceniowy racjonalizm i porządek ORIENTALIZM- (fascynacja kulturą, tradycją, religią i krajobrazami Dalekiego Wschodu)

WERTERYZM– model postawy bohatera literackiego, utrwalony w literaturze końca XVIII wieku i w pierwszej ćwierci XIX wieku, za sprawą powieści Johanna Wolfanga von GoethegoCierpienia młodego Wertera. Bohatera werterycznego cechowały: wybujała wyobraźnia, uczuciowość, brak zdecydowanego działania, dążenie do samozagłady, widzenie świata przez pryzmat marzeń i poezji, niezgoda na konwencje obyczajowe i normy moralne, której towarzyszy pesymistyczne poczucie bezcelowości życia.

Wyraża się to w tak zwanym Weltschmerz, kulminującym się najczęściej w geście samobójczym . Utwór Goethego oddziaływał na ukształtowanie się swoistego stylu życia. Wśród młodzieży romantycznej zapanowała moda na ubiór werterowski, czyli żółtą kamizelkę i niebieski frak. Wiele osób, które przyjęły w życiu postawę werteryczną, tak jak główny bohater powieści Goethego, popełniło samobójstwo.

PROMETEIZM lub POSTAWA PROMETEJSKA– postawa etyczna, dla której ideałem moralnym jest dobrowolne podporządkowanie działań jednostki dobru większych grup społecznych lub nawet całej ludzkości. Nawiązuje do mitycznej postaci Prometeusza. Oznacza także bunt przeciwko boskim wyrokom i siłom natury oraz cierpienie własne w imię szczęścia ogółu.

INDYWIDUALIZM- (łac. individuum - jednostka, coś niepodzielnego) – doktryna filozoficzna, zgodnie z którą istotne znaczenie przyznawano tylko jednostkom. Postawę tę charakteryzuje silne poczucie niezależności i odrębności osobistej oraz postępowanie odbiegające od ogólnie przyjętych wzorów i norm. Indywidualizm wiąże się z przekonaniem o szczególnej roli jednostki, która stoi ponad tłumem. Na gruncie tej postawy powstał specyficzny typ bohatera romantycznego.

*protest wobec klasycyzmu i harmonii, Elementy światopoglądu *przekładanie uczucia, intuicji i wiary nad rozum, sprzeciw wobec oświeceniowego racjonalizmu, *protest wobec klasycyzmu i harmonii, *indywidualizm, ,

*bunt przeciw kanonom i konwencjom, *tajemniczość, fantastyka, pochwała wyobraźni jako mocy twórczej człowieka, *fascynacja żywiołowością natury, *protest przeciwko dyktaturze i autorytaryzmowi oraz feudalnemu porządkowi społecznemu